Οξύ και δυσεπίλυτο παραμένει το πρόβλημα των ελλείψεων σε φάρμακα ευρείας κατανάλωσης ταλαιπωρώντας τους πολίτες και ειδικά τους γονείς σε περίοδο έξαρσης των ιώσεων. Οι λόγοι των ελλείψεων πολλοί. Ο κυριότερος, όμως, όπως καταγγέλλουν στελέχη του κλάδου των φαρμακαποθηκών, είναι η απαράδεκτη τακτική που εφαρμόζουν μεγάλες διεθνείς φαρμακοβιομηχανίες προκαλώντας επιτηδευμένα τεχνητές ελλείψεις φαρμάκων. Ο λόγος; “Εκβιάζουν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε αύξηση τιμών προκειμένου να βελτιώσουν την κερδοφορία τους”.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν σχετικά παραδείγματα με σοβαρότατες ενδείξεις τεχνητών ελλείψεων: “Το εισπνεόμενο flixotide της GSK έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τα ράφια των φαρμακείων. Εδώ και ενάμιση χρόνο έχει απαγορευτεί η εξαγωγή του αλλά εξακολουθεί η έλλειψη. Η δικαιολογία που δίνει η εταιρεία είναι ότι υπάρχει έλλειψη στην πρώτη ύλη. Η ίδια δικαιολογία ακούγεται από μεγάλες φαρμακευτικές και για ελλείψεις και άλλων φαρμάκων. Το επιχείρημα αυτό όμως καταρρίπτεται πολύ εύκολα αν αναλογιστεί κανείς ότι ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες που κατασκευάζουν γενόσημα φάρμακα βρίσκουν την πρώτη ουσία που είναι δήθεν σε έλλειψη”, λέει χαρακτηριστικά στέλεχος μεγάλης φαρμακαποθήκης που γνωρίζει πολύ καλά τη λειτουργία όλης της αγοράς φαρμάκου. “Με την πρακτική αυτή επιχειρούν να πιέσουν την πολιτεία για αυξήσεις στις τιμές των φαρμάκων”.
Οι λύσεις που προτείνονται είναι πολλές με τις σημαντικότερες από αυτές να περιλαμβάνουν:
-αυστηρούς ελέγχους από τον Ελληνικό Οργανισμό Φαρμάκων ο οποίος θα κρίνει την επάρκεια ή έλλειψη φαρμάκων και θα αναδείξει το πόσο έχει μειωθεί η διακίνηση προκειμένου στη συνέχεια να επιβάλλονται κυρώσεις σε όσους επιχειρούν να εκβιάσουν ή να κερδοσκοπήσουν σε βάρος των πολιτών και των ασφαλισμένων
-να ληφθούν γενναία μέτρα για την προώθηση των ελληνικών γενόσημων φαρμάκων νέας τεχνολογίας που είναι φάρμακα ακριβώς ισοδύναμα με τα πρωτότυπα
-να καταπολεμηθούν οι παράνομες εξαγωγές φαρμάκων από φαρμακεία
Επιπλέον, πηγές από την πλευρά των φαρμακαποθηκών αναρωτιούνται τι έχει γίνει με το πόρισμα των 9 πολυεθνικών. Έγινε περαιτέρω έλεγχος; Δόθηκαν πρόστιμα; Υπενθυμίζεται ότι ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων είχε καταγγείλει πριν από έναν χρόνο στον ΕΟΦ συνολικά εννιά εταιρείες φαρμάκου (Novartis, Sanofi, Merck Φαρμακευτική Α.Ε., Astra Zeneca, Takeda, Meda Pharmaceuticals AE., Janssen Cilag Φαρμακευτική ΑΕΒΕ, Ferrinh ΕΛΛΑΣ MON AE, Vianex) για εισαγωγές μικρότερης ποσότητας φαρμάκων από όσες απαιτούνται, αλλά και ομάδα φαρμακαποθηκών και φαρμακείων που κάνουν παράνομες εξαγωγές (το θέμα είχε αναδείξει σε παλαιότερο ρεπορτάζ το Capital.gr). Οι φαρμακευτικές αυτές σύμφωνα με τον πρόεδρο του Πανελλήνιου Συλλόγου Φαρμακαποθηκαρίων μειώνουν κατά 30% την ποσότητα φαρμάκων στην αγορά.
Για την κυβέρνηση το ζήτημα αποδεικνύεται γόρδιος δεσμός αφού, παρά τις συνεχείς εξαγγελίες, για μέτρα και παρεμβάσεις, οι ελλείψεις συνεχίζονται. Την περασμένη Δευτέρα ξεκίνησε η λειτουργία του Ηλεκτρονικού Συστήματος Παρακολούθησης Διακίνησης Φαρμάκων (ΗΣΠΑΔΙΦ), σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Υγείας. Τα σοβαρά προβλήματα με τις ελλείψεις φαρμάκων ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2023, ένα χρόνο πριν, με σημαντικές ελλείψεις σε αρκετά και αναντικατάστατα φάρμακα.
Πλέον, μέσω ψηφιακής πλατφόρμας, θα γίνεται παρακολούθηση, από το Υπουργείο Υγείας, του αποθέματος και της διακίνησης επιλεγμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, με στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ελλείψεων.
Σε δεύτερο χρόνο, θα υπάρξει η ανάπτυξη και υλοποίηση αλγορίθμων που θα επιτρέπουν με πολυπαραγοντικά κριτήρια (όπως επιδημιολογικά δεδομένα, στοιχεία αγοράς, ιστορικά δεδομένα καταναλώσεων, κ.λπ.), τη δημιουργία ενός καινοτόμου προβλεπτικού μοντέλου φαρμακευτικών ελλείψεων. Σε αυτό θα συμβάλει η χρήση τεχνητής νοημοσύνης μέσα από τη συνεργασία με ερευνητικούς φορείς. Τέλος το ΗΣΠΑΔΙΦ θα μπορεί να υποστηρίζει μία κινητή εφαρμογή (mobile app), κατάλληλα προσαρμοσμένη στις ανάγκες των πολιτών, με σκοπό τη διευκόλυνσή τους στην αναζήτηση και την εύρεση κρίσιμων φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Στο μεταξύ, εδώ πρέπει να σημειώσουμε, ότι ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, με απόφασή του της 19ης Ιανουαρίου 2024 από σήμερα μέχρι και τις 19 Απριλίου -για διάστημα τριών μηνών δηλαδή- απαγορεύει την αποθεματοποίηση 119 φαρμάκων, προκειμένου να ομαλοποιηθεί η αγορά και ο ασθενής να έχει απρόσκοπτη πρόσβαση στις αναγκαίες θεραπείες του. Δηλαδή, αίρει την απαγόρευση εξαγωγών για 158 φάρμακα από τα 277 που περιλαμβάνονταν στη λίστα σύμφωνα με τις τρεις προηγούμενες αποφάσεις μέσα στο 2023, ενώ παραμένει η απαγόρευση εξαγωγών για 119 φάρμακα, ανάμεσά τους αντιδιαβητικά και ηπαρίνες.
Οι ελλείψεις σε αριθμούς
Κατάλογος που δημοσίευσε ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) στις αρχές του περασμένου Δεκέμβρη αναφέρει 109 σκευάσματα που παρουσιάζουν περιορισμένη διαθεσιμότητα για διάφορους λόγους (καθυστερημένες παραδόσεις, προβλήματα στην παραγωγική διαδικασία, αυξημένη ζήτηση) ή μόνιμο πρόβλημα. Πιο αναλυτικά:
-57 φάρμακα βρίσκονται σε “περιορισμένη διαθεσιμότητα” και για 52 υπάρχει μόνιμη και έκτακτη ανάγκη κάλυψης της ζήτησης, δηλαδή βρίσκονται σε μόνιμη έλλειψη. Πάνω από το 90% των φαρμκάκων αυτών διατίθεται από πολυεθνικές. Επτά σκευάσματα είναι καθαρά νοσοκομειακά, δηλαδή χορηγούνται μόνο εντός νοσοκομείων. Υπάρχουν πέντε παιδικά εμβόλια που είναι σε καθεστώς περιορισμένης διαθεσιμότητας, καθώς και τρία σκιαγραφικά.
-στον κατάλογο περιλαμβάνονται αντιψυχωτικά σκευάσματα, αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, αντιεπιληπτικά, αντιβιώσεις, κορτιζονούχα αλοιφή, φάρμακο εισπνεόμενο για το άσθμα, ορμονικό σκεύασμα, αλοιφή που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της ακμής.
-σε ό,τι αφορά στα εμβόλια, σε περιορισμένη διαθεσιμότητα είναι ένα εμβόλιο για την ηπατίτιδα Α, ένα για την ηπατίτιδα Β, ένα για διφθερίτιδα-τέτανο και δύο για ιλαρά – παρωτίτιτιδα – ερυθρά. Ο ΕΟΦ σημειώνει δίπλα σε εμβόλιο και φάρμακο που είναι σε έλλειψη ότι υπάρχει εναλλακτικό σκεύασμα ίδια δραστικής που μπορεί να δοθεί κατόπιν οδηγιών του θεράποντος ιατρού.
Πρόστιμα και κυρώσεις
Η υποχρέωση της διάθεσης αποκλειστικά στην εγχώρια αγορά ισχύει για όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα μετά από έγκριση του Ε.Ο.Φ. για έκτακτη εισαγωγή ή με απόφαση κατ’ εξαίρεση κυκλοφορίας με ξενόγλωσση επισήμανση.
Ο ΕΟΦ επισημαίνει πως σε κάθε περίπτωση, η διάθεση των φαρμάκων στους ασθενείς στην Ελλάδα κατά προτεραιότητα από όλους τους συμμετέχοντες στην αλυσίδα διακίνησης (κάτοχοι άδειος κυκλοφορίας, φαρμακαποθήκες, φαρμακεία) σύμφωνα με τη ζήτηση και τη νόμιμη συνταγογράφησή τους, είναι επιβεβλημένη.
Για την τήρηση των παραπάνω, ο ΕΟΦ σημειώνει ότι επιτηρεί την τήρηση των υποχρεώσεων επάρκειας των προϊόντων και πως “η μη επαρκής κάλυψη των αναγκών των ασθενών επισύρει την επιβολή κυρώσεων”. Μάλιστα, με τη νέα απόφαση, καλούνται οι φαρμακαποθήκες ως τις 24 Ιανουαρίου να δηλώσουν στον ΕΟΦ τα αποθέματά τους στην ηλεκτρονική εφαρμογή “Δήλωση Αποθεμάτων Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης”.
Το πρόβλημα των παράλληλων εξαγωγών αποτελεί το πλέον δυσεπίλυτο πρόβλημα στη ελληνική αγορά φαρμάκου εδώ και αρκετά χρόνια και υποχρεώνει την πολιτεία μέσω του ΕΟΦ να λαμβάνει μέτρα περιορισμού αυτής της πρακτικής όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο για να προασπίσει τη δημόσια υγεία και το κοινωνικό συμφέρον. Φαίνεται όμως πως το θέμα είναι πολυπαραγοντικό και τα μέτρα δεν επαρκούν, από τη στιγμή που εξακολουθούμε να μιλάμε ακόμα και σήμερα για ελλείψεις φαρμάκων.
Ο ΣΦΕΕ (φαρμακευτικές εταιρείες) υπεραμυνόμενος των μελών του υποστηρίζει πως η Διοίκηση των Φαρμακαποθηκάριων αγνοεί πως ένας από τους παράγοντες των ελλείψεων είναι προβλήματα σε πρώτες ύλες σε παγκόσμιο επίπεδο, οι οποίες επηρεάζουν την παραγωγή πολλών φαρμάκων. Συγχρόνως ισχυρίζεται ότι “ενώ δεν υπάρχουν προβλήματα ελλείψεων φαρμάκων στα Νοσοκομεία και τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, υπάρχουν ελλείψεις στο κανάλι των ιδιωτικών φαρμακείων, των οποίων η προμήθεια γίνεται μέσω του χονδρεμπορίου…”.
Πρόσφατα το υπουργείο Υγείας προχώρησε στην άρση της απαγόρευσης εξαγωγών διαφόρων φαρμάκων προκαλώντας την Οργισμένη απάντηση του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου για την άρση απαγόρευσης εξαγωγών. Με πρόσφατη ανακοίνωσή του ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος τάσσεται κατά της απόφασης του ΕΟΦ για άρση της απαγόρευσης των εξαγωγών σε 137 σκευάσματα σε φαρμακευτικές κατηγορίες όπως αυτές των αντιπηκτικών, ινσουλινών, αντιεπιληπτικών, αντιψυχωσικών, καρδιολογικών και αναπνευστικών, σε φάρμακα για την οστεοπόρωση και σε κολλύρια για το γλαύκωμα, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι πρωτότυπα φάρμακα που αποδεδειγμένα και επανειλημμένα έχουν εκλείψει από την αγορά φαρμάκου λόγω ακριβώς των παράλληλων εξαγωγών, με αποτέλεσμα ο Έλληνας ασθενής να τα έχει στερηθεί.
Επίσης με την συγκεκριμένη απόφαση άρθηκε η απαγόρευση εξαγωγής και των παιδικών εμβολίων που εδώ και χρόνια βρισκόταν σε καθεστώς προστασίας από τις εξαγωγές. “Η απόφαση αυτή βρίσκει τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο εντελώς αντίθετο καθώς θεωρεί ότι θα επανέλθει η αγωνία και η ανασφάλεια των πολιτών για την εξασφάλιση της θεραπευτικής τους αγωγής, καθόσον πιστεύει ότι εντός μικρού χρονικού διαστήματος τα φάρμακα αυτά θα εξαφανιστούν εντελώς από τα φαρμακεία, αφού μέχρι τώρα τα περισσότερα από αυτά τα προμηθεύονται υπό μερική διάθεση και σε πολύ περιορισμένες ποσότητες από τις φαρμακαποθήκες”, αναφέρεται στην ανακοίνωση του ΠΦΣ.
Η απάντηση του ΕΟΦ
Στο ερώτημα του capital.gr για το αν έχουν γίνει περαιτέρω έλεγχοι στις εννέα πολυεθνικές μετά την καταγγελία του ΠΣΦ, δόθηκε η ακόλουθη απάντηση:
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων (ΠΣΦ) με την επιστολή αρ. πρωτ. 5704/22.11.22 (αρ. πρωτ. : EOΦ : 126066/22.11.22) γνωστοποίησε στον ΕΟΦ, πέντε κατόχους αδείας κυκλοφορίας, για τους οποίους υποστήριξε ότι έχουν μειώσει αδικαιολόγητα, παράνομα και επικίνδυνα κατά την κρίση του τις εν Ελλάδι εισαγόμενες και διατιθέμενες ποσότητες συγκεκριμένων σκευασμάτων τους. Ακολούθως ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων με την επιστολή αρ. πρωτ. : 5708/8.12.2022 (αρ. πρωτ. EOΦ 137593/8.12.22) γνωστοποίησε άλλους τέσσερις κατόχους αδείας κυκλοφορίας με τον ίδιο ισχυρισμό.
Το Τμήμα Παρακολούθησης Αγοράς και Επάρκειας Προϊόντων εξέτασε και διασταύρωσε τα στοιχεία και για τις εννέα εταιρείες και ζήτησε επιπλέον διευκρινίσεις. Μετά την διερεύνηση, συντάχθηκε το υπ’αριθμ. Δγ40/2023 θέμα προς το ΔΣ/ΕΟΦ, το οποίο και αποφάσισε την επιβολή κυρώσεων σε δύο (2) από αυτές, ως ακολούθως:
Α) Σε έναν ΚΑΚ διότι δεν τήρησε την υποχρέωση 3μηνου αποθέματος και προέβη σε προσωρινή διακοπή διακίνησης μοναδικών και αναντικατάστατων φαρμάκων με αποτέλεσμα την ξαφνική έλλειψή τους, ύψους 30.000 Ευρώ
Β) Σε έναν ΚΑΚ διότι σύμφωνα διότι παρουσίασε έλλειψη στο μοναδικό και αναντικατάστατο σκεύασμα κατά παράβαση του άρθρου 12 Α του ΝΔ 96/1973 , ύψους 30.000 Ευρώ
Πηγή: capital.gr
