Καλή ἡ πατερική αὐτή ὑπόμνηση καί ὑπόδειξη. Ἀλλά δέν ἀναλύεται στούς πιστούς πῶς μπορεῖ νά πραγματοποιηθεῖ. Γι’ αὐτό ἴσως θά πρέπει νά προστεθεῖ καί τό «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ» τοῦ Κυρίου. Ὅταν ἡ Σαμαρείτιδα (μετέπειτα ἁγία Φωτεινή) ρώτησε τόν Κύριο σχετικά μέ τό ποῦ πρέπει νά προσκυνοῦμε τό Θεό, τῆς ἀπάντησε: «Ἀλλ’ ἔρχεται ὥρα, καί νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ ἀληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσι τῷ πατρί ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ· καί γάρ ὁ πατήρ τοιούτους ζητεῖ τούς προσκυνοῦντας αὐτόν» (καί ἐπανέλαβε τονίζοντας) «πνεῦμα ὁ Θεός, καί τούς προσκυνοῦντας αὐτόν ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν» (Ἰω. 4,23-24).
Καί γιά νά ἀναλύσουμε τό «ἐν πνεύματι»: Προφανῶς σημαίνει καί μέ φωτισμένο νοῦ, μέ καθαρή διάνοια, μέ ἁγνή ψυχή, μέ «πνεῦμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καί ἀγάπης».
Ἀλλά γιά νά ἐπιτευχθοῦν καί νά ὑπάρχουν αὐτά σημαίνει ὅτι συνυπάρχει, ὅτι ὑπάρχει μαζί καί ἡ ἀλήθεια. Γι’ αὐτό προσθέτει τό «καί ἀληθείᾳ». Ὡστόσο γιά νά ὑπάρχει ἡ ἀλήθεια πρέπει νά ὑπάρχει ἡ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη εἶναι προϋπόθεση τῆς ἀλήθειας.
Γιά νά ἀληθεύουμε πραγματικά εἶναι ἀπαραίτητη καί ἡ ἀγάπη. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει «ἀληθεύοντες ἐν ἀγάπῃ» (Ἐφεσ. 4,15). Δηλαδή μποροῦμε νά ἀληθεύουμε, ὅταν ἔχουμε ἀγάπη.
Βεβαίως τό χωρίο αὐτό μπορεῖ νά ἑρμηνευτεῖ καί ἀλλιῶς, ἀντιστρόφως, ὅτι καί στήν ἀγάπη πρέπει νά ἀληθεύουμε, νά ἔχουμε ἀληθινή ἀγάπη, ὄχι ψεύτικη, τυπική, μόνο μέ τά λόγια.
Καί γιά μέν τόν Κύριο ἔχουμε ἀληθινή ἀγάπη ὅταν τηροῦμε τίς ἐντολές Του καί τούς λόγους Του. Μᾶς λέει: «Ἐάν ἀγαπᾶτε με τάς ἐντολάς τάς ἐμᾶς τηρήσατε» (Ἰω. 14,15). Πρβλ. καί στίχ. 21, 23, 24.
Γενικότερα ἀλλά καί εἰδικότερα γιά τούς ἀνθρώπους, μεταξύ δηλαδή τῶν ἀνθρώπων, ἡ γνήσια καί ἀληθινή ἀγάπη ἔχει τά ἑξῆς γνωρίσματα, ὅπως «μᾶς τά λέει» ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α΄ Κορ. 13,2 καί 4-8): «Καί ἐάν ἔχω πᾶσαν τήν πίστιν, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δέ μή ἔχω, οὐδέν εἰμι . . . Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τό κακόν, οὐ χαίρει ἐπί τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δέ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει».
Ἀπόδοση στά νεοελληνικά
«Καί ἐάν ἔχω τήν πίστη σέ ὅλη της τήν πληρότητα, ὥστε νά μπορῶ νά μετακινῶ βουνά, δέν ἔχω ὅμως ἀγάπη, δέν εἶμαι τίποτε . . . ἡ ἀγάπη δείχνει μεγαλοψυχία, εἶναι εὐεργετική καί ὠφέλιμη, ἡ ἀγάπη δέν κατέχεται ἀπό φθονερή ζήλια, ἡ ἀγάπη δέν καυχᾶται, δέν φουσκώνει ἀπό ἐγωισμό, δέν ἀσχημονεῖ, δέν ζητάει τά δικά της συμφέροντα, δέν ἐξερεθίζεται ἐναντίον τοῦ ἄλλου, δέν βάζει στό νοῦ της κακό ἐναντίον τοῦ πλησίον, δέν χαίρει γιά τήν γινόμενη ἀδικία, ἀλλά συγχαίρει ὅταν ἐπικρατεῖ ἡ ἀλήθεια, σκεπάζει ὅλα τά μειονεκτήματα τοῦ πλησίον, πάντα ἐλπίζει γι’ αὐτόν, σέ ὅλα δείχνει ὑπομονή. Ἡ ἀγάπη δέν ξεπέφτει ποτέ, ἀλλά μένει σταθερή καί παντοτινή».
Παναγιώτης Ἰ. Μπούμης
Ὁμότ. Καθηγητής Παν/μίου Ἀθηνῶν
