Τι σχέση μπορεί να έχουν ο εμφύλιος, οι δάσκαλοι εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, τα αλουμινόχαρτα στα αεροπλάνα, τα ταψιά με τις πορτοκαλόπιτες και τόσα άλλα μ’ έναν υπουργό Οικονομικών της Ελλάδας σε μια πάρα πολύ κρίσιμη καμπή της ιστορίας της χώρας;
Καμία, με την παραδοσιακή ανάγνωση της πολιτικής, πολλά με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, τον άνθρωπο που ανέλαβε το βαρύ φορτίο της αξιολόγησης, τον «σταρ» των χαμηλών τόνων, που κάθε μέρα… ταλαιπωρείται από τους δανειστές.
Κι αυτά είναι λίγα μόνο από τα ιδιαίτερα στοιχεία του 57χρονου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος στη σφαίρα της «πρώτη φορά Αριστεράς» θεωρείται σαφώς πιο χαμηλών τόνων και λιγότερο εκκεντρικός από τον προκάτοχό του, Γιάνη Βαρουφάκη. Δύο τοποθετήσεις του τον τελευταίο καιρό στάθηκαν αφορμή να διαρραγούν κάπως οι σχέσεις του με το Μέγαρο Μαξίμου. Την πρώτη φορά όταν είπε ότι αν καθυστερήσει η αξιολόγηση «καήκαμε» και τη δεύτερη προχθές, όταν… διέψευσε τον ίδιο τον πρωθυπουργό λέγοντας ότι για λόγους τακτικής και για να εμφανισθεί ότι ακολουθεί σκληρή πολιτική είπε ο κ. Τσίπρας ότι «δεν θα πάρουμε ούτε για ένα ευρώ νέα μέτρα».
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο «αριστερός αριστοκράτης», όπως τον αποκαλούν σύντροφοί του, φοίτησε στο φημισμένο Κολέγιο του Ήτον και συνέχισε τις σπουδές του στα Πανεπιστήμια του Σάσεξ και της Οξφόρδης, όπου σπούδασε Οικονομικές και Πολιτικές Επιστήμες. Στα χρόνια της Οξφόρδης ήταν που ήρθε σε επαφή και με άλλους Έλληνες, οι οποίοι πρωταγωνίστησαν στην πολιτική σκηνή τα τελευταία χρόνια, όπως για παράδειγμα τον πρώην υπουργό Οικονομικών, διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα.
Εκείνη την εποχή έκανε το προπτυχιακό του σε έναν κύκλο σπουδών καινούργιο στην Οξφόρδη (Πολιτική Επιστήμη, Φιλοσοφία και Οικονομικά). Ήταν μάλιστα ο νεότερος και μάλλον ο πιο αριστερός, ο πιο επαναστάτης μιας παρέας καλλιεργημένων, φιλόδοξων Ελλήνων, που μιλούσε διαρκώς πολιτικά. «Επειδή ερχόμουν από την Αγγλία, με θεωρούσαν λίγο δεξιούλη», έχει πει ο ίδιος. Για να προσθέσει λίγο αργότερα ότι ο ίδιος ήταν αριστερός και με τα λεγόμενα «ετερόδοξα οικονομικά», ενώ ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν πιο «mainstream».
Παρέμεινε στην Αγγλία
Στην Αγγλία παρέμεινε και μετά το τέλος των εντυπωσιακών σπουδών του, συνεχίζοντας τις έρευνες, τις μελέτες και τις δημοσιεύσεις του, ενώ για τέσσερα χρόνια δίδασκε στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. Με τον Γιάννη Στουρνάρα, μάλιστα, συνεργάστηκαν στο πλαίσιο της έρευνας, δημοσιεύοντας το 1994 στην Ελληνική Οικονομική Επιθεώρηση κοινό άρθρο με θέμα τις επενδύσεις σε τέσσερις ευρωπαϊκές οικονομίες. Στέλεχος αριστερού κόμματος από τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής του στην Ελλάδα (έχει γεννηθεί στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, ενώ από 5 ετών και μέχρι τα 33 του ζούσε, σπούδαζε και δίδασκε στην Αγγλία), βγήκε εκτός οικογενειακών παραδόσεων με αυτήν του την επιλογή, αφού ξάδερφος του παππού του ήταν ο στρατηγός Θρασύβουλος Τσακαλώτος, ένας από τους πρωταγωνιστές της νίκης του Εθνικού Στρατού επί του Δημοκρατικού, κατά την πολυτάραχη και αιματοβαμμένη περίοδο 1946-1949.
Δάσκαλοι… ελληνικών
Με μια πορεία ίσα με τα… χρόνια του Χριστού στην αλλοδαπή, απαιτήθηκαν μέχρι και δάσκαλοι της ελληνικής για να τον κάνουν να αποποιηθεί μεγάλο μέρος της βρετανικής προφοράς του, ενώ βρέθηκε να καταρτίζει μαζί με τον Γιάννη Μηλιό (που αποχώρησε μεν από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά τοποθετήθηκε πρόσφατα από την κυβέρνησή του… πρόεδρος του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου) το οικονομικό πρόγραμμα του κόμματος, όταν αυτό από το όριο της κοινοβουλευτικής επιβίωσης εκτινάχτηκε στα έδρα- να της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Για πολλούς προαλειφόταν για πρώτος υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Τσίπρα, αλλά τότε ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός έπαιξε περισσότερο επικοινωνιακά, τραβώντας το «χαρτί» Βαρουφάκη, το οποίο σύντομα κάηκε από μόνο του. Και ήρθε η ώρα να τον αντικαταστήσει ο μέχρι τότε αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος είχε την αρμοδιότητα του επικεφαλής της ομάδας διαπραγμάτευσης για τη διευθέτηση του χρέους.
Με πρεβεζάνικη καταγωγή, είχε επιστρατευτεί για πρώτη φορά το 2004 για να συμπληρώσει την άγονη, τότε, για τον ΣΥΡΙΖΑ εν λόγω εκλογική περιφέρεια, αλλά στη Βουλή εισήλθε 8 χρόνια αργότερα, όταν το κόμμα του πετούσε πλέον ψηλά. Από τα χρόνια που καθόταν στα έδρανα της αντιπολίτευσης στη Βουλή, το «πόθεν έσχες» του είχε ξενίσει (επτά ακίνητα, ένα εκ των οποίων με επιφάνεια 432 τ.μ., υψηλές καταθέσεις, αμοιβαία κεφάλαια και ομόλογα σε «κολοσσούς»), αλλά τα περισσότερα αποδόθηκαν σε κληρονομιές.
Εκτός στούντιο Κάπου εκεί άρχισε και η καριέρα του στα τηλεοπτικά πάνελ. Η πρώτη του εμφάνιση, δε, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και αναγνωριστική και… ταλαίπωρη. Ήταν εκτός του κεντρικού στούντιο του ΣΚΑΪ στο Νέο Φάληρο, σ’ ένα γραφείο διαδρόμου, από το οποίο έβγαινε «παράθυρο» στην κυριακάτικη πολιτική εκπομπή του σταθμού. Ε τότε (παραμονές των εκλογών του 2012) και μικρό κόμμα εκπροσωπούσε και ο ίδιος ήταν παντελώς άγνωστος στο ευρύ κοινό. Διαμαρτυρόταν, δε, εκείνη τη μέρα, ότι από εκεί που τον είχαν τοποθετήσει δεν μπορούσε να πάρει μέρος στην κεντρική συζήτηση, αφού το μικρόφωνό του ήταν κλειστό. Όμως η συνολική παρουσία του, αλλά κυρίως η αποδοχή που είχε το πρόσωπό του από συναδέλφους του στην ακαδημαϊκή καριέρα, οι οποίοι ασχολούνταν ενεργά και με την πολιτική (Νίκος Χριστοδουλάκης, Γιάννης Στουρνάρας, Πέτρος Δούκας κ.ά.), τον καθιέρωσαν τηλεοπτικά.
Ως υπουργός της κυβέρνησης που προέκυψε από τις πρώτες εκλογές του 2015, ξένισε κι εκείνος –όπως κι άλλοι συνάδελφοί του– τους δημοσιογράφους, όταν στην πρώτη σύσκεψη στην οποία πήρε μέρος στο Μαξίμου δεν εμφανίστηκε εκεί με το υπηρεσιακό του αυτοκίνητο αλλά με… ταξί! Εδώ κι ενάμιση χρόνο, πλέον, μπαινοβγαίνει στο εν λόγω Μέγαρο σχεδόν καθημερινά αλλά από την πλαϊνή πόρτα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να τον εντοπίσουν τα εδρεύοντα επί της κεντρικής πύλης τηλεοπτικά συνεργεία.
Η… πορτοκαλόπιτα
Παρότι νέος κοινοβουλευτικός και δη υπουργός Οικονομικών σε εξαιρετικά δύσκολα για το κάθε κυβερνών κόμμα, του αρέσει η Βουλή και δεν διστάζει και από βήματος να επιστρατεύει το (αγγλοσαξονικό, κατά πολλούς) χιούμορ του. Προ διμήνου έταξε, από βήματος, μια… πορτοκαλόπιτα στον Βασίλη Οικονόμου της ΝΔ, με τον οποίο είχε μια φραστική αντιπαράθεση. Όπως του είπε, την προηγούμενη φορά που είχε διαπληκτιστεί μαζί του τού είχε στείλει ένα ταψί με το συγκεκριμένο γλυκό η γιαγιά ενός συμμαθητή του γιου του, επειδή «τα είχε πει ωραία». Η πολυθρύλητη πορτοκαλόπιτα έφτασε την επόμενη μέρα στο υπουργείο Οικονομικών από την ίδια αποστολέα, αλλά ο υπουργός δεν την πήγε στη Βουλή. Τη διένειμε στους συντάκτες που καλύπτουν το ρεπορτάζ του υπουργείου.
Μια περίεργη πτήση
Πάντως μία προτίμησε στις σπιτικές πίτες και επί το αλμυρόν την έχει ο υπουργός. Σε αποστολή στο εξωτερικό, συνοδεύοντας τον πρωθυπουργό, άνοιξε κατά τη διάρκεια της πτήσης δύο αλουμινόχαρτα. Το ένα περιείχε ξηρούς καρπούς και το άλλο σπανακόπιτα! Εσωκομματικά εμφανίζεται ως άτυπος ηγέτης της λεγόμενης «Ομάδας των 53» («μα, τι κάνει, αντιπολιτεύεται τον… εαυτό του;» λένε οι επικριτές του), η οποία όμως έχει εξασθενήσει μετά την αποχώρηση του πρώην κυβερνητικού εκπροσώπου Γαβριήλ Σακελλα- ρίδη και άλλων στελεχών. Είναι παντρεμένος με τη Σκωτσέζα Χέδερ Γκίμπσον, διευθύντρια του Τμήματος Ερευνών της Τράπεζας της Ελλάδος και κατά πολλούς λογογράφο τού άλλοτε διοικητή, Γιώργου Προβόπουλου.
Μαζί έχουν άλλα δύο παιδιά, εκτός από εκείνο που η γιαγιά του συμμαθητή του έστειλε την… πορτοκαλόπιτα! Οι φίλοι του τον θεωρούν τυχερό άνθρωπο στη ζωή του, κάτι που επαληθεύτηκε προ οκταημέρου, κατά την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας στο Μαξίμου. Ενώ εκείνος, ως συνήθως, διαπραγματευόταν στις Βρυξέλλες, του έπεσε το φλουρί! Κατά τ’ άλλα, οι άσπονδοι φίλοι τον θεωρούν… φορολάγνο, κάτι που ο ίδιος το αρνείται δηλώνοντας από τη μία αμυντικός παίκτης κι από την άλλη οπαδός του ΠΑΟΚ! Τα χρήματα, προφανώς, δεν έχουν λείψει ποτέ από τη ζωή του Ευκλείδη Τσακαλώτου.
Ωστόσο, μία από τις χαρακτηριστικές ιστορίες, που τον συνοδεύουν, λέει ότι από τότε που μπήκε στον Συνασπισμό και στον ΣΥΡΙΖΑ, συνήθιζε να πηγαίνει στα Φεστιβάλ Νεολαίας του κόμματος και να κάθεται στο ταμείο ή να μοιράζει χαρτάκια προτεραιότητας στις ουρές για τα σουβλάκια…
Η σύζυγός του τον έσπρωξε στην πολιτική
Η Σκωτσέζα σύζυγος του Eυκλείδη Τσακαλώτου, Χέδερ Γκίμπσον, για την ακρίβεια η συνεργα- σία της με το ελληνικό Δημόσιο, στάθηκε η αφορμή να του ασκηθεί ιδιαίτερα έντονη –αρνητική– κριτική πριν από περίπου τρία χρόνια, όταν δημοσιεύματα υποστήριζαν ότι τίθεται ζήτημα «ηθικής κομψότητας», όταν ο ίδιος είναι στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ –και κορυφαίο μέλος του οικονομικού επιτελείου του– και η γυναίκα του σύμβουλος και συ- νεργάτιδα του τότε επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργου Προβόπουλου – όπως είχε γραφτεί μάλιστα και λογογράφος του. Ο ίδιος τότε είχε διαψεύσει ότι η σύζυγός του ήταν λογογράφος τού Προβόπουλου. «Ούσα υπάλληλος της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς διευθύνει το Τμήμα Μελετών, μπορεί κάποιες εισηγήσεις της να απευθύνονται στον κ. Προβόπουλο, αλλά δεν έχει καμία ιδιαίτερη σχέση μαζί του», διευκρίνιζε.
Πρόσληψη επί Παπαδήμου
Η κα Γκίμπσον, η οποία έχει ένα λαμπρό βιογραφικό και θεωρείται «μυαλό» στον χώρο της ευρωπαϊκής οικονομίας, προσελήφθη στην Τράπεζα της Ελλάδος την εποχή που διοικητής της ήταν ο Λουκάς Παπαδήμος. Το γεγονός ότι είχε ξένη υπηκοότητα ήταν μια αφορμή κριτικής στην πρόσληψή της, που όμως υπερκαλύφθηκε από το έντονο ερευνητικό και συγγραφικό της έργο (έχει προχωρήσει σε πλήθος εκδόσεων και αναλύσεων για την ελληνική και την ευρωπαϊκή οικονομία).
Η γνωριμία με τον σύζυγό της έγινε όταν ήταν και οι δύο συμφοιτητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και προέκυψε ένας μεγάλος έρωτας, που κατάφερε να κρατήσει στον χρόνο και να φτάσει να μετράει μέχρι σήμερα 35 χρόνια. Εκεί παρέμειναν αρκετά χρόνια και έπιασαν δουλειά στο Πανεπιστήμιο του Κεντ ως καθηγητές Οικονομικής Επιστήμης. Έχοντας «παράσημα» από την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, κάποια στιγμή πήραν τη μεγάλη απόφαση. Το 1993 αποφάσισαν να ζήσουν στην Ελλάδα, στον τόπο καταγωγής του Ευκλείδη Τσακαλώτου, τον οποίο εκείνος επισκεπτόταν μόνο τα καλοκαίρια και του έλειπε. Ήρθαν λοιπόν στην Αθήνα, διεύρυναν την οικογένειά τους αποκτώντας τρία παιδιά, ενώ ο Ευκλείδης Τσακαλώτος απέκτησε θέση στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο και η κα Γκίμπσον στην Τράπεζα της Ελλάδας.
Στον κύκλο της χαίρει απόλυτης εκτίμησης, ως ένα εξαιρετικό μυαλό και παράλληλα ένας απλός και γελαστός άνθρωπος. Περισσότερα γι’ αυτήν, πέρα από το αμιγώς επιστημονικό αντικείμενό της, δεν έχουν γίνει γνωστά. Είναι προφανές πως η κα Γκίμπσον, πέρα από τις επιστημονικές ανησυχίες, μοιράζεται με τον άντρα της και τους ίδιους χαμηλούς τόνους, τη συνήθεια να κινούνται πίσω από τους προβολείς. Αξιοσημείωτο πάντως είναι ότι η κα Γκίμπσον είναι αυτή που ώθησε τον σύζυγό της να ασχοληθεί με την πολιτική.
