Του Παναγιώτη Γκλαβίνη
Η τρόικα δεν μας είχε συνηθίσει σε τέτοιες εκπτώσεις. Έκπτωση στο ποσοστό της ύφεσης, που –παρά την εκτίμηση του ΔΝΤ για 4%– την υπολόγισε τελικά στο 2,1 με 2,3% για φέτος, με συνέπεια λιγότερο επώδυνα μέτρα ή/και λιγότερα δανεικά απ’ όσα ενδεχομένως θα χρειαστούν πραγματικά. Έκπτωση στις αντιδράσεις απέναντι στην αποσταθεροποίηση που κινδυνεύει να προκαλέσει η διεξαγωγή των εκλογών στην ομαλή υλοποίηση του νέου προγράμματος, με εξαίρεση την αντίδραση και πάλι του ΔΝΤ, που μόνο αυτό δεν ικανοποιήθηκε από μια τέτοια εξέλιξη.
Είναι γνωστή η επιμονή των εταίρων μας στη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας μας, η οποία –εκτός από οικονομικούς λόγους– δικαιολογείται και από την εμπιστοσύνη τους σε αυτό, για να κάνει τη δουλειά που χρειάζεται με την αυστηρότητα που απαιτείται, προκειμένου να μην ξεφύγει η εφαρμογή του προγράμματος εξ αιτίας πολιτικών συμβιβασμών, στους οποίους θα ήταν οι ίδιοι επιρρεπείς εάν το διαχειρίζονταν μόνοι τους.
Πράγματι, το ΔΝΤ, πιστό στην παράδοσή του κατά την άσκηση της “ιατρικής” του, τη γνωστή ως “IMF medicine”, δεν είναι ευάλωτο σε πολιτικές πιέσεις. Αντιθέτως, είναι μαθημένο από αυτές και ξέρει να τις αντιπαρέρχεται. Στη χώρα μας τηρούσε ανέκαθεν στο πλαίσιο της τρόικας τη στάση του αυστηρού “γιατρού” που ανέλαβε να κάνει μια δουλειά χωρίς εκπτώσεις υπαγορευόμενες από πολιτικές σκοπιμότητες.
Θέλουν πράγματι να μας σώσουν;
Η εκτίμηση της ύφεσης σε μόλις 2% για φέτος αυτομάτως σημαίνει ότι τους επόμενους μήνες θα πρέπει να λάβουμε κι άλλα μέτρα, εάν αποδειχθεί –όπως με βεβαιότητα θα συμβεί– ότι θα μας έχουν ξεφύγει τα έσοδα εξ αιτίας της μεγαλύτερης ύφεσης που θα προκύψει. Εφόσον το ξέρει αυτό ο “γιατρός” και δεν το λαμβάνει υπόψη, εύλογα διερωτάσαι αν αυτή τη φορά θέλει πράγματι να σε σώσει.
Κι ύστερα, για τις εκλογές: είναι ποτέ δυνατόν να πεις στο “γιατρό” σου, “τώρα που πέτυχε η εγχείρηση ανοικτής καρδιάς που μου έκανες, μπορώ σε παρακαλώ να πεταχτώ μέχρι τη γωνία να χτυπήσω δυο πιττόγυρους κι ένα ουζάκι;” Διότι περί αυτού πρόκειται. Ποιος γιατρός θα σου επέτρεπε κάτι τέτοιο; Ανεξάρτητα αν εσύ θα το έκανες τελικά, στο όνομα της δημοκρατίας που τάχα δεν έχει αδιέξοδα. Το κράτος, όμως, έχει! Και την ευθύνη για να κρατήσουν το κράτος όρθιο έχουν εδώ πέρα όχι μόνο οι Έλληνες πολιτικοί, περιλαμβανομένου του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά και οι ξένοι εταίροι μας.
Προσερχόμενος στο πιο κρίσιμο Eurogroup, κατά το οποίο εγκρίθηκε το νέο πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας μας, ο κ. Σόυμπλε δήλωσε πως πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα η πρόθεση του Έλληνα Πρωθυπουργού να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης. Αναμενόμενο! Αποχωρώντας δε από αυτό, ο ίδιος δήλωσε πως ο κ. Τσίπρας, παρά τα προβλήματα που αντιμετώπιζε στο κόμμα του, διέθετε την απαιτούμενη πλειοψηφία στη Βουλή ώστε να υλοποιήσει όσα είχε υποσχεθεί. Κι αυτό αναμενόμενο!
Τι άλλαξε μέσα σε λίγες ημέρες κι από τα θερινά τμήματα περάσαμε στις εκλογές; Τι έπεισε τους Ευρωπαίους να αλλάξουν στάση; Θέλουν πράγματι να σώσουν τον “ασθενή” εταίρο τους με τον τρόπο με τον οποίο του συμπεριφέρονται αυτή τη φορά;
Αδιαφάνεια παντού
Ουδέποτε η αντιμετώπιση της κρίσης μας εδώ και πέντε χρόνια, τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όσο και στο εξωτερικό, διεπόταν από τόση αδιαφάνεια. Όσο μάλιστα επηρεάζαμε τις αγορές, η αδιαφάνεια στην αντιμετώπισή της ήταν εκτός από ανύπαρκτη και αδύνατη, στο μέτρο που οι αγορές σιχαίνονται την αβεβαιότητα.
Από τη στιγμή, όμως, που ανέλαβε η απελθούσα κυβέρνηση, δεν είπε ούτε μια αλήθεια. Ήταν μονίμως ανειλικρινής. Ειρήσθω εν παρόδω ότι ένας πρωθυπουργός δεν λέει ποτέ ψέματα, διότι κινδυνεύει να χάσει την αξιοπιστία του. Λέει ανακρίβειες ή μισές αλήθειες. Ποτέ, όμως, ψεύδη. Εδώ πέρα, εμείς πνιγήκαμε κυριολεκτικά στο ψέμα!
Με αποτέλεσμα κανείς πλέον στο εξωτερικό να μην εμπιστεύεται όχι μόνο την απελθούσα κυβέρνηση, αλλά ούτε τον ίδιο τον τ. πρωθυπουργό, ο οποίος μάλιστα, από ένα σημείο και μετά, πήρε πάνω του τη διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας. Οι τελευταίοι, λοιπόν, αμέσως μόλις κατάλαβαν το παιγνίδι που τους είχε στήσει, λάβανε τα μέτρα τους. Για μας, κατέστη σαφές ήδη από τις αρχές Απριλίου ότι είχαν εκπονήσει ένα αναλυτικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης μας, με βάση το οποίο κινήθηκαν –και κινούνται ακόμη– από τότε μέχρι σήμερα. Αυτό έγινε για πρώτη φορά με τέτοια μυστικότητα και τόση αντιπαλότητα, διότι ακριβώς από την άλλη πλευρά, η απελθούσα ελληνική κυβέρνηση επεξεργαζόταν εχθρικά σχέδια με αντίστοιχη μυστικότητα, για να σαλπάρει σε καινούργιες θάλασσες, αναζητώντας λιμάνια εκτός Ευρώπης.
Με αποτέλεσμα να αδυνατούμε σήμερα να καταλάβουμε πού το πάνε οι Ευρωπαίοι. Τι θέλουν πραγματικά; Θέλουν πράγματι να μας σώσουν ή μήπως μας ωθούν εκτός Ευρώ; Θεωρούν τον κ. Τσίπρα σύμμαχό τους στη μια ή στην άλλη κατεύθυνση; Θέλουν να προκύψει από τις εκλογές μια ισχυρή κυβέρνηση για να σώσει τη χώρα υλοποιώντας το νέο Μνημόνιο ή μήπως για να ζητήσει και να διαχειρισθεί την προσωρινή έξοδό μας από το Ευρώ, ώστε να πάρει έτσι και μια γενναία αναδιάρθρωση του χρέους, αντί να πάρει κι άλλα μέτρα με απλές ευκολίες πληρωμής, διότι η κρατούσα άποψη στην Ευρωζώνη θεωρεί ότι ένα κούρεμα του χρέους δεν είναι νομικά εφικτό εάν ο οφειλέτης εξακολουθεί να είναι μέλος της Ευρωζώνης, ίσως δε και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Μήπως αυτό που θέλουν πραγματικά είναι να κερδίσουν χρόνο μέχρι να διασφαλίσουν το collateral των 50 δισ. περιουσιακών μας στοιχείων, προετοιμάζοντας στο μεταξύ και τη νέα αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης, όπου οριστικά πλέον θ’ αποφασίσουν για τη δική μας θέση, ανάλογα με το τι θα έχουμε καταφέρει κι εμείς μέχρι τότε; Μα τι θα καταφέρουμε εμείς αν βρισκόμαστε διαρκώς σε αντιπαράθεση, αντί να τα βρούμε μεταξύ μας, όπως πηγαίναμε να το κάνουμε με την υπερψήφιση του νέου Μνημονίου από 222 βουλευτές;
Για τους λόγους αυτούς, λοιπόν, οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν αυτή τη φορά για τη χώρα είναι τόσο μεγάλοι που δεν επιτρέπουν άλλο πειραματισμούς με την ψήφο μας.
* Ο κ. Γκλαβίνης είναι αν. καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου στη Νομική Σχολή ΑΠΘ
