Γράφει ο Στέλιος Φενέκος*
Η “κοινωνία αξιών” εμμένει στην αδέσμευτη και χωρίς προκαταλήψεις, στερεότυπα και δογματισμούς παραγωγή πολιτικής, και στον αυτοπροσδιορισμό της έναντι του περιχαρακωμένου ιδεολογικά Ελληνικού πολιτικού συστήματος.
Όπως γνωρίζουν όσοι μας παρακολουθούν από την πρώτη στιγμή δημιουργίας μας, δουλέψαμε πάνω στην έννοια της μετα-ιδεολογίας στη πολιτική, και διαμορφώσαμε πολιτικές προτάσεις που μας διαφοροποιούν σημαντικά από τις παραδοσιακές πολιτικές, και τον δογματισμό των άλλων κομμάτων.
Βασικές έννοιες που στηρίζουμε την προσπάθειά μας, πέραν του βασικού μας προσανατολισμού του “κοινωνικού φιλελευθερισμού”, είναι οι παρακάτω:
1. Ο άνθρωπος – πολίτης:
Υποκείμενο της πολιτικής μας ιδεολογίας, δεν είναι η τάξη, η φυλή ή το εγωϊστικό άτομο, αλλά ο “άνθρωπος – πολίτης” με την έννοια της “ύπαρξης”, που ζει τη ζωή του ως κοινωνικό και πολιτικό ον. Λόγω της “ύπαρξής” του, χαίρει “ανθρωπίνων δικαιωμάτων” και ως πολίτης, ως θεμελιώδες στοιχείο της κοινωνίας, χαίρει “ατομικών- κοινωνικών-αστικών” συμβατικών δικαιωμάτων.
Είναι υπόχρεος συγκεκριμένων συμβατικών και ηθικών υποχρεώσεων έναντι των άλλων πολιτών.
Αυτός ο διττός ρόλος που προκύπτει από τον μετασχηματισμό του “ανθρώπου” σε ενεργό “άνθρωπο – πολίτη”, μπορεί να δώσει όραμα και ελπίδα σε μία “κοινωνία πολιτών”, με συνείδηση, αξίες, ατομική και κοινωνική υπευθυνότητα, συμμετοχή, και τελικά νέο πολιτικό πολιτισμό.
Η κοινωνία οφείλει την ύπαρξή της στο άτομο και γι’ αυτό δεν πρέπει ποτέ να το υποβαθμίζει, αντίθετα πρέπει να το βοηθά να αναπτύσσει τη δυναμική του, και να μην ακυρώνει την “ατομικότητα” του, που στη πολιτική εκφράζεται με τους όρους “ελευθερία, ισονομία, ικανότητα αυτενέργειας και δικαιοσύνη”.
2. Νέο-Λειτουργισμός:
Το επόμενο βήμα της σκέψης μας εδράζεται στη “Συστημική Αντίληψη”. Δηλαδή την αντίληψη ότι ο κόσμος είναι ένα σύστημα, που αποτελείται από επί μέρους υποσυστήματα. Οι κοινωνίες οι ίδιες είναι λειτουργικά υποσυστήματα, κι αυτές αποτελούνται από άλλα λειτουργικά υποσυστήματα (ασφάλεια, οικονομία, παιδεία, σχολείο, οικογένεια κλπ), που αλληλεπιδρούν εκπληρώνοντας κάποιο σκοπό.
Τα άτομα στα κοινωνικά-πολιτικά συστήματα, ως τα ελάχιστα συνθετικά τους, δεν είναι οι ερημίτες/αναχωρητές και τελείως ασύνδετα, αλλά ζουν, εξελίσσονται και αναπτύσσονται μέσα σε δυναμικά υποσυστήματα και συλλογικότητες, που επιτελούν μία συγκεκριμένη λειτουργία. Μέσα από αυτά τα υποσυστήματα το άτομο δημιουργεί την λειτουργική, συμβιωτική σχέση του με τη κοινωνία, από τα οποία μπορεί να αντλεί δυνατότητες και αξία, ανταποδίδοντας ταυτόχρονα δυνατότητες και αξία σε αυτήν ή και απαξία ακόμη.
Το άτομο ως “άνθρωπος-πολίτης” στη κοινωνία, μπορεί να λειτουργεί ταυτόχρονα σε πολλά, ενδεχομένως και αντιφατικά υποσυστήματα. Π.χ. κάποιος είναι εργάτης σε μια βαριά βιομηχανία και ταυτόχρονα μέλος μίας περιβαλλοντικής οργάνωσης, δημότης στη περιοχή της βιομηχανίας, μέλος του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων κλπ.
Για να γίνει αποτελεσματική διαχείριση αυτών των αλληλεπιδράσεων των επί μέρους υποσυστημάτων (αντίθετων κάποτε), απαιτείται η ολοκληρωμένη ενσωμάτωση της έννοιας του λειτουργισμού στην πολιτική και οπωσδήποτε στην διοίκηση/διακυβέρνηση .
Όσον αφορά την διοίκησης/ διακυβέρνηση στο Ευρωπαϊκό σύστημα, η διαμόρφωση των εγχώριων προτιμήσεων (Domestic preference formation – policy demand), τα οικονομικά συμφέροντα που διαμορφώνουν την εθνική πολιτική, και τα αποτελέσματα της ενδο-ευρωπαϊκής τουλάχιστον διακρατικής διαπραγμάτευσης (Interstate bargaining ή policy supply), καθορίζονται από την ικανότητα κάθε κράτους να μετέχει ενεργητικά στις ευρωπαϊκές δομές, με όρους διαπραγματευτικής ισχύος.
Οι υπερεθνικοί ευρωπαϊκοί θεσμοί ναι μεν διευκολύνουν τη συνεργασία, μειώνοντας το κόστος της διαπραγμάτευσης (αποφασίζουν σε πολλά ζητήματα), δημιουργούν όμως μεγαλύτερη αλληλεξάρτηση.
Τα κράτη που επιδιώκουν να αυξήσουν τον βαθμό ενσωμάτωσής τους, δημιουργούν μία αυξανόμενη ορμή που αποτυπώνεται σε συνεχώς διευρυνόμενους κύκλους ολοκλήρωσης τους στις δομές της ΕΕ. Αυτό είναι το «αόρατο χέρι» του φαινομένου της ολοκλήρωσης, που ονομάζεται “spillover effect”.
Αν και η ολοκλήρωση αυτή έχει επικριθεί ευρέως στη χώρα μας από τους αριστερούς και τους εθνικοσοσιαλιστές, εν τούτοις είναι αδύνατον να σταματήσει ως διαδικασία, ακόμη και αν δημιουργούνται ισχυρές δυνάμεις ανάσχεσης, όπως είναι π.χ. το Brexit ή η απόφαση για διαφορετικές ζώνες οικονομικής ανάπτυξης και κατά συνέπεια και ολοκλήρωσης.
Η βέλτιστη λύση είναι η αύξηση της διαπραγματευτικής ισχύος της χώρας μας, μέσα από την διεύρυνση της συμμετοχής μας στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και στο Ευρωπαϊκό σύστημα λήψεως αποφάσεων, “σκεπτόμενοι Ευρωπαϊκά και δρώντας για την Ελλάδα”.
3. “Κοσμοπολιτικός Πατριωτισμός”:
Και από αυτό το σημείο ξεκινάει και η πρωτοτυπία της «κοινωνίας αξιών» στη διαμόρφωση της διεθνιστικής αντίληψης της, αυτής του «κοσμοπολιτικού πατριωτισμού».
Σε αυτό συνυπολογίζουμε ότι με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, περισσότεροι από 5.000.000 πολίτες ελληνικής καταγωγής ζουν εκτός των Ελλάδος, διασπαρμένοι σε 140 χώρες της υφηλίου.
Αν αναλογισθούμε επίσης ότι οι νέοι που έφυγαν κατά την περίοδο της κρίσης και εργάζονται σήμερα στο εξωτερικό είναι περίπου 400.000, και ότι κάθε χρόνο 10.000 περίπου νέοι πηγαίνουν για σπουδές σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι εσωστρεφής, περιχαρακωμένη και χωρίς λειτουργική σύνδεση με όλο αυτό το δυναμικό στοιχείο του Ελληνισμού, σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.
Ο “κοσμοπολιτικός πατριωτισμός” συνεπώς, βασίζεται στην αναγκαιότητα για διεύρυνση της εξωστρέφειας της χώρας, της ανταγωνιστικότητάς της και της ενεργητικής παρουσίας της στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, με όρους ισοτιμίας, αλλά και ανταγωνιστικά στο παγκοσμιοποιημένο διεθνές περιβάλλον, διατηρώντας ταυτόχρονα την λειτουργική σύνδεση με όλο το Ελληνικό δυναμικό στοιχείο εκτός της χώρας.
Παράλληλα θα πρέπει να διαφυλάξει τον σκληρό πυρήνα εθνικής κυριαρχίας, που πρέπει να προστατεύει τη πατρίδα μας, τους πολίτες της, την Δημοκρατία, τα Συνταγματικά δικαιώματα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις θεμελιώδεις πολιτιστικές και πνευματικές αξίες που κληρονομήσαμε, και τον πολιτισμό μας.
Όλα αυτά συνιστούν την έννοια της πατρίδας (και του πατριωτισμού), ως ένα από τα βασικά στοιχεία του “κοσμοπολιτικού πατριωτισμού” που επικαλείται η “κοινωνία αξιών” στην σύγχρονη ιδεολογία που εκφράζει.
