1) Δεν υπάρχει καταφύγιο…
Η ορθόδοξη Ελλάδα παραμένει η πλέον “αριστερόστροφη” χώρα της Ευρώπης με τον υπόλοιπο παλαιοκαθολικό Νότο να ακολουθεί. Τυχαίο δεν είναι επίσης πως στον υπόλοιπο νότο της Ευρώπης συναντούμε τις πιο φτωχές χώρες αυτής.
Η Ελλάδα είναι η πλέον φτωχή χώρα της Δυτικής Ευρώπης καθώς ο σοσιαλισμός στην Ανατ. Ευρώπη το δεύτερο μισό του τελευταίου αιώνα φρόντισε να μείνουμε πίσω σε φτώχεια από τις χώρες της περιοχής. Αν η Ελλάδα δεν φροντίσει να βγει γρήγορα από την κρίση οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης θα την αφήσουν πίσω.
Η Ελλάδα διανύει τον 8ο χρόνο ύφεσης αν παρακάμψει κάποιος την περίοδο του τέλους της θητείας Σαμαρά-Βενιζέλου και την αρχή της θητείας Τσίπρα που ξεκίνησε με καθυστερημένη μικρή ανάκαμψη.
Η περήφανη διαπραγμάτευση των Βαρουφάκη – Τσίπρα στο πρώτο εξάμηνο του 2015 διέλυσε τις τράπεζες και κατά συνέπεια και την οικονομία, οπότε η ανάκαμψη μετατράπηκε στο β’ εξάμηνο του ’15 σε ύφεση. Ύφεση είχαμε και στο πρώτο εξάμηνο του 2016.
Οι υπόλοιπες χώρες που μπήκαν σε μνημόνια βγήκαν από αυτά, ενώ η Ελλάδα παραμένει και αν κάποιος θέλει να είναι αντικειμενικός υπό τις παρούσες συνθήκες δεν φαίνεται στον ορίζοντα ούτε έξοδος από το μνημόνιο ούτε βελτίωση των συνθηκών.
Η Πορτογαλία που επίσης επέλεξε αριστερό κυβερνητικό συνασπισμό είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να ξαναμπεί σε μνημόνιο, αν συνεχίσει βέβαια να υπάρχει το ευρώ και η Ευρώπη μετά τις επικείμενες εκλογές σε κομβικές χώρες της.
Στην Ελλάδα παρά την ανώμαλη προσγείωση από τη διάψευση των προσδοκιών της επιστροφής στα προ χρεοκοπίας επίπεδα με ένα νόμο και ένα άρθρο, η κοινωνία δεν φαίνεται να προσεγγίζει με ρεαλισμό την πραγματικότητα και να αναζητεί διέξοδο με βάση αυτόν.
Θεωρούν μεν πως ο Τσίπρας τους κορόιδεψε, αλλά όχι γιατί τους υποσχέθηκε ανέφικτα πράγμα αλλά γιατί δεν τα εφάρμοσε.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ακόμη πιο ευδιάκριτοι απατεώνες και “αυταπατώμενοι” που υπόσχονται καταβολή ληξιπρόθεσμων οφειλών ή οφειλών γενικότερα ή αποπληρωμή του δημόσιου χρέους ή λύση του ελληνικού προβλήματος βάσει προσωπικών γνωριμιών ή διαγραφή του επονείδιστου χρέους, απολαμβάνουν την πολιτική συμπάθεια σημαντικού μέρους της κοινωνίας.
Η αποστροφή από τα πάντα υποσχόμενο Τσίπρα και το θίασο των ανικάνων δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην και έξοδο από την κρίση.
Σαν κοινωνία κατά πλειοψηφία δεν έχουμε αντιληφθεί ή λόγω συμφέροντος βιοπορισμού παριστάνουμε πως δεν έχουμε αντιληφθεί, τα αίτια της χρεοκοπίας μας. Είναι αδύνατο να βγούμε από το τούνελ όταν μένουμε ακίνητοι στο μέσον του, αδυνατούντες να προσανατολιστούμε από πού μπήκαμε ώστε να προσδιορίσουμε από πού θα βγούμε.
Μόνο ένα ισχυρό σοκ μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στην ελληνική κοινωνία και να επαναπροσδιορίσει τους ηθικούς, ιδεολογικούς και πολιτικούς προσανατολισμούς της.
Η Ελλάδα είναι μια πολύ αριστερή κοινωνία (αριστερή με την έννοια της αναδιανομής εισοδήματος με λάθος κίνητρα σε βάρος αυτών που παράγουν πλούτο) για να απολαμβάνει το υψηλό βιοτικό επίπεδο που απολαμβάνει μετά από 6-7 χρόνια χρεοκοπίας. Το ίδιο ισχύει και για την Ευρώπη, απλά η Ελλάδα αποτελεί την αιχμή του δόρατος αυτής της ιστορικής συγκυρίας.
Στην αρχή αυτής της χρεοκοπίας η στήλη πίστευε πως η χώρα θα κατάφερνε να αναθεωρήσει οπτική και να μεταρρυθμίσει τις παθογένειες χωρίς να υποστεί το σοκ μιας ολοσχερούς κατάρρευσης. Έπεσε εντελώς έξω. Όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν πλέον πως δεν θα αποφύγουμε το σοκ.
Ένα θετικό αυτής της εξέλιξης είναι πως η καταστροφή θα λάβει χώρα στα χέρια του πλέον σκληρού πολιτικού εκφραστή του κρατικοδίαιτου παρασιτικού μηχανισμού της μεταπολίτευσης (των κρατικών συνδικαλιστών και των κρατικοδίαιτων ολιγαρχών).
Όπως αναλυτικά καταδείξαμε στο χθεσινό άρθρο τα νούμερα δεν βγαίνουν και η κυβέρνηση προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και εντυπώσεις με σώου όπως αυτό της αδειοδότησης των καναλιών.
Ο πολλαπλασιαστής…
Το πλέον πιθανόν είναι ότι η προσεχής ελληνική κατάρρευση θα λάβει χώρα υπό τον ισχυρό πολλαπλασιαστή των επιπτώσεων μιας κατάρρευσης των διεθνών αγορών με αντίστοιχες συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία.
Όπως έχουμε ξαναγράψει, στο διεθνή ορίζοντα έχουν συσσωρευτεί πολλά μαύρα σύννεφα τα οποία οι χρηματιστηριακοί δείκτες αγνοούν επειδή χειραγωγούνται από τα μηδενικά και σε κάποιες περιπτώσεις αρνητικά επιτόκια.
Αρνητικά και μηδενικά επιτόκια σημαίνει κατάχρηση από μέρους των Κεντρικών Τραπεζών της εξουσίας που τους έχει δοθεί.
Αρνητικό επιτόκιο σημαίνει πως κάποιος νοικιάζει ένα ακίνητο και αντί να λαμβάνει ενοίκιο πληρώνει στον ενοικιαστή. Άρα, τον συμφέρει να πουλήσει το ακίνητο, πράγμα που αν κάνουν όλοι μαζί θα οδηγήσει στην κατάρρευση της αγοράς ακινήτων. Όταν το ίδιο συμβαίνει στις καταθέσεις μοιάζει με την έκρηξη μιας βόμβας στα θεμέλια του οικονομικού συστήματος.
Σε μια πρόσφατη έκθεση οι αναλυτές της Deutsche Bank υπολόγισαν πως το 40% της αξίας του S&P 500 προκύπτει από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης. Τούτο σημαίνει πως η “δίκαιη” αποτίμηση είναι κάπου στις 1.300-1.400 μονάδες. Μια αγορά που θα πέσει από τις 2100 μονάδες στην 1.300, εύκολα μπορεί περάσει από 1.000 ή τις 800 μονάδες.
Ένα χαρακτηριστικό της “αδιαφορίας” που επιδεικνύουν οι αγορές λόγω των “αναβολικών” της ποσοτικής χαλάρωσης είναι πως ενώ τα κέρδη του S&P 500 έχουν πέσει από τα 110 στα 86 δολάρια ο δείκτης γράφει νέα υψηλά. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει ποτέ στο παρελθόν.
Αν υπάρχει ένα ενδεχόμενο κραχ στις αγορές οι επιπτώσεις θα έχουν πολλαπλάσια ισχύ στον ευρωπαϊκό νότο και ειδικά στην Ελλάδα που κινείται ήδη πέρα των ορίων του γκρεμού.
2) Τι να κάνω…
Κ. Στούπα καλημέρα,
Κατ’ αρχήν θα ήθελα ειλικρινά να σας ευχαριστήσω για την αρθρογραφία σας, όπου μας προσφέρετε μία καθαρή ματιά της οπτικής των πραγμάτων. Σας παρακολουθώ εδώ και κάμποσα χρόνια και σας είμαι ευγνώμων για δύο λόγους.
Πρώτον διότι όταν αποφάσισα να ασχοληθώ με το χρηματιστήριο διδάχθηκα πολλά από αυτά που γράφατε. Το βιβλίο σας “Κόντρα στο ρεύμα” είναι σημείο αναφοράς για μένα. Τότε ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά που επικοινώνησα μαζί σας, προκειμένου να βρω το βιβλίο, πράγμα που το κατάφερα.
Δεύτερον διότι όταν μπήκαμε στην οικονομική κρίση και τα μνημόνια, οπότε αλλάξατε και τη θεματολογία των άρθρων σας, και πως θα μπορούσε άλλωστε διαφορετικά να γίνει, επισημαίνατε τους κινδύνους που διατρέχουμε ειδικά με τη διαβλεπόμενη αναρρίχηση στην εξουσία της “παλαβής Αριστεράς”, όπως πολύ εύστοχα την χαρακτηρίσατε. Όλα αυτά που γράφατε και που ευτυχώς τα παρακολουθούσα με κινητοποίησαν ώστε να μπορέσω να διαφυλάξω τις οικονομίες που με τόσο κόπο ως καλός αποταμιευτής μάζευα. Πρέπει να ήμουν ανάμεσα στους πρώτους που έκαναν αυτό που έκαναν πολλοί αργότερα και αφότου ανέλαβαν την εξουσία οι σημερινοί κυβερνώντες : να βγάλω τα χρήματά μου στο εξωτερικό με τη μορφή ενός αμοιβαίου κεφαλαίου μηδενικού ρίσκου με έδρα το Λουξεμβούργο.
Και έρχομαι στην ουσία της επιστολής μου προς εσάς, προκειμένου αν έχετε την καλοσύνη να με βοηθήσετε. Δεδομένου ότι τα πράγματα στη χώρα μας δεν έχουν καλυτερέψει, τουναντίον, δεδομένου ότι υπάρχει γενικότερα ένας αναβρασμός διεθνώς (η DB θα κάνει απ’ ό,τι φαίνεται το μεγάλο μπαμ, η εύφλεκτη Μέση Ανατολή ίσως οδηγήσει σε έναν γενικευμένο πόλεμο, η έξοδος της Μ. Βρετανίας από την ευρωζώνη και οι τριγμοί στο εγχείρημα του ευρώ κ.λπ.) , έχω προβληματιστεί στο αν είναι οι οικονομίες μου ασφαλείς όπως τις έχω και αν όχι πώς μπορώ καλύτερα να τις διαχειριστώ.
Να είναι σε αμοιβαίο κεφάλαιο, αλλά αποτιμημένα τα χρήματα σε δολάρια αντί του ευρώ; Να τα καταθέσω σε τραπεζικούς λογαριασμούς συγγενών σε χώρες όπως η Αυστραλία ή ο Καναδάς που είναι μακριά από το μάτι του κυκλώνα και άρα πιο ασφαλείς; Να αγοράσω χρυσό ή άλλο μέταλλο που είναι πολλάκις καταφύγιο σε τέτοιες ασταθείς καταστάσεις και να μπει σε θυρίδα; Να αγοράσω μετοχές συγκεκριμένων εταιρειών που θα υπάρχουν σίγουρα και μετά την καταιγίδα; Να αγοράσω κάποιο ακίνητο (γη ή διαμέρισμα) ως επένδυση που επίσης θεωρείται κάτι πιο σταθερό; Να δημιουργήσω κάποια offshore εταιρεία (δεν ξέρω καν αν μπορώ εγώ να το κάνω και τι χρειάζεται για να γίνει) και να μεταφερθούν εκεί;
Εσείς είστε ένας άνθρωπος πολύ διαβασμένος. Τι διδάσκει η ιστορία όπου υπήρξαν ανάλογα προηγούμενα;
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων για τον κόπο που θα μπείτε να μου απαντήσετε. Στην περίπτωση που θεωρείτε ότι η απάντησή σας αφορά περισσότερο κόσμο που απευθύνεται ενδεχομένως σε εσάς, παρακαλώ να μην δημοσιοποιήσετε τα στοιχεία μου και απαντήσατέ μου και στο προσωπικό μου e-mail μην τυχόν και δημοσιεύοντας την απάντησή σας στο capital δεν την διαβάσω.
Η. Ρ.
Απάντηση: Το τι θα πρέπει να κάνετε εξαρτάται από το μέγεθος της εξάπλωσης μιας πιθανής κρίσης. Η απόλυτη προστασία από μια διεθνή κρίση είναι η επένδυση σε φυσική μορφή χρυσού που θα θαφτεί.
Σε μια συνηθισμένη κρίση στην αρχή κερδίζει το δολάριο και το ελβετικό φράγκο γιατί αποτελούν ασφαλή καταφύγια.
Οι καταθέσεις σε τραπεζικά συστήματα περιοχών που θα αποφύγουν την κρίση παρέχουν κάποια σχετική ασφάλεια. Αλλά πριν προχωρήσει μια διεθνής κρίση σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης είναι δύσκολο να προσδιορίσεις ποιες χώρες θα πληγούν και πόσο. Ο Καναδάς και η Αυστραλία π.χ. είναι χώρες που εξαρτώνται πολύ από τον κύκλο των πρώτων υλών. Άρα, αν μια διεθνής ύφεση πιέσει κι άλλο τις τιμές των πρώτων υλών θα εκτοξευθούν οι χρεοκοπίες των εταιρειών του κλάδου (κάτι που έχει αρχίσει να συμβαίνει ήδη). Αυτό ενδεχομένως πλήξει τις τράπεζες που τις έχουν δανείσει. Οπότε θα αρχίσουν να μιλάνε και εκεί για bail-in bail-out. Επειδή δεν πιστεύω στις προφητείες πιστεύω πως οι λιγότερο επικίνδυνες επενδυτικές προβλέψεις είναι αυτές που αφορούν μια ευρεία διασπορά με βάση την άμυνα απέναντι σε αρκετά πιθανά σενάρια.
Του Κώστα Στούπα
capital.gr
