Του Νίκου Κασκαβέλη
Το “ελληνικό” θέρος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και όπως κάθε χρόνο κάθε δραστηριότητα σε αυτήν τη γωνιά της γης προσαρμόζεται στους ρυθμούς του. Η όποια παραγωγική μηχανή της χώρας δουλεύει στο “ρελαντί” και μόνο η “βιομηχανία του τουρισμού” έχει στο φουλ τις μηχανές, περιμένοντας να δει και τα φετινά αποτελέσματα.
Σε αυτό το πλαίσιο και ούτως ή άλλως “μπουχτισμένοι” από τα όσα μας απασχολούν όλο τον υπόλοιπο χρόνο, ελάχιστοι παρακολουθούν τις δημόσιες εξελίξεις, που φυσικά και συνεχίζουν να εκτυλίσσονται υπόκωφα και να προδιαγράφουν το άμεσο μέλλον.
Αν κάτι δίνει τον τόνο των ημερών, είναι το κλίμα που εισπράττουμε από τους Ολυμπιακούς του Ρίο. Αγώνες που ξεκίνησαν μέσα σε κλίμα “μιζέριας” ή και γκρίνιας πχ για κινδύνους ασφαλείας ή δημόσιας υγείας, ακόμα και οργανωτικών ανεπαρκειών, αλλά συνεχίζουν μέσα σε ένα κλίμα θα έλεγε κανείς σεμνότητας και ανθρώπινου μέτρου. Τα συναισθήματα της ελληνικής κοινωνίας, δώδεκα χρόνια κιόλας μετά τους Αγώνες της Αθήνας σ’ εκείνο το “μαγικό” καλοκαίρι για την Ελλάδα, λίγο μετά την κατάκτηση του Euro και την άψογη διοργάνωση, αλλά και την ευρύτερη λειτουργία του δημοσίου και του εθελοντικού τομέα, γλυκόπικρα. Ένας συνδυασμός μελαγχολικής ανάμνησης μιας εποχής που φαντάζει τόσο μακρινή, μαζί με συγκαλυμμένη οργή για τον κατήφορο που ακολούθησε. Αλλά και ψήγματα υπερηφάνειας όταν ακόμα ακούγεται, ιδίως από ξένους, πως η “δική μας” υπήρξε η καλύτερη διοργάνωση και πως η τελετή έναρξης του Δ. Παπαϊωάνννου έθεσε το μέτρο με το οποίο στο εξής θα μετρώνται οι αντίστοιχες τελετές.
Κι όσο κι αν και η διοργάνωση του 2004 τόσο λοιδωρήθηκε ευθέως συνδεόμενη με τη μετέπειτα πορεία της οικονομίας, έγκυρη αρθρογραφία αποδεικνύει πως ο ισχυρισμός αυτός, στη λογική του κυνηγιού μαγισσών και της κατασκευής εύκολων υπαιτίων, δεν ευσταθεί. Ακριβοί ίσως οι Αγώνες (σαν απόλυτο μέγεθος, γιατί συγκριτικά πχ με την αύξηση της φαρμακευτικής και εν γένει δημόσιας δαπάνης των επόμενων ετών, υπήρξε σταγόνα στον ωκεανό), αλλά ταυτόχρονα και η μεγαλύτερη διαφημιστική καμπάνια για τη χώρα στην ιστορία. Το αληθινό έγκλημα ακολούθησε, όταν το κεκτημένο αυτό, το “good will” των Αγώνων, οι εγκαταστάσεις, το εθελοντικό κίνημα αφέθηκαν στους 5 ανέμους και οδηγήθηκαν στα εξ ων συνετέθησαν.
Οι πρόσφατες διακρίσεις, ιδίως από μία φωτεινή συμπολίτισσά μας από την ακριτική, δοκιμαζόμενη αλλά και πρωτοπόρα (αν δει κανείς και τη δραστηριότητά της πχ στα κρασιά) Δράμα, δείχνει ανάγλυφα την ψυχική μας κατάσταση ως κοινωνία. Από τη μια την ανάγκη μας για μια κάποια ανάταση και αίσθηση υπερηφάνειας, από την άλλη τη βαθιά εσωτερική μας διαίρεση, όπως αποτυπώνεται στην ανημπόρια μας ακόμα και να χαρούμε με τρόπο φυσικό, μια επιτυχία μιας προκομμένης, πεισματάρας και άξιας συμπατριώτισσας. Ακόμα και η απλή, απροσποίητη χαρά, μπορεί τελικά να αλλοιωθεί μέσα από φίλτρα εμπάθειας ορισμένων και εντελώς περιττής και ανούσιας “πολιτικολογίας” ή “ηθικολογίας”. Ανάλυση για την ανάλυση, δήθεν συμπεράσματα και προεκτάσεις, που απλά αναπαράγουν μια δηλητηριώδη “χολή”, που δείχνει να έχει ενσταλλαχθεί για τα καλά στην ψυχή πολλών και συναποτελεί, ως φαύλος κύκλος, την πηγή αυτής της ιδιότυπης κακοδαιμονίας. Αντί πολύποκων αναλύσεων, χαρά για την επιτυχία, ανταπόδοση στους θριαμβευτές αλλά και φροντίδα, όσο γίνεται, για τον Αθλητισμό, που τόσα έχει προσφέρει και δεν γίνεται να τον θυμόμαστε (εκτός… “Στοιχήματος”) κάθε 4 χρόνια!
Κατά τα λοιπά, εξυφαίνονται από “κύκλους” σενάρια εκλογών για το φθινόπωρο. Η πολιτική λογική και ερμηνεία, δίνει διεξόδους σε ένα τέτοιο σενάριο: αφενός τα αποτελέσματα της κυβερνητικής πολιτικής, με τα τόσα μέτρα, τώρα μόλις αρχίζουν να γίνονται αντιληπτά από την κοινωνία, άρα η κυβερνητική φθορά είναι ακόμα ελεγχόμενη, αφετέρου τα “μαντάτα” για τα επερχόμενα δεν είναι και τα καλύτερα. Κρίσιμος παράγοντας θα αποδειχθεί η πορεία των τουριστικών εσόδων (και των φορολογικών εσόδων γενικά), που όσο κι αν είχαν μια ενίσχυση με τις κρατήσεις τελευταίας στιγμής (λόγω και Τουρκίας εν μέρει), δεν είναι σαφές πού θα κινηθούν. Οι αναλύσεις από άλλους, κρίσιμους, τομείς της οικονομίας, με τη ρευστότητα να μην έχει επανέλθει και την αβεβαιότητα στον Τραπεζικό κλάδο να επιμένει, δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας. Οι επιχειρήσεις, αντιμέτωπες αφενός με την αγοραστική απροθυμία του κοινού και έπειτα με τις απίστευτες απαιτήσεις ενός παράλογου φορολογικού και ασφαλιστικού συστήματος, μπορεί να αντιμετωπίσουν συνθήκες ανεξέλεγκτου ντόμινο λουκέτων, που σημαίνει έξαρση και πάλι της ανεργίας και νέας, βαθύτερης ύφεσης. Όλα αυτά, οδηγούν μαθηματικά στην ενεργοποίηση του περίφημου “κόφτη”, που και μόνο σαν άκουσμα προκαλεί πανικό στην πολιτική ηγεσία.
Ενόψει όλων αυτών, πολλοί είναι αυτοί που σκέφτονται να δώσουν την καυτή πατάτα στον επόμενο, διατηρώντας για τον εαυτό τους το ρόλο του δυνητικού ρυθμιστή. Κι επειδή, στα κρίσιμα πολιτικά θέματα καθημερινότητας και οικονομίας η Κυβέρνηση δεν έχει να επιδείξει πραγματικά τίποτα, αναδεικνύει στην καθημερινή ατζέντα όλα τα γνωστά και ξαναμασημένα: κανάλια-διαπλοκή, με την στοχοποίηση χώρων αλλά και προσώπων που από επικοινωνιακής πλευράς είναι “sitting ducks”, συζήτηση για το χρέος με άγαρμπο τρόπο και εναλλασσόμενες συμμαχίες και λοιπά θεσμικά πυροτεχνήματα.
Από την άλλη, αποτελεί κοινή παρατήρηση, πως η συγκεκριμένη Κυβέρνηση, δείχνει να ερωτοτροπεί με τη νομή της εξουσίας. Πλήθος παραδειγμάτων έχουν αποδείξει πως κινείται στον αντίποδα όσων διακήρυττε και –ακόμα και στο όνομα των “αγωνιστών στα βουνά παππούδων– επιδιώκει την απόλαυση στο ακέραιο (ή και στο τετράγωνο) όλων των προνομίων της εξουσίας. Την πλήρη άλωση των μηχανισμών και τον έλεγχο των νευραλγικών πόστων του κράτους. Κοινοβουλευτικά, παρά την ετερόκλητη και ακατανόητη διεθνώς συμμαχία τους, που σε κρίσιμα ιδεολογικά θέματα βγάζει μάτι, δείχνουν απόλυτη σύμπνοια, ενώ δεν έχουν μπροστά τους κάποιο κομβικό σημείο, πλην ίσως ορισμένων περισσότερο συμβολικών. Λέγεται μάλιστα πως, λόγω και της γεωπολιτικής αστάθειας αλλά και της προθυμίας τους για “εξυπηρετήσεις” η Ευρώπη και το ΔΝΤ δεν σκοπεύουν να τους προκαλέσουν ιδιαίτερες δυσκολίες. Άρα η συνέχιση της διακυβέρνησής τους φαντάζει ομαλή.
Σε αυτή την ανοιχτή σύγκρουση, αφενός της πραγματικότητας που καλπάζει και αφετέρου της “τεχνικής” τους ευκολίας για συνέχιση στο άρμα της εξουσίας (μαζί με τη φυσική τους ροπή προς τον καθεστωτισμό), θα προτείνω μια συνδυαστική ανάγνωση. Και τα δύο, μέχρι όπου μας πάει! Το επικοινωνιακό τους αφήγημα (ακόμα και για…παροχές!) είναι τέτοιο που αφήνει διαρκώς ανοικτό το ενδεχόμενο αναγωγής ενός κεντρικού (δήθεν) στόχου σε ύψιστο αγαθό, μπροστά στο οποίο θα “στυλώσουν τα πόδια” για να οδηγηθούμε σε εκλογές. Κάποιο θέμα, όπως πχ τα εργασιακά ή το χρέος, θα μπορούσαν να αποτελέσουν το όχημα για μία τέτοια προσφυγή. Πότε όμως; Σε μια ομαλή φάση; Σε καμία περίπτωση. Ο βίος και η πολιτεία της Κυβέρνησης ως τώρα δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολιών. Εκλογές θα έχουμε μόνο εάν τα πράγματα στην οικονομία βαδίζουν σε πολύ επικίνδυνη ζώνη (κάτι το οποίο θα μάθουμε μόνο μετά). Τη σκυτάλη θα την παραδώσουν μόνο εφόσον απέχουμε μία “στιγμή” από πολύ άσχημα, σχεδόν αναπότρεπτα γεγονότα.
Γι’ αυτό, όσοι αποζητούν εκλογές και τις θεωρούν αναγκαία συνθήκη για την αντιστροφή της πορείας της χώρας, να μην αγαλλιάσουν από χαρά αν τις ακούσουν σύντομα. Να μη χαμογελάσουν “φαντασιωνόμενοι” τους εαυτούς τους σε θέσεις ισχύος. Αντίθετα, να συνοφρυώσουν τα φρύδια, να “ακονίσουν” τις δυνάμεις τους και να ετοιμαστούν για επερχόμενη καταιγίδα. Όλοι το ξέρουν πια, η ευθύνη στην ώρα της κρίσης είναι βαριά, “ασπρίζει μαλλιά”, δοκιμάζει “μέταλλα” και ξεχωρίζει την ήρα από το στάρι, τα “παιδιά από τους άντρες”. Προκήρυξη εκλογών τώρα, ισοδυναμεί με σειρήνα συναγερμού.
Οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης, οφείλουν να αφήσουν τις αναβολές και τις μακροχρόνιες διεργασίες και να προετοιμαστούν για απαντήσεις σε μια κρίση, που έχει αποδείξει ότι διαθέτει πολλά κεφάλια και ετοιμάζεται, μετά και από μια καταστροφική διαχείριση που τώρα αναδεικνύεται, να επανακάμψει δριμύτερη, ίσως για την τελική και αποφασιστική μάχη. Μέχρι σήμερα, μπορεί να έχουμε συρθεί επί μακρόν σε μια εναγώνια φθορά, έχουμε όμως αποφύγει τα καταλυτικά, σφοδρά γεγονότα της ιστορίας. Δεν πρέπει, τόσα χρόνια μετά, να αφεθούμε σε αυτά, απλά γιατί δεν είχαμε πιάσει τα προμηνύματα. Με τόσα μέτωπα εκκρεμή, σε μια τόσο δύσκολη διεθνή συγκυρία, η χώρα οφείλει να παρατάξει το πλέον ευρύ μέτωπο σοβαρότητας, απαλλαγμένο από παραμορφωτικούς φακούς του παρελθόντος, ώστε να δώσει και επιτέλους να κερδίσει την αποφασιστική μάχη.
* Νίκος Κασκαβέλης, δικηγόρος – ΜΔΕ “Ευρωπαϊκή Διοίκηση και Πολιτική” –
MSc in Business for Lawyers
