Ο δήμαρχος Μαραθώνα, Ηλίας Ψινάκης ξεσπάθωσε εναντίον του συμβουλίου των αρχαιολόγων που δεν επέτρεψε η συναυλία με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη να γίνει στον Τύμβο του Μαραθώνα. Το τι είπε, με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο… δεν έχει πολύ σημασία. Σημασία έχει να υπάρξει επιτέλους ένας μηχανισμός αφύπνισης της κοινής γνώμης σχετικά με τον απαράδεκτο κρατισμό και τη γραφειοκρατία στο Υπουργείο Πολιτισμού.
Το Σάββατο, κι εγώ έκανα πολύ δρόμο για να φτάσω στον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, απολαμβάνοντας την υπέροχη Πανσέληνο. Είδα μόνο μια μικρή ορχήστρα να παίζει πολύ μακριά από τον αρχαιολογικό χώρο. Κι άλλες φορές όμως, βρέθηκα στην Ολυμπία, στην Βεργίνα και σε πολλούς αρχαιολογικούς χώρους όπου τις όμορφες νύχτες του καλοκαιριού επικρατεί νεκρική σιγή και εγκατάλειψη.
Πολλοί λίγοι όμως, αναρωτιούνται γιατί αυτοί οι υπέροχοι χώροι μνήμης δεν παραδίνονται ευγενικά και όμορφα στη σύγχρονη τέχνη και στη συνάθροιση των ανθρώπων. Γιατί δεν εντάσσονται στα τοπικά φεστιβάλ και μένουν απομονωμένοι μόνο για την μουσειακή τους χρήση. Δύο είναι οι σοβαροί λόγοι: Ο ακατανόητος συντηρητισμός των αρχαιολόγων του ΥΠΠΟΛ και οπωσδήποτε η απροθυμία των εργαζομένων δημοσίων υπαλλήλων να κάνουν υπερωρίες- μάλλον τις εξασφαλίζουν αλλιώς…- πέρα από καθορισμένο ωράριο.
Τον τελευταίο καιρό όμως, έγινε κάτι στην Ιταλία -χώρα με παρόμοιες συνήθειες με τις δικές μας…- που θα πρέπει να μας προβληματίσει και ίσως να μας δείξει τον δρόμο για πιο γενναίες αποφάσεις στον χώρο του πολιτισμού. Στις 24 Ιουλίου τα συνδικάτα των εργαζομένων στο ΥΠΠΟΛ της αποφάσισαν να συνεδριάσουν εκτάκτως, κάνοντας χιλιάδες τουρίστες να περιμένουν στον καυτό ήλιο ώρες για τον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας. Ο Ιταλός υπουργός Πολιτισμού Ντάριο Φραντσεσκίνι απολογήθηκε δημοσίως αλλά η ζημιά είχε γίνει. Το επόμενο αποφασιστικό βήμα του ήταν να ανακοινώσει τα αποτελέσματα ενός διεθνούς ανοικτού διαγωνισμού για την πλήρωση των διευθυντικών θέσεων στα πιο εμβληματικά μουσεία της Ιταλίας. Και μάλιστα τα πλουσιότερα βιογραφικά ήταν από Αυστριακούς και Γερμανούς.
Στην Ιταλία, ήδη προχωρούν την πολιτιστική μεταρρύθμιση. Η τεχνολογία εξαπλώνεται σε όλα πλέον τα μουσεία της χώρας, πολλά μνημεία συντηρούνται χάρη στις χορηγίες της βιομηχανίας της μόδας και πολυτελών ειδών (Prada, Bulgari, Tods κ.ά.) και γενικότερα η κυβέρνηση Ρέντσι δίνει μάχες με το κράτος των συνδικαλιστών σε όλη την επικράτεια.
Είναι προφανές πλέον, σε ολόκληρο τον κόσμο, ότι το πολιτισμικό κεφάλαιο ενός λαού δεν υπάρχει μόνο για να εξυπηρετεί την εθνικιστική προπαγάνδα της οποιασδήποτε πολιτικάντικης εξουσίας. Ούτε βέβαια για να τρέφει τους δημοσίους υπαλλήλους του ΥΠΠΟΛ. Υφίσταται στο χώρο ως σπουδαία παρακαταθήκη αξιοποιήσιμη για τις επόμενες γενιές με διάφορους τρόπους.
Πολιτιστικούς και βεβαίως οικονομικούς. Πώς να τα εξηγήσει κανείς με απλά λόγια; Όπως η φύση μας κληροδότησε τις παραλίες και τα δάση έτσι και οι πρόγονοι μας κληροδότησαν τις δημιουργίες τους. Το ένα είναι φυσικό κεφάλαιο το άλλο πολιτισμικό. Και τα δύο έχουμε χρέος να τα αξιοποιούμε με σεβασμό, αξιοπρέπεια και οπωσδήποτε διάθεση για υπεραξία, πνευματική, πολιτιστική και οικονομική.
Η διαφορά μεταξύ του Μουσείου της Ακρόπολης με τα υπόλοιπα μουσεία της χώρας, μας πείθει ξεκάθαρα για την αναγκαιότητα του σωστού management. Μόνο μια ματιά στους υπαλλήλους θα μας κάνει να καταλάβουμε τη διαφορά. Άρα λοιπόν, μήπως είναι καιρός να προχωρήσουμε στο παράδειγμα των Ιταλών; Με τη συνδρομή των τοπικών κοινωνιών και το άνοιγμα των χώρων στου χορηγούς το ΥΠΠΟΛ μπορεί να ασκεί μια αυστηρή εποπτεία και να δίνει κατευθυντήριες γραμμές.
Οι δημιουργίες του παρελθόντος είναι μνήμη που φτάνει ως σήμερα. Και γύρω από τη μνήμη που λειτουργεί ως αφόρμηση μπορούμε να δημιουργήσουμε σύγχρονο πολιτισμό και να βγάλουμε χρήματα. Όχι για να υπηρετήσουμε στενά συμφέροντα αλλά για να δημιουργήσουμε εστίες αισθητικής, πνεύματος και οικονομικής ανάπτυξης σε κάθε περιοχή της χώρας. Με εργαστήρια, ξενοδοχεία, θεματικά πάρκα, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις για όλο τον χρόνο και επέκταση του φυσικού περιβάλλοντος.
Κάποτε πρέπει να ξεφύγουμε από τις συντεχνίες της μιζέριας και να βρούμε τρόπο να δώσουμε αξία στην ίδια μας τη ζωή και στην πραγματικότητα που μας περιβάλλει. ΟΙ Ιταλοί το έκαναν ήδη, ας το ξεκινήσουμε τώρα κι εμείς.
Του Ανδρέα Ζαμπούκα
