Του Γ. Λακόπουλου
Να το πούμε από την αρχή: αν ο αναμενόμενος ανασχηματισμός ήταν αυτό που είδαμε και δεν έχει άλλο, ο Αλέξης Τσίπρας πρέπει να ανησυχεί. Συνεχίζουν να τον περιζώνουν σισύφειες καταστάσεις, προσωποποιημένες. Ο ίδιος ανεβάζει στο βουνό το βράχο και κάποιοι τον αφήνουν να κυλίσει πίσω.
Οι πολίτες μπορούν να συγχωρήσουν όσα δεν κατάφερε η κυβέρνησή του. Γνωρίζουν ότι παρέλαβε χρεοκοπημένη χώρα, καταστάσεις σήψης και διαφθοράς, αποδιαρθρωμένη διοίκηση, ενεργοποιημένη οικονομία, αλλοτριωμένο πολιτικό σύστημα και «στημένα παιχνίδια» για να τον ανακόψουν.
Αναγνωρίζουν -όπως όλοι στο διεθνή χώρο- όσα κατάφερε, με τη χώρα σε Μνημόνιο-που την έβαλαν άλλοι. Του συγχώρεσαν στην πράξη- με τις εκλογές του 2015 – τα λάθη της πρώτης κυβέρνησης. Και θα του αναγνωρίσουν ελαφρυντικά για όσα δεν έχουν προχωρήσει ακόμη. Αρκεί ότι δεν τον βαρύνουν σκάνδαλα, ότι προσπαθεί , αλλάζει και βελτιώνεται. Ότι το δημόσιο χρήμα πλέον δεν πηγαίνει σε τσέπες, ούτε πλουτίζουν οι Συριζαίοι από τη διακυβέρνηση.
Δεν πρόκειται όμως να αναγνωρίσουν κανένα ελαφρυντικό σε θέματα ήθους και ύφους των υπουργών του, ανόητους κομματισμούς εκ μέρους τους, προκλητικές συμπεριφορές και αναίδειες. Δεν συγχωρούν την ατιμωρησία -εκ μέρους του- σε περιπτώσεις παραβίασης κανόνων λειτουργίας στη δημόσια σκηνή, από οποιονδήποτε στο κόμμα του.
Καθαρά πράγματα. Όλοι ξέρουν ότι ο Τσίπρας δεν φταίει για το χάλι της χώρας. Είναι όμως υπεύθυνος για το χάλι ορισμένων προσώπων της ευρύτερης κυβέρνησής του. Γι’ αυτά κρίνεται περισσότερο από όσο νομίζουν κάποιοι. Μπορεί μια μεγάλη επιτυχία της κυβέρνησης να τη χαλάσει η ελεεινή συμπεριφορά ενός προσώπου μόνο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η αστοχία στο λόγο ενός υπουργού για να στοχοποιηθεί ο ίδιος- αν δεν την αντιμετωπίσει αποφασιστικά. Στην πολιτική η δημόσια προσωπική συμπεριφορά αξιολογείται.
Θολώνει η εικόνα
Υπάρχει πλήθος περιστατικών που σκιάζουν τα αποτελέσματα της πολιτικής που διεκπεραίωσε ως τώρα ο Πρωθυπουργός, αλλά και την Αριστερά, σαν φορέα ριζοσπαστικών αλλαγών, νέου ύφους και διαχείρισης συμβόλων και καθημερινών υποθέσεων. Γι’ αυτά τα περιστατικά δεν απολογείται μόνο ο ίδιος. Πρέπει να απολογούνται στο χώρο τους και οι πολίτες που τον στηρίζουν -γιατί θέλουν να αποτραπεί η παλινόρθωση της Δεξιάς.
Ο ίδιος ο Τσίπρας αναγκάζεται -δυστυχώς το κάνει σπάνια- να αποδώσει ευθύνες και να επιβάλλει διορθώσεις. Όπως έκανε με την υπόθεση Αντωνοπούλου -Παπαδημητρίου. Επαρκείς ως πρόσωπα, δεν έκαναν κάτι παράνομο. Αλλά δεν είχαν τα αντανακλαστικά ευαισθησίας ενός προοδευτικού πολιτικού σε δύσκολους καιρούς για τους πολίτες. Φόρτωσαν στην κυβέρνηση ένα αχρείαστο βάρος.
Υπάρχει πλήθος παραδειγμάτων που θολώνουν την κυβερνητική εικόνα. Σειρά λανθασμένων χειρισμών και συμπεριφορών που εισπράττονται αρνητικά από την κοινωνία ,- ειδικά όταν τα μεγεθύνουν οι φακοί της αντιπολίτευσης και η κακοπιστία ορισμένων ΜΜΕ. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι απλώς θέμα αγωγής…
Κανείς δεν προτίθεται να υπερασπιστεί πρόσωπα με αρνητικές λειτουργίες. Όσο και αν έχει πεισθεί ότι ο Τσίπρας είναι σήμερα ότι πιο ενδιαφέρον έχει ο δημόσιο βίος. Η ότι η Αριστερά- Κεντροαριστερά στην πράξη- είναι μόνη δύναμη που μπορεί γυρίσει μπροστά τον τροχό. Να διαμορφώσει προϋποθέσεις όχι μόνο για το μέλλον, αλλά και για την απόδοση ευθυνών στο παρελθόν σε όσους κατέστησαν ζοφερό το παρόν.
Από αυτή την άποψη το σημερινό κυβερνητικό σχήμα αδειάζει την καρδάρα με το γάλα που μαζεύει ο Πρωθυπουργός- από τον οποίο η δημοκρατική κοινή γνώμη απαιτεί δραστικές, παραδειγματικές παρεμβάσεις.Τι νόημα έχει να επικρίνονται οι προηγούμενες κυβερνήσεις για τις ανεπάρκειες τους όταν π.χ. ο υπουργός που φέρει την αρμοδιότητα της δημόσιας τάξης αδυνατεί να αντιμετωπίσει τα φαινόμενα βίας και στην πόλη και στα ΑΕΙ -με συνένοχο την υπουργό Παιδείας και του Πρυτάνεις- αλλά κυρίως να δώσει εξηγήσεις για την αδυναμία της αστυνομίας να δικαιολογήσει τη παρουσία της.
Προκλήσεις χωρίς αιτία
Ας δούμε τρία παραδείγματα «χαμηλής» πολιτικής, με υψηλή πολιτική αξία και μεγάλους συμβολισμούς:
Πρώτον. Ο καθηγητής Παν. Λιαργκόβας ήταν ένας κακός επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής. Όχι ανεπαρκής. Κακός. Ένα είδος… Στουρνάρα. Είχε ιδεολογικές εμμονές και ενδεχομένως σχέσεις με ένα συγκεκριμένο κόμμα στα ψηφοδέλτια του οποίου ενδέχεται και ξανα-συμπεριληφθεί. Καλώς αντικαταστάθηκε.
Αλλά επειδή ήταν κακός δεν σημαίνει ότι έπρεπε να πάει στη θέση του κάποιος με χειρότερο βιογραφικό και προφανή κομματική ένταξη. Στον ευρύτερο δημοκρατικό χώρο υπάρχουν σπουδαίοι επιστήμονες με κατάρτιση, κύρος και επάρκεια. Θα μπορούσαν να προταθούν από το κυβερνών κόμμα και να το πιστωθεί. Κοντά στο νου κι γνώση.
Δεύτερον. Ο αντικαπνιστικός νόμος -η παραβίασή του δηλαδή- είναι μια παλιά αμαρτία των κυβερνήσεων, της ελληνικής πολιτικής τάξης, αλλά και της κοινωνίας. Αλλά αυτό δεν είναι δικαιολογία για υπουργό να καπνίζει αρειμανίως δημόσια. Να προκαλεί αποτροπιασμό σε όσους πολίτες έχουν στοιχειώδη κουλτούρα νομιμότητας . Να τον εξευτελίζει -ορθώς -ένας δήμαρχος που προσπαθεί να επιβάλλει το νόμο στην πόλη του.
Κανείς δεν θα κατηγορούσε τον Αλέξη Τσίπρα αν γι’ αυτόν τον «ασήμαντο» λόγο είχε στείλει τον Χρ. Σπίρτζη στο σπίτι του. Η προσωπική συμπεριφορά στη πολιτική είναι σημαντικότερα από την υπουργική δραστηριότητα. Ποιος θα τολμούσε στο εξής να αγνοεί τη συγκεκριμένη νομοθεσία;
Τρίτον. Ομοίως δεν θα κατηγορούσε κανείς τον Πρωθυπουργό αν είχε αποπέμψει τον φίλο του αναπληρωτή υπουργό Υγείας. Ακριβώς επειδή είναι φίλος του. Ο Π. Πολάκης -που επίσης κάπνιζε ως θεριακλής, κλειστό χώρο του… υπουργείου- έχει μπερδέψει την ιδιότητα του πολιτικού που δρα στην κεντρική πολιτική σκηνή -και έχει μια αποστολή να διεκπεραιώσει- με τις πρακτικές του περιθωριακού μπλόγκερ. Όπως έχει ένα πρόβλημα με την ευγένεια των τρόπων, την χρήση του πληθυντικού και την ευπρέπεια στο διάλογο, όσο έντονος και να είναι.
Ενδεχομένως είναι καλός υπουργός και πάντως έχει δίκιο σε όσα επισημαίνει σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος στο υπουργείο του. Αλλά δεν υπάρχει μέρα χωρίς μια ανάρτηση στο Διαδίκτυο, κείμενα με ακραίο ως άηθες περιεχόμενο.
Δεν είναι η δουλειά να απευθύνεται με «μαγκίτικο» ή πεζοδρομιακό λόγο σε πολιτικούς αντίπαλους, δημοσιογράφους, δικαστικούς και οποιον άλλον θεωρεί ένοχο για οτιδήποτε. Ούτε να τσακώνεται με τον Γεωργιάδη σε στυλ Γεωργιάδη. Αν είναι έτσι το στυλ της Αριστεράς να μένει το βύσσινο… Εφόσον έχει στοιχεία τα στέλνει στη Δικαιοσύνης, τα προσκομίζει τη Βουλή, ενημερώνει τη κοινή γνώμη συντεταγμένα και επιστρέφει στη δουλειά του.
Αν λόγω συμπεριφοράς τον είχε αποσύρει ο Τσίπρας- έστω διακριτικά- στο όνομα του πολιτικού πολιτισμού και της ανωτερότητας δημόσιου λόγου της Αριστεράς θα έπαιρνε όλα τα λεφτά. Και θα άφηνε εκτεθειμένους Μητσοτάκηδες, Σαμαράδες και Φώφες… Και θα την υπόδειγμα παιδαγωγικής της πολιτικής.
Ας θυμηθούν τον Πεπονή
Υπάρχουν και άλλες παρεμφερείς παρατηρήσεις για ενδοκυβερνητικές συμπεριφορές. Π.χ. δεν νοείται να προβάλλεται αξίωση προς τη ΝΔ να απομακρύνει τον αντιπρόεδρό της γιατί είναι ελεγχόμενος από τη Βουλή και τη δικαιοσύνη -ή προς τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας να παραιτηθεί για τον ίδιο λόγο-και να μην ισχύει για κυβερνητικούς παράγοντες. Έστω και αν δεν έχουν τυπικές εμπλοκές με τη Δικαιοσύνη. Σε τι διαφέρει η ηθική της Αριστεράς αν όχι στην ευαισθησία έναντι της κοινής γνώμης;
Μήπως θυμάται κανείς στην κυβέρνηση για ποιο λόγο παραιτήθηκε ο Ανάστασης Πεπονής από το υπουργείο Προεδρίας το 1994; Γιατί μια εφημερίδα έγραψε ότι έγιναν -όχι από τον ίδιο- προσλήψεις, εκτός ΑΣΕΠ. Έτσι έσωσε τον νόμο για αξιοκρατία -που φέρει το όνομά του. Αυτό σημαίνει πολιτικός με ευθύνη.
Υπάρχουν και τα βαριά πολιτικά θέματα, οι αδυναμίες υπουργών να πλησιάσουν στόχους που έχει βάλει η κυβέρνηση, να διεκπεραιώσουν την αποστολή τους το υπουργείο τους, αλλά και να σταθούν με επάρκεια στο δημόσιο χώρο. Αν κάνουμε μια ανασκόπηση, από την επιτυχημένη άνοδο του Πρωθυπουργό στη ΔΕΘ τον περασμένο Σεπτέμβρη την οποία χάλασαν την επομένη τα λάθη υπουργών του- με την Κασσάνδρα και το Σαρωνικό- μέχρι τις χοντράδες με τη δικογραφία στο σκάνδαλο Novartis, θα δούμε ότι κάποιοι από μέσα διαρκώς το εκθέτουν. Όπως και με τη λανθασμένη πληροφόρηση που του παρέχουν σε θέματα όπως είναι η ανάπτυξη, ι επενδύσεις, η εφαρμογή νόμων. Ή με τις αχρείαστες προβληματικές παρεμβολές στη δημοσιότητα τύπου Καρανίκα, από όσους δεν έχουν συναίσθηση του ρόλου τους.
Πρωτοβουλίες μεγάλης εμβέλειας
Ο Τσίπρας κουβαλάει πολλούς στην πλάτη του. Και αυτό, όσο πλησιάζουν οι εκλογές, θα το βρίσκει μπροστά του. Κανείς δεν παραγνωρίζει ότι είναι ο πιο συκοφαντημένος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης. Ότι ΜΜΕ και κόμματα του κάνουν συστηματικά μπούλινγκ. Ότι τα πιο τυχοδιωκτικά στοιχεία της χώρας συσπειρώνονται εναντίον του και διακινούν ψέματα και υπερβολές.
Κατασκευάζονται «θέματα» για αντιπολίτευση, από όσους φοβούνται τη διαφάνεια, την κάθαρση, τις αλλαγές, την αποκάλυψη σκανδάλων και αρρωστημένων καταστάσεων. Από όσους υπερασπίζονται άνομα συμφέροντα που είχαν κατοχυρώσει με τις προηγούμενες κυβερνήσεις -όπως καναλάρχες και κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες.
Αλλά και κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει ότι σε πολλές περιπτώσεις η κυβέρνηση τρώει τις σάρκες της. Δίνει αφορμές, χωρίς λόγο. Υπουργοί και κομματικοί παράγοντες εκθέτουν τον Πρωθυπουργό με όσα λένε και κάνουν αβασάνιστα. Στόχοι και επιδιώξεις κολλάνε απλώς από ανικανότητα, ασχετοσύνη, ιδεοληψία. Ευτυχώς δεν υπάρχουν -ακόμη τουλάχιστον- περιπτώσεις ύποπτης ιδιοτέλειας.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο Τσίπρας πρέπει να οργανώσει πρωτοβουλίες μεγάλης εμβέλειας, να βγει μπροστά. Κυρίως να …διορίσει τον εαυτό του πρωθυπουργό. Αυτό σημαίνει να μην διαπραγματεύεται τίποτε με κανέναν υπουργό του. Να χαράσσει πολιτικές, να δίνει εντολές, να θέτει στόχους και να αξιολογεί ακόμη και τις συμπεριφορές.
Είχε αναγγείλλει στην αρχή της θητεία του ότι θα αξιολογούσε τους υπουργούς κάθε εξάμηνο. Πέρασαν αρκετά εξάμηνα από την Σεπτέμβριο του 2015 και είναι καιρός να προχωρήσει σε αναδιάταξη δυνάμενων. Να απομακρύνει όσους » δεν κάνουν» να αξιοποιήσει νέα πρόσωπα, να επιδιώξει πολιτική διεύρυνση με αξιόμαχα πολιτικά στελέχη της Κεντροαριστεράς, από άλλους χώρους.
Εν τέλει να δημιουργήσει αξιόμαχο σχήμα που θα αντιμετωπίσει όχι μόνο την ένταση που θα κλιμακώνει η αντιπολίτευση τους επόμενους μήνες, αλλά κυρίως τα μεγάλα προβλήματα: τα εθνικά θέματα, την έξοδο από το Μνημόνιο, την μεταμνημονιακή πορεία.
Αυτή η κυβέρνηση, άλλωστε, θα διενεργήσει και τις επόμενες εκλογές. Αν αφήσει το σημερινό σχήμα, ο Θεός της Πολιτικής που ως τώρα του τα έδωσε όλα – ακόμη και τους καλύτερους … αντίπαλους – θα τον εγκαταλείψει…
