Του Γιάννη Νικολή
Δεν υπάρχει αμφιβολία και αντίρρηση, το μεγάλο “κοινωνικό” κράτος είναι η ιερή αγελάδα των κρατιστών αλλά και των κολεκτιβιστών. Περιφέρεται κι’ αυτό όπως οι ανάλογες ιερές αγελάδες στην Ινδία και κανένας δεν τολμά να το πειράξει ή να το αμφισβητήσει. Όλοι το θεωρούν απολύτως χρήσιμο, απολύτως βοηθητικό για τους κατοίκους ενός κράτους. Πολλές φορές το θεωρούν απαραίτητο… και πάντως απολύτως καθαγιασμένο…
Σήμερα δεν υπάρχει πολιτική δύναμη που να “εναντιώνεται” στο μεγάλο “κοινωνικό” κράτος. Όλοι το θεωρούν από απολύτως απαραίτητο μέχρι απολύτως χρήσιμο. Η ηθική του υπόσταση δεν αμφισβητείται από κανένα και αν κάποιος πάει να ασκήσει ακόμη και την ελάχιστη κριτική είναι βέβαιο ότι θα “καρατομηθεί”. Τι δηλαδή να μην παρέχονται υπηρεσίες υγείας στους άνεργους; Να μην υπάρχουν προγράμματα απεξάρτησης για τους χρήστες; Να μην μορφώνονται τα παιδιά των φτωχών οικογενειών;
Μόλις τεθούν αυτά τα ηθικά-ιδεολογικά ερωτήματα η ηθική κατίσχυση του μεγάλου “κοινωνικού” κράτους γίνεται ατράνταχτη. Όποιος το αμφισβητεί είναι ένα ανάλγητο αντικοινωνικό (και “νεοφιλελεύθερο”) σκουλήκι-γουρούνι ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων…
Φυσικά το κοινωνικό κράτος είναι και “ΔΩΡΕΡΑΝ” και πάντως πέραν και υπεράνω των χρημάτων της καπιταλιστικής ζούγκλας.
Ως εκ της απόλυτης “ηθικοποίησης” του μεγάλου “κοινωνικού” κράτους είναι δυσχερές και ρηξικέλευθο να τα “βάζει” κάποιος μαζί του. Είναι όμως και απαραίτητο για να αναδειχθούν όλα εκείνα τα άθλια και δεινά που αυτό προϋποθέτει, υποθάλπει και συντηρεί και τα οποία φυσικά αποκρύπτονται επιμελώς. Κατά συνέπεια το άρθρο επιχειρεί να είναι και εικονοκλαστικό και αιρετικό αλλά ταυτόχρονα επιχειρεί να εμπεριέξει και μια φιλελεύθερη προσέγγιση.
Μια φιλελεύθερη προσέγγιση στο μεγάλο “κοινωνικό” κράτος είναι απαραίτητη και για ένα ακόμη λόγο. Την οχύρωση των νέο-φο-κολεκτιβιστών πίσω από την υπεράσπισή του (του μεγάλου “κοινωνικού” κράτους). Ειδικά όταν αποδεικνύεται ότι τα οράματα κοινοκτημοσύνης και “κοινωνικοποίησης”-κρατικοποίησης των μέσων παραγωγής ούτε μπορούν αλλά ούτε έχουν πρόθεση ή δυνατότητα να τα υποστηρίξουν ιδεολογικά και πολύ περισσότερο να τα “προχωρήσουν” εμπράκτως… Όπως συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα.
Ένα από τα πιο βασικά και αφετηριακά δεδομένα που κρύβει το μεγάλο “κοινωνικό” κράτος είναι ότι δεν αποτελεί “προϊόν” “κοινωνικών” διεκδικήσεων ούτε κάτι που προέκυψε από την αγορά και εντός της αγοράς. Δεν προκύπτει επίσης (το κοινωνικό κράτος) από τις διαρκώς διαφοροποιούμενες ανάγκες των ανθρώπων και των επιθυμιών τους. Είναι προϊόν “κεντρικού”-κρατικού σχεδιασμού. Σχεδιασμού από πολιτικούς, πολιτικάντες, γραφειοκράτες, σχεδιαστές υπηρεσιών (με βάση κάποια ιδεολογία) αλλά και διάφορους ενδιαφερόμενους για θέσεις εργασίας όλων των “επιπέδων”…
Όλοι αυτοί οι “σχεδιαστές” της “ευημερίας” των πολιτών δια του κοινωνικού κράτους θεωρούν αλλά κυρίως παρουσιάζουν τα σχέδια τους ως κοινωνικά απαραίτητα (απολύτως απαραίτητα). Πχ σχεδιάζουν τον Οργανισμό Οικογενειακού Προγραμματισμού ή ένα νέο Νοσοκομείο ή το “Ινστιτούτο Ελέγχου Ποικιλιών καλλιεργουμένων Φυτών” (Υπαρκτός Οργανισμός με έδρα τη Θεσσαλονίκη) . Τι θα κάνει ο νέος αυτός Οργανισμός; Πώς θα προσφέρει στους πολίτες; Συνήθως διατυπώνεται ένα σχέδιο, ένα σχέδιο όμως ας τα να πάνε.
Για παράδειγμα το νέο Νοσοκομείο “θα προσφέρει υπηρεσίες υγείας στους κατοίκους”. Όταν όμως υπάρχει ένα άλλο νοσοκομείο 20 χιλιόμετρα πιο πέρα είναι πολύ αμφίβολο αν θα προσφέρει υπηρεσίες υγείας. Είναι πολύ πιθανό να προσφέρει απλώς “κατανάλωση” ιατρικών υπηρεσιών. Αντίστοιχα ο Οργανισμός Οικογενειακού Προγραμματισμού θα βοηθήσει τις οικογένειες στην απόκτηση επιθυμητών τέκνων, ενώ το Ινστιτούτο Ελέγχου Ποικιλιών καλλιεργουμένων φυτών (Υπαρκτός Οργανισμός με έδρα τη Θεσσαλονίκη) θα πραγματοποιήσει, μεταξύ των άλλων, την “… εγγραφή συμβατικών ποικιλιών, γενετικά τροποποιημένων ποικιλιών και φυτογενετικών πόρων στον Εθνικό Κατάλογο”.
Ήδη ακόμη και οι κατ’ αρχήν στοχεύσεις μπορεί να είναι προβληματικές. Πώς ένα νέο νοσοκομείο θα προάγει την υγεία; όταν υπάρχει κι’ άλλο νοσοκομείο κοντά και δεν αξιοποιούνται όλες οι δυνατότητές του; Ή πώς θα συμβάλλει στον καλύτερο οικογενειακό προγραμματισμό μια δομή από μαίες και γυναικολόγους; Ή ακόμη τι θα προσπορισθεί ο πολίτης από την καταγραφή των καλλιεργούμενων φυτών στον Εθνικό κατάλογο;
Τις περισσότερες φορές οι δομές αυτές “φτιάχνονται” από τους κρατιστές- σχεδιαστές για να προβληθούν, κατ’ αρχήν, οι ίδιοι ως πραγματοποιούντες “κοινωνικό” έργο. Κατά δεύτερον τους ενδιαφέρει να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας που αυτοδίκαια εμπεριέχονται στις “κοινωνικές δομές” που “μαστόρεψαν”. Τις θέσεις αυτές θα καλύψουν “αξιοκρατικά” διάφοροι “κομματικοί” στρατοί οι οποίοι θα εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις αποφάσεις των διοικούντων. Είναι όλος αυτός ο κόσμος που αποτελεί και την μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία και ο οποίος “δημοκρατικά”, δηλαδή υπερασπιζόμενος το συμφέρον του στην κρατική μισθοδοσία, επανεκλέγει τους κοινωνικά ευαίσθητους πολιτικούς, πολιτικάντες, σχεδιαστές του κράτους και των κοινωνικών παροχών.
Όμως τα πράγματα δεν σταματούν εδώ, διότι όλες αυτές οι δομές και οι υπηρεσίες τους δεν είναι καθόλου δωρεάν. Αντιθέτως οι υπηρεσίες αυτές είναι πανάκριβες, όπως είναι πανάκριβες και όλες οι υπηρεσίες που σχετίζονται είτε προέρχονται από το κράτος. Οι κρατιστές – σχεδιαστές άλλωστε δεν έχουν κανένα λόγο να μην ξοδέψουν και κάτι παραπάνω. Δεν ξοδεύουν δικά τους χρήματα…ΞΟΔΕΥΟΥΝ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ, ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ… Και αυτό είναι που δεν βλέπουμε, είναι το καλά κρυμμένο μυστικό των κρατιστών παρ’ ότι είναι διαρκώς μπροστά μας.
Όλοι μας όταν είναι να ξοδέψουμε χρήματα άλλων και μάλιστα να προβληθούμε δι’ αυτών των εξόδων είμαστε πολύ large (όπως το λέμε στην Νεοελληνική). Γι’ αυτό ακριβώς και ο σοσιαλισμός τελειώνει όταν τελειώνουν τα χρήματα των άλλων.
Το τελευταίο σημείο που είναι απαραίτητο να διευκρινισθεί είναι ποιανού είναι τα χρήματα που ξοδεύουν οι κρατιστές – “σχεδιαστές της ευημερίας”. Ήδη αναφέρθηκε ότι είναι οι πραγματικά εργαζόμενοι αυτοί που τροφοδοτούν αυτές τις δαπάνες. Και τις χρηματοδοτούν δια της παντοειδούς φορολογίας και εισφορών οι οποίες απαιτούνται απ’ αυτούς.
Το σημείο αυτό είναι κρίσιμο διότι οι πραγματικά εργαζόμενοι δεν κάνουν αυτήν ακριβώς τη σύνδεση. Ότι δηλαδή τα χρήματά τους, που απολύτως αναγκαστικά αφαιρεί το κράτος απ’ αυτούς, είναι αυτά που διαχειρίζονται οι πολιτικοί σχεδιαστές “της ευημερίας των πολιτών”. Και εδώ υπάρχουν αρκετά θέματα. Κατ’ αρχήν έχουν δικαίωμα να υφαρπάζουν αυτά τα χρήματα από τον κάθε πραγματικά εργαζόμενο; Η φιλελεύθερη απάντηση είναι ότι δεν έχουν κανένα τέτοιο δικαίωμα. Η αρπαγή αυτή που μπορεί να θεωρηθεί και ένα είδος ληστείας είναι απολύτως άδικη και ανήθικη.
Κατά δεύτερον μπορούν αυτά τα χρήματα οι κρατιστές-σχεδιαστές της “ευημερίας των πολλών” να τα διαχειρισθούν με επάρκεια; Εδώ η απάντηση είναι απολύτως αρνητική. Φυσικά και δεν μπορούν να τα διαχειρισθούν με επάρκεια άνθρωποι που δεν ξέρουν από τον αγώνα, την αγωνία και τον κόπο που περιέχει η πραγματική εργασία. Άλλωστε οι περισσότεροι εξ αυτών (των σχεδιαστών) δεν είναι ικανοί να διοικήσουν ούτε περίπτερο… και όμως εκχωρείται σ’ αυτούς το δικαίωμα να διαχειρίζονται (τις αξίες) τα χρήματα που άλλοι παρήγαγαν…
Αν οι πραγματικά εργαζόμενοι ανακάλυπταν αυτό ακριβώς το καλά κρυμμένο αλλά και ολοφάνερο μυστικό όλα θα άλλαζαν…
Αυτό ακριβώς είναι και η δουλειά του μεγάλου ζητούμενου… του ΜΕΓΑΛΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ…. Όσοι τουλάχιστον κατανοούν το ολοφάνερο μυστικό…
*O κ. Γιάννης Νικολής είναι Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής Ομάδας, Διδάκτωρ Ψυχιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και ιδρυτής της Λέσχης Φιλελεύθερου Προβληματισμού
