Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία: Μύθοι, αλήθειες, λάθη και επιπτώσεις.

Γράφει ο Βαγγέλης Μωυσής

Η σπέκουλα ένθεν κακείθεν σχετικά με το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης, τόσο πριν την έναρξή του, όσο και μετά το τέλος του, δημιουργεί μια ομίχλη για τις ουσιαστικές παραμέτρους του, που όμως αργά ή γρήγορα θα διαλυθεί. Ευθύνη όσων έχουν δημόσιο βήμα, είναι να αντιληφθούν τις σωστές διαστάσεις του γεγονότος και των επιπτώσεών του, ακόμα κι αν δημοσίως επιμένουν να προσπαθούν να το “χωρέσουν” με αυθαίρετες ερμηνείες στα δικά τους -κατά περίπτωση- συμφέροντα.

Είχα πριν το συλλαλητήριο τις επιφυλάξεις μου για τους “διοργανωτές” και τα κίνητρά τους, για τη σκοπιμότητα μιας τέτοιας συγκέντρωσης, αλλά και για την διαχείριση της από “υποστηρικτές” και “επικριτές”, πριν και μετά.

Τις κράτησα για τον εαυτό μου υποστηρίζοντας την ελευθερία των πολιτών να εκφραστούν χωρίς κανείς να τους κρεμάει “ταμπέλες” για την επιθυμία τους αυτή.

Έπέκρινα όμως, τόσο εκείνους που(έχοντας ανάλογες επιφυλάξεις με τις δικές μου) έσπευσαν να “κατηγοριοποιήσουν” και να χαρακτηρίσουν συλλήβδην ακροδεξιό ή γραφικό τον κόσμο που εξέφραζε πρόθεση να πάει στο συλλαλητήριο, όσο και εκείνους (τους υπέρμαχους του συλλαλητηρίου) που έσπευσαν να “κατηγοριοποιήσουν” και να εκτοξεύσουν χαρακτηρισμούς έναντι όσων εξέφραζαν επιφυλάξεις, ή πρόθεση αποχής.

Πολύ απλά, επειδή στη Δημοκρατία, το δικαίωμα της άποψης και η ελευθερία έκφρασής της, συνοδεύεται από την υποχρέωση αναγνώρισης του δικαιώματος οποιουδήποτε να έχει αντίθετη άποψη και την ελευθερία να την εκφράζει. Και βέβαια, το “είστε όλοι γραφικοί εθνικιστές” δεν είναι άποψη. Είναι κομπλεξισμός. Όπως και το “είστε όλοι προδότες” δεν είναι άποψη, είναι μίσος. Αμφότερα, τα συνθήματα “τσαλαβουτούν” στον λαϊκισμό και ρέπουν προς το φασισμό.

Πάμε λοιπόν, ψύχραιμα, να δούμε, τους μύθους, τις αλήθειες και τις επιπτώσεις, που συνόδευσαν και συνοδεύουν το Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία, πριν και μετά την πραγματοποίησή του.


ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

“Είναι αχρείαστο γιατί δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα”. Μύθος και αφέλεια συνάμα. Η αλήθεια είναι πως μια τέτοια εκδήλωση είναι αδύνατον να μην έχει αποτελέσματα, είτε τα θετικά που προσδοκούν οι υποστηρικτές, είτε τα αρνητικά που φοβόντουσαν οι σκεπτικιστές, ιδιαίτερα υπό τον κίνδυνο μιας αποτυχίας της εκδήλωσης. Η τελική προφανής επιτυχία της συγκέντρωσης, έχει πολλά αποτελέσματα (που θα δούμε πιο κάτω). Τα θετικά προφανώς είναι περισσότερα, αλλά τα αρνητικά δεν λείπουν.

“Κάποιοι επιχειρούν να χτίσουν καριέρες με αυτή την πρωτοβουλία”. Αληθές. Προφανώς οι διοργανωτές του φετινού συλλαλητηρίου δεν αντέχουν σε σύγκριση με τις προσωπικότητες (βλ. Χριστόδουλο, Μέρτζο, κ.α. ) που πρωτοστάτησαν στο συλλαλητήριο του 1992 και προφανώς και δεν είχαν ανάγκη καμία συγκέντρωση για να “πάρουν πόντους” στη συνείδηση οποιουδήποτε. Αντίθετα, οι φετινοί διοργανωτές είναι φανερό πως προσδοκούν να “κεφαλαιοποιήσουν” την πρωτοβουλία τους για ίδιον πολιτικό, επαγγελματικό ή άλλο όφελος. Δεν πιστεύω πως “θα τους βγει”, λόγω του 3 που ακολουθεί.

“Δεν πάμε για τους διοργανωτές, πάμε για μας!” Αλήθεια καταλυτική για την επιτυχία του συλλαλητηρίου.
Η συντριπτική πλειονότητα του πλήθους που συγκεντρώθηκε, ούτε καν ήξερε ποιοι είναι οι διοργανωτές, ούτε νοιάζονταν για τους ομιλητές. Πήγαν για να εκφράσουν τα δικά τους “θέλω”, τα οποία “ποδοπάτησαν” κάθε άλλη σκοπιμότητα. Το αν -για παράδειγμα – κάνει κόμμα ο Φράγκος Φραγκούλης, θα πρέπει να το αποφασίσει ανεξάρτητα από το συλλαλητήριο, γιατί όσο πιθανό είναι να κερδίσει ένα μικρό ποσοστό από την παρουσία του σ` αυτό, άλλο τόσο πιθανό είναι αν τιμωρηθεί από τον ίδιο κόσμο που θα νιώσει ότι επιχειρούν να τον “εκμεταλλευτούν”.

Υπάρχει κίνδυνος να κάνει κακό η σύγκριση με το συλλαλητήριο του 1992. Ήταν αλήθεια
και συνεχίζει να είναι μετά το συλλαλητήριο. Ήδη στην κυβέρνηση, στο ΣΥΡΙΖΑ φυσικά, το επιχείρημα ότι “ήταν ένα συλλαλητήριο πολύ μικρότερο από εκείνο του 1992, άρα η κοινωνία είναι πιο ώριμη για έναν συμβιβασμό που θα λήξει το θέμα”, χρησιμοποιείται και καλλιεργείται. Και εν μέσω διαπραγμάτευσης, είναι βέβαιο ότι αυτό το επιχείρημα θα χρησιμοποιηθεί από εκείνους που “καίγονται” για λύση σε βάρος των ελληνικών εθνικών επιδιώξεων, πόσο μάλλον όταν η δική μας πλευρά εκπροσωπείται από μια κυβέρνηση πρόθυμη να συμφωνήσει με το επιχείρημα αυτό.
Συγκεντρώθηκαν 90-100 χιλιάδες άνθρωποι. Προσβλητικός μύθος. Στο συλλαλητήριο συμμετείχαν πάνω από 400.000άνθρωποι, χωρίς να αποκλείεται να αγγίζει ο αριθμός τις 500.000 που ανακοίνωσαν οι διοργανωτές.

Η ΕΡΤ και άλλα κανάλια εκτέθηκαν ανεπανόρθωτα. Αναντίρρητη αλήθεια. Η στάση της Δημόσιας ΕΡΤ και κάποιων άλλων μεγάλων ΜΜΕ, με προφανή ευθύνη των ιδιοκτητών και ηγετικών στελεχών τους (και όχι συλλήβδην όλων των δημοσιογράφων τους), αποτελεί προσβολή στην Ενημέρωση και στη Δημοσιογραφία. Ειδικά για την ΕΡΤ3, εκείνοι που την μετέτρεψαν κάποτε σε “σύμβολο” ενός αγώνα κατά του “μαύρου” και υπέρ της “δημοκρατίας”, αποκαλύφθηκαν οριστικά και αμετάκλητα ως “αγωνιστές κατά παραγγελία” του ΣΥΡΙΖΑ. Προτιμώ δε να πιστεύω, ότι η ταύτιση ορισμένων στελεχών της ΕΡΤ3 με τους αναρχικούς που έκαναν αντισυγκέντρωση, δεν εκτείνεται στην ηγεσία της ΕΡΤ3, εκτίμηση που πλέον, χρήζει αποδείξεων.

Στο συλλαλητήριο έδωσαν τον τόνο νοσταλγοί της χούντας, γραφικοί και ακροδεξιοί. Αστείος μύθος,
με κορυφαίες κάποιες υπογραφές, όπως αυτή του αναπληρωτή υπουργού υγείας Παύλου Πολάκη και του δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη. Η επιμονή κάποιων να “χαρίζουν” το αυθόρμητο ξέσπασμα εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών σε μια δράκα ακροδεξιών, προσφέρει σ` αυτούς μεγαλύτερη υπηρεσία από ότι θα μπορούσαν να ελπίζουν ότι θα αποκομίσουν από το ίδιο το συλλαλητήριο.

Η ονομασία των Σκοπίων δεν είναι εθνικό θέμα. Μύθος με ιδεοληπτικές ρίζες, που εκφράζεται από ένα μεγάλο κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ (χαρακτηριστική η προχθεσινή δήλωση Γ.Κυρίτση). Ο όγκος του συλλαλητηρίου, φυσικά απλώς επιβεβαίωσε το λάθος της συγκεκριμένης ρητορικής που καταδεικνύει το διαρκές συνειδητό διαζύγιο της παραδοσιακής Αριστεράς με την εθνική συνείδηση των Ελλήνων, παρά την κατά περίπτωση δήθεν πατριωτική ρητορική της.

Το συλλαλητήριο διχάζει τον κόσμο. Αλήθεια, δυστυχώς, που οφείλεται κυρίως στον φανατισμό όσων θεωρούν ότι ακούγονται καλύτερα και έχουν κέρδος, κραυγάζοντας υπέρ της μίας ή της άλλης άποψης. Αμφότεροι οι φανατικοί, ξεχνούν ότι ο εθνικός στόχος οφείλει να είναι άλλος: η αποτροπή της παραχάραξης της ιστορίας. Και βέβαια οι διχαστικές προσεγγίσεις εναντίον του συλλαλητηρίου, πριν την πραγματοποίησή του, εντείνουν την ανακύκλωση του προβλήματος μετά, καθώς κάποιοι υποστηρικτές του θεωρούν ότι δικαιούνται “ρεβάνς”.

Όσοι δεν πήγαν στο συλλαλητήριο είναι μειοδότες. Προφανής μύθος,
που δεν χρειάζεται να συζητάμε. Εκείνοι που παρασύρονται σε τέτοιες διατυπώσεις, είναι ευτυχώς λίγοι για να δικαιώσουν όσους φοβόντουσαν πως θα καταφέρουν οι ακροδεξιές δράκες να προσελκύσουν περισσότερο κόσμο στις τάξεις τους. Είναι όμως αρκετοί, για να δικαιολογούν κάποιες από τις επιφυλάξεις όσων εξέφραζαν προβληματισμούς με την διεξαγωγή του. Τα εθνικά θέματα, αναμειγνύονται σε κάποια μυαλά καθ` υπερβολήν με “αντιμνημονιακή” οργή.

Τώρα οι ξένοι θα ξανασκεφτούν τη στάση τους. Μύθος και αφέλεια ξανά μανά. Κανένας ξένος δεν δίνει δεκάρα για ένα συλλαλητήριο στην Ελλάδα, είτε έχει 10.000 κόσμο, είτε 1.000.000 κόσμο. Τα όποια συμφέροντα άλλων χωρών, μένουν ίδια και απαράλλαχτα. Η όποια αλλαγή στάσης ξένων, σε σχέση με το συλλαλητήριο, συναρτάται αποκλειστικά, με το πως η δική μας κυβέρνηση θα διαχειριστεί το συλλαλητήριο. Θα το αξιοποιήσει στην διαπραγματευτική της “φαρέτρα”, ή θα το κρύψει στην ντουλάπα;

ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ

Οι περισσότεροι πολιτικοί και λοιποί θεσμικοί παράγοντες, διέπραξαν σημαντικά σφάλματα στην “προεόρτια” διαχείριση του επικείμενου συλλαλητηρίου. Κάποιοι, προσπάθησαν να τα διορθώσουν τελευταία στιγμή. Άλλοι προσπαθούν να τα “μπαλώσουν”… κατόπιν εορτής. Και μερικοί, τα συνεχίζουν και τα διογκώνουν με εγωιστικό πάθος.


Αποτελεί στρατηγικό λάθος του Πάνου Καμμένου να υψώσει τόσο τους τόνους στην προσπάθειά του να συμμαζέψει το κοινό του που φυλλορροεί. Μετά το συλλαλητήριο, είναι εγκλωβισμένος σ αυτήν την πορεία, που τον οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην έξοδο από την κυβέρνηση (ειδικά αν ο Τσίπρας δεν βρει από αλλού κοινοβουλευτική στήριξη σε μια συμφωνία για το θέμα των Σκοπίων), ή στην πολιτική συρρίκνωση, αν επιχειρήσει μια στροφή κόντρα στο συναίσθημα του κοινού του, που “τροφοδοτήθηκε” από το συλλαλητήριο.

Σοβαρό ήταν το λάθος που ξεκίνησε να διαπράξει η Νέα Δημοκρατία, εντάσσοντας σε ένα πλαίσιο “κομματικής πειθαρχίας” τις αποστάσεις που επιχείρησε να κρατήσει από την πραγματοποίηση του συλλαλητηρίου. Σε ένα εθνικό θέμα (όχι για κάποιο κλασσικό εσωτερικό πολιτικό ή οικονομικό ζήτημα), με το οποίο η μεγάλη βάση της Ν.Δ. βρίσκεται σε ιδεολογική και συναισθηματική ταύτιση, δεν χωράνε οριζόντιες “αποστάσεις” με κομματική πειθαρχία. Αποτελεί τραύμα για την έξωθεν δημοκρατικότητα της παράταξης, η αίσθηση πως οι βουλευτές που έπρεπε να πάρουν “άδεια” για να τοποθετηθούν υπέρ του συλλαλητηρίου, ή να παραστούν σ` αυτό. Το γεγονός ότι τελικά η ΝΔ σε επίπεδο κοινοβουλευτικού και στελεχιακού δυναμικού έδωσε το “παρών” στο συλλαλητήριο, σίγουρα άμβλυνε τις κακές εντυπώσεις που θα άφηνε η απουσία. Και βέβαια, η μετέπειτα δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη, σε συνδυασμό με τα μηνύματα από το περιβάλλον του Κώστα Καραμανλή, που αποσυνδέουν τη “γραμμή του Βουκουρεστίου” από κάθε υποψία αποδοχής του όρου “Μακεδονία”, συνέβαλε τα μάλα προς μιας κατεύθυνση ταχείας αποκατάστασης της συμβατότητας της ηγεσίας της Ν.Δ. με το εθνικό συναίσθημα της παραταξιακής βάσης.

Μέγα λάθος του Δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, τόσο η προημερών επιθετική ρητορική περί “κατάπτυστου συλλαλητηρίου”, όσο και επιμονή του, μετά από αυτό, να “σιγοντάρει” τη ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ που επιχειρεί να ενισχύσει την εικόνα περί “ακροδεξιού πυρήνα, του οποίου οι σκοπιμότητες υπηρετούνται με το συλλαλητήριο.” Και φυσικά, χειροτερεύει το λάθος, με το “δασκαλίστικο” ύφος με το οποίο προσπαθεί εν μέσω της εθνικής ανάσας που προκάλεσε ο όγκος του συλλαλητηρίου, να πείσει τους συμπολίτες του να χωνέψουν ότι “η γεωγραφική Μακεδονία δεν είναι μόνο η ελληνική κλπ”. Προφανώς όλοι αυτοί που φώναζαν το σύνθημα “η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική”, δεν χρειάζονται (όχι όλοι τουλάχιστον) μάθημα ιστορίας και γεωγραφίας. Σε ένα συλλαλητήριο μαζικό όμως, δεν μπορείς να προσδοκάς ακρίβεια επιπέδου διάλεξης στις διατυπώσεις των συνθημάτων. Φροντίζεις να εισπράξεις την ουσία τους και το πάθος του μηνύματος. Και ο Γιάννης Μπουτάρης, δεν θέλει, ή δεν μπορεί να το κατανοήσει αυτό, ερχόμενος σε πεισματική αντίθεση με ένα αστικό, αλλά πάντα πατριωτικό κοινό, που αποτελεί σημαντικό ποσοστό του κόσμου που τον εγκατέστησε στο δημαρχείο εξ` αρχής.

Σημαντικό το λάθος της Εκκλησίας, του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου και ιεραρχών (μεταξύ των οποίων και ο Μητροπολίτης Άνθιμος), η εμπλοκή στην αντιπαράθεση περί του συλλαλητηρίου, κατά τρόπο μάλιστα που έφτασε να προσομοιάζει στην “κομματική πειθαρχία” των πολιτικών φορέων. Η Εκκλησία ασφαλώς μπορεί και πρέπει να έχει άποψη για τα εθνικά θέματα. Η έκφραση της άποψης αρκεί για να επικοινωνήσει επαρκώς με το Εκκλησίασμα. Η αναγωγή της άποψης σε “γραμμή” που θυμίζει “κόμμα”, όχι μόνο τραυμάτισε την εικόνα της, αλλά τραυμάτισε και τον ψυχισμό ενός μεγάλου τμήματος των πιστών που προσβλέπουν στην Εκκλησία ως παράγοντα αδιαπραγμάτευτης προάσπισης της εθνικής ταυτότητας και ομοψυχίας. Η στροφή της τελευταίας στιγμής και η συμμετοχή του Μητροπολίτη Άνθιμου στο συλλαλητήριο, άμβλυνε το λάθος και δημιούργησε προϋποθέσεις γρήγορης επούλωσης αυτών των τραυμάτων. Όμως σημαντικό ρόλο θα παίξει η στάση της Εκκλησίας της επόμενες μέρες και ενόψει του συλλαλητηρίου της 4ης Φεβρουαρίου στην Αθήνα.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Ανέφερα στην αρχή της ανάλυσής μου, ότι ήταν εκ προοιμίου αδύνατον να μην υπάρξουν αποτελέσματα και επιπτώσεις από ένα τέτοιο συλλαλητήριο. Έχουμε και λέμε λοιπόν:

Η επιτυχία του συλλαλητηρίου της Θεσσαλονίκης, δημιουργεί νέα δυναμική για το συλλαλητήριο της 4ης Φεβρουαρίου στην Αθήνα, που αν έχει ανάλογη επιτυχία, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ περισσότερες αλυσιδωτές αντιδράσεις και επιπτώσεις, προς διάφορες κατευθύνσεις, πιέζοντας τόσο την κυβέρνηση, όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης να προσαρμόσουν ανάλογα, τη στάση τους και την ρητορική τους. Ας μην ξεχνάμε επίσης, ότι οι δυνατότητες του παρακράτους των αντιεξουσιαστών που προσπάθησε χωρίς επιτυχία να δημιουργήσει δίπολο στη Θεσσαλονίκη, είναι πολύ μεγαλύτερες στην Αθήνα, με επίκεντρο τα Εξάρχεια.

Το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης, ήδη πιέζει την κυβέρνηση. Αφενός δυσκολεύει τις προοπτικές επιστροφής των ΑΝ.ΕΛ. σε χαμηλούς τόνους υπέρ μιας συμφωνίας στη βάση των προτάσεων Νίμιτς. Αφετέρου, αποδυναμώνει το σενάριο της ευρύτερης συναίνεσης επί οποιασδήποτε λύσης.

Η Ν.Δ., εμφανώς οδηγείται προς σκλήρυνση της στάσης της, στο θέμα της χρήσης του όρου “Μακεδονία” στην ονομασία των Σκοπίων, γεγονός που αναμένεται να γίνει ακόμα πιο αισθητό προσεχώς, ανάλογα και με τα αποτελέσματα της συνάντησης Τσίπρα Ζάεφ στο Νταβός την Τετάρτη.

Το Κίνημα Αλλαγής δυσκολεύεται να προβεί σε τοποθετήσεις που θα το εγκλωβίσουν σε ρόλο “ουράς” της μίας ή της άλλης πλευράς με κίνδυνο να το πληρώσει, είτε με αναχαίτιση της δυναμικής τρίτου κόμματος που μοιάζει να εμφανίζει, είτε ακόμα και με διασπαστικές εσωτερικές διαφοροποιήσεις που θα ακυρώσουν τον ενιαίο χαρακτήρα του εν τη γενέσει.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, βρίσκεται σε ένα σημαντικό δίλημμα ενόψει της συνάντησής του με τον πρωθυπουργό των Σκοπίων Ζόραν Ζάεφ στο Νταβός. Θα αξιοποιήσει το συλλαλητήριο ως διαπραγματευτικό όπλο, πιέζοντας τα Σκόπια προς την κατεύθυνση προτάσεων που υπερβαίνουν -προς τη δική μας πλευρά- το πλαίσιο που έχουν διαμορφώσει οι προτάσεις Νίμιτς; Ή θα αγνοήσει το συλλαλητήριο θυσιάζοντας την εθνική ηρεμία και ομοψυχία στο βωμό εσωτερικών μικροκομματικών στόχων; Διότι παρά το συλλαλητήριο, ο Αλέξης Τσίπρας διατηρεί την ελπίδα ότι αν πιστωθεί μια επίλυση του ζητήματος θα ενισχυθεί στα μάτια ενός ακροατηρίου της Αριστεράς και της κεντροαριστεράς, ενώ τα διχαστικά στοιχεία μιας τέτοιας επίλυσης, θα προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα στη Νέα Δημοκρατία, οδηγώντας ενδεχομένως και σε έναν ακόμα “πατριωτικό” κομματικό φορέα εκ δεξιών της…

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ