Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Διαπραγμάτευση με τα Σκόπια: Όταν η επιπολαιότητα κυριαρχεί του ορθολογισμού

Του Στέλιου Φενέκου*

Ο τρόπος που διαπραγματεύεται ο ΣΥΡΙΖΑ και οι υπουργοί του, θα αποτελέσει παράδειγμα προς αποφυγήν που θα διδάσκεται παντού.
Ο κ. Κοτζιάς ισχυρίζεται ότι διαπραγματεύεται, ενώ ταυτόχρονα δηλώνει δημόσια τις θέσεις που εξετάζει ως σημείο συμβιβασμού. Και δεν είναι η πρώτη φορά που κάνει τέτοια λάθη σε μία διαπραγμάτευση.

Και αναρωτιόμαστε:
• Τι ξέρει από διαπραγματεύσεις; Τι διδάγματα έχει πάρει μέχρι τώρα από τα λάθη του;
• Έχει δει πως διαπραγματεύονται στον ιδιωτικό τομέα οι επιχειρήσεις;
• Έχει δει τι κάνουν τα άλλα κράτη με εμπειρίες σε διαπραγματεύσεις;
• Έχει στο μυαλό του την αρχή “minimax” ή “maximin”, (John Von Neumann) που πρέπει να υπάρχει πριν ξεκινήσει μία διαπραγμάτευση; Το “ΤΙΤ for TAT”, την έννοια του σημείου ισορροπίας;

ΜΙΝΙΜΑΧ & ΜΑΧΙΜΙΝ
Σύμφωνα με αυτήν την αρχή, κριτήριο επιλογής μίας απόφασης μπορεί να είναι η ελαχιστοποίηση της μέγιστης δυνατής απώλειας (minimax) ή η μεγιστοποίηση του ελάχιστου δυνατού κέρδους (maximin).
Και αυτά δεν αποκαλύπτονται πριν ξεκινήσει η διαπραγμάτευση.

TIT FOR TAT
Η στρατηγική «Tit for Tat» είναι μία αποτελεσματική στρατηγική που χαράσσει τον δρόμο της αμοιβαίας συνεργασίας. Με αυτή την στρατηγική, ο ισχυρότερος καλεί τον αντίπαλο να συνεργαστεί και εάν αυτός το κάνει τότε και ο ίδιος μιμείται την συμπεριφορά του. Εάν δεν συνεργασθεί συνεχίζει να παραμένει ανυποχώρητος.

EQUILIBRIUM (σημείο ισορροπίας)
Σημείο ισορροπίας στο παίγνιο είναι το σημείο επιλογής στρατηγικής, όπου είναι πιθανότερο να καταλήξουν και οι δυο οι δρώντες. Η επιλογή της στρατηγικής συναρτάται με πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων είναι η προσδοκία κέρδους, η βιωσιμότητα της στρατηγικής επιλογής, και το επίπεδο ασφαλείας που μπορεί να διασφαλίσει τελικά ο καθένας για τον εαυτό του.

Υπάρχουν τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις στα παίγνια ως προς την κατάσταση ισορροπίας (equilibrium), οι οποίες έχουν σχέση με:
– Την πληροφόρηση των δυο δρώντων,
– Την κατάσταση ισχύος του καθενός
– Τα επίπεδα ασφάλειας που νοιώθει και μπορεί να εγγυηθεί για τον εαυτό του καθένας από τους δύο.

Αυτές συνοψίζονται ως δυνατότητες στα:
– «Nash equilibrium»,
– «Bayesian equilibrium»,
– «θεώρημα του Folk».

* Nash equilibrium
Η θεωρία του Nash για την κατάσταση ισορροπίας σε μία διαπραγμάτευση, είναι μέχρι σήμερα η πιο σημαντική αντίληψη στην θεωρία παιγνίων.
Οι δύο δρώντες έχουν πλήρη πληροφόρηση για τις επιλογές και τις δράσεις του άλλου, και έχουν αυτογνωσία είτε νοιώθουν ασφαλείς ως προς την ισχύ τους.
Αναφέρεται σε παίγνια διαπραγμάτευσης δύο δρώντων, όπου τελικά οι δύο τους επιλέγουν σε αλληλεπίδραση το ζευγάρι εκείνο των στρατηγικών επιλογών, που δεν είναι οπωσδήποτε αυτό που δίνει το μέγιστο όφελος, αλλά το αμέσως λιγότερο καλό στρατηγικό αποτέλεσμα και για τους δύο.

* Bayesian equilibrium
Αναφέρεται στα παίγνια διαπραγμάτευσης με ατελή ή και καθόλου πληροφόορηση, στα οποία ο ένας δρών δεν γνωρίζει τις δράσεις του άλλου πριν εφαρμόσει την δική του στρατηγική, έχει επαρκή αίσθηση ισχύος, νοιώθει ασφαλής για τον εαυτό του και ανασφαλής για τις επιλογές του αντιπάλου.
Η κατάσταση ισορροπίας ενός τέτοιου παιγνίου, ορίζεται ως η στρατηγική που επιλέγει κάθε δρών, σύμφωνα με την οποία επιδιώκει το μέγιστο δυνατό κέρδος. Στην κατάσταση αυτή ισορροπίας, η δράση κάποιου δρώντα, εξαρτάται κυρίως μόνο από τον δικό του χαρακτήρα, αλλά όχι τόσο από τον χαρακτήρα του άλλου, αφού δεν υπάρχει πληροφόρηση του ενός για τον άλλο.

* Το θεώρημα του Folk
Το θεώρημα του Folk αναφέρεται σε καταστάσεις όπου δεν υπάρχει πληροφόρηση μεταξύ των δρώντων και επίσης το κυριότερο, υπάρχει σημαντικό έλλειμμα ισχύος του ενός ή και των δύο για να επιβάλλουν την θέση τους, και έτσι τους δημιουργείται σημαντική ανασφάλεια.
Το θεώρημα του Folk μας λέει ότι στα παίγνια αυτά:
– Δημιουργούνται συνθήκες για παραχωρήσεις και υποχωρήσεις, λόγω ελλείμματος ισχύος για μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις
– Ο αριθμός των στρατηγικών που μπορούν να πιστοποιηθούν σαν «σημείο ισορροπίας», είναι πολύ μεγάλος.
– Συνήθως οι δρώντες καταλήγουν σε επιλογές που μπορούν να εγγυηθούν την ελάχιστη ασφάλεια τους με τα δικά τους μέσα.
– Η προσέγγισή τους , θα έχει ως σημείο ισορροπίας κάθε αποτέλεσμα το οποίο ικανοποιεί τις ελάχιστες αξίες ασφαλείας τους.

Οι ισορροπίες στις διαπραγματεύσεις αλλάζουν βέβαια όταν προστίθεται και τρίτος παίκτης.
Και στη συγκεκριμένη περίπτωση ο τρίτος παίκτης (ΗΠΑ του ΤΡΑΜΠ), παίζει για το δικό του συμφέρον και ελάχιστα ενδιαφέρεται για καταστάσεις ισορροπίας.

Καταλήγοντας

ΟΙ ΑΡΧΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΟΤΑΝ ΜΙΛΑΣ ΠΟΛΥ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙΣ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΣΟΥ

Ο κ. Κοτζιάς , σε κάθε περίπτωση, θα έπρεπε να γνωρίζει ότι όταν μιλάς πολύ πριν ξεκινήσει μία διαπραγμάτευση, και αποκαλύπτεις τους συμβιβασμούς που προτίθεσαι να κάνεις, ο αντίπαλος σε ακούει και προσαρμόζει τις δικές του θέσεις επί τη βάσει αυτών των συμβιβασμών.

Συνεπώς το equilibrium (σημείο ισορροπίας) μετατίθεται προς την πλευρά του αντιπάλου, και χάνεις όπλα για να τον πιέσεις στη διαπραγμάτευση, όταν μάλιστα αυτός έχει αποδειχθεί κατ’ επανάληψη αμετακίνητα διεκδικητικός και ασυνεπής στις θέσεις του.

*Ο Στέλιος Φενέκος είναι πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ