Η διήγηση Μητσοτάκη για τις συνθήκες της λεγόμενης αποστασίας παραμένει και σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρη
Από τον
Μανώλη Κοττάκη
Η Ιστορία είναι πάντοτε διδακτική. Και τηρουμένων των αναλογιών επαναλαμβάνεται ως φάρσα, αν οι νεότερες γενιές δεν διδάσκονται από αυτήν. Υπό αυτήν την έννοια έχει τεράστια σημασία η μελέτη της διήγησης που έκανε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε γνωστό δημοσιογράφο για τις συνθήκες που οδήγησαν τη χώρα στη λεγόμενη αποστασία. Δεν είναι σκοπός του σημερινού σημειώματος να αξιοποιήσει τη διήγηση του πρώην πρωθυπουργού και να μοιραστεί μαζί σας συμπεράσματα για τις ευθύνες ενός εκάστου για την τροπή που έλαβαν τα πράγματα. Ωστόσο, δεδομένης της αρχιτεκτονικής του πολιτεύματος αλλά και των διεθνών ισορροπιών της εποχής (ισχυρός βασιλεύς με κύρος, ισχυρός Στρατός με επιρροή, σύμμαχος δύναμη με έντονη παρουσία, παντοδύναμοι εκδότες με καθημερινή ανάμειξη στην πολιτική ζωή) έχει αξία να μελετήσει κανείς τις κινήσεις των πρωταγωνιστών προκειμένου να απαντήσει σε ένα ερώτημα προκλητικό και ενδιαφέρον: «Πότε χάνει τα πρωτεία της η πολιτική;» Πότε ένας πρωθυπουργός, ένας αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης, ένας υπουργός χάνει την ισχύ που του δίνει ο λαός από τον οποίο αντλεί απευθείας τη νομιμοποίησή του;
Στην περίπτωση των γεγονότων του 1965 οι απαντήσεις ποικίλλουν. Φαίνεται ότι ένας εκλεγμένος πρωθυπουργός (ο Γεώργιος Παπανδρέου) χάνει την εξουσία του καταρχάς όταν ο ίδιος την εκχωρεί. Για να λάβει από τον βασιλέα την εντολή διάλυσης της Βουλής και να προκαλέσει τις εκλογές που του έδωσαν το θριαμβευτικό 53% δεσμεύτηκε παρασκηνιακώς στο Παλάτι -όπως αποκαλύπτει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης- ότι ο βασιλεύς θα έχει τον πρώτο λόγο στις Ενοπλες Δυνάμεις. Εκχώρησε εξουσία μόνος του. Ετσι την κρίσιμη στιγμή, όταν προέκυψε το ζήτημα της συμμετοχής του Ανδρέα στην οργάνωση «ΑΣΠΙΔΑ», ο Γέρος είχε να επιλέξει μεταξύ της υπόσχεσης που είχε δώσει στον βασιλέα και της υπεράσπισης του υιού του. Η πολιτική όμως χάνει την εξουσία της και όταν πολιτικοί από τη δική του ή και από αντίπαλη παράταξη αμφισβητούν την εξουσία του εκλεγμένου πρωθυπουργού και συνωμοτούν με ξένες δυνάμεις, εκδοτικά και ιδιωτικά συμφέροντα προκειμένου να του αφαιρέσουν εξουσία, εν ανάγκη και να τον ανατρέψουν. Ο Μητσοτάκης διηγείται ότι ο εκδότης των «Νέων» Χρήστος Λαμπράκης προωθούσε τον Στέφανο Στεφανόπουλο για τη θέση του εκλεγμένου από τον λαό Γεωργίου Παπανδρέου.
Οτι ο εκδότης της «Ελευθερίας» Πάνος Κόκκας προωθούσε τον Γιώργο Αθανασιάδη-Νόβα. Ο Μητσοτάκης αποκαλύπτει ότι οι εκδότες Λαμπράκης, Βελλίδης, Παπαγεωργίου είχαν συνάψει μυστικό πρωτόκολλο μαζί με τους πολιτικούς Τσιριμώκο, Παπαπολίτη και Στεφανόπουλο για την ανατροπή του Γέρου. Ο Μητσοτάκης υπενθυμίζει ότι οι επιχειρηματίες Νιάρχος – Πάππας υπήρξαν υπερβολικά δραστήριοι τις μέρες της αποστασίας. Και βεβαίως αποκαλύπτει -κατόπιν ερωτήσεως- ότι ο ίδιος δέχθηκε τηλεφώνημα από τον κορυφαίο αξιωματούχο της πρεσβείας των ΗΠΑ Ανσουτζ, που τον πίεζε να βοηθήσει για την «εξεύρεση λύσεως» (δεν τον έλαβε υπ’ όψιν).
Κάπως έτσι χάνει λοιπόν τα πρωτεία της η πολιτική: Οταν εκδότες, επιχειρηματίες και διπλωμάτες μετατρέπουν πολιτικούς σε όργανά τους και μετατρέπουν κόμματα και παρατάξεις σε υποκαταστήματά τους. Στην αρχή τα ανεβάζουν στην εξουσία και έπειτα τα ρίχνουν. Νομίζω ότι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ειδικά σήμερα, είναι επίκαιρος.
*Το άρθρο του Μανώλη Κοττάκη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Δημοκρατία”
