Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Μπορεί ακόμη η πολιτική; Gates, Zuckerberg και ΣΙΑ, αλλάζουν το παιχνίδι

Του Νίκου Κασκαβέλη

Η επικαιρότητα κατακλύζεται από τα γνωστά… ψυχοπλακωτικά. Τα τερτίπια του Καμμένου και την πλήρη κάλυψη, σε βαθμό υιοθεσίας, του ΣΥΡΙΖΑ, την τραγωδία στο Σαρωνικό, με την απίστευτη ολιγωρία των αρμοδίων και την άρνηση ανάληψης ευθύνης από οποιονδήποτε και άλλα παρόμοια, όπως οι ακυρώσεις επενδύσεων. Μιζέρια, μικρότητα, απογοήτευση. Με τι από αυτά να ασχοληθεί κανείς και να πει κάτι καινούριο; Να δώσει μια προοπτική; Η πολιτική κάποτε σήμαινε πρόκληση, ακόμη και γιορτή. Ήταν πρωτίστως συνάντηση και δημιουργία. Ο χώρος που έκρινε την κοινωνική εξέλιξη και πρόοδο.

Εδώ και καιρό η αίσθηση που κυριαρχεί είναι πως η πολιτική δεν εμπνέει πια τέτοια αισθήματα. Σπάνια κινητοποιεί “μάζες” προς κάποιο σκοπό. Και όταν το κάνει, αποδεικνύεται πως το έκανε για τους “λάθος λόγους”. Μετερχόμενη “ταπεινά” μέσα. Από τα γνωστά παραδοσιακά, των δημαγωγών διαχρονικά, ως τα πιο σύγχρονα, όπως τα γνωστά πια fake news. Η πολιτική όχι μόνο δεν συναρπάζει, ιδίως στις δυτικές κοινωνίες, αλλά προκαλεί έως και αποστροφή. Ας δούμε τα ποσοστά αποχής στις εκλογές, αλλά και τις σχετικές απαντήσεις σε έρευνες, για την εμπιστοσύνη σε θεσμούς, τη συμπάθεια κλπ. Οι λόγοι θα μπορούσαν να είναι πολλοί δεν θα τους εξαντλήσουμε.

Σε μεγάλο βαθμό η έλλειψη αποτελεσματικότητας σε τομείς που ενδιαφέρουν τους πολίτες-ακόμη και αν είναι μόνο φαινομενική, σχετικά με τις προσδοκίες- αλλά και ο κυνισμός στη διαχείριση των δημοσίων πραγμάτων. Ο ξερός πραγματισμός, ο δίχως φαντασία και όραμα. Η αίσθηση “αυτόματου πιλότου, μονοδρόμου και ματαιότητας”. Μια αντίληψη της ζωής τελικά, ως υπερβολικά δύσκολης υπόθεσης. Μια θέαση του κόσμου με συνεχή, αιμοσταγή σχεδόν, αντικρουόμενα συμφέροντα, όπου ο ανηλεής ανταγωνισμός οδηγεί τον ηττημένο σε εξαφάνιση. Μια τέτοια θέαση, δεν έχει χώρο για ανάσες. Για αληθινή πρόοδο. Για δημιουργική διέξοδο στο ανθρώπινο πνεύμα που μόνο όταν μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα θριαμβεύει και δίνει νόημα στην ίδια την ύπαρξη. Μια ζωή διαχειριστική, μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει, χωρίς προσδοκία, καταντά αφόρητη. Και παράγει χίλιες δυο παθογένειες, από αυτές που βρίθει η σημερινή καθημερινότητα.

Την ώρα λοιπόν που η επίσημη πολιτική, με εξαιρέσεις, σπανίως δίνει δείγματα “οραματικά” ή ακόμα και παρήγορες απαντήσεις στις καθημερινές μας ανησυχίες, εδώ και καιρό έχει εμφανιστεί μια άλλη τάση. Οι καίριες παρεμβάσεις ιδιωτών, “μεγαλοπλουσίων”, αλλά και φορέων, όπως Ιδρύματα, Οργανισμοί κλπ. Θα μπορούσαν να ενταχθούν στην Κοινωνία των Πολιτών, αλλά ίσως όχι ακριβώς. Συνήθως πρόκειται για πρωτοβουλίες σημαντικών προσωπικοτήτων, που διαθέτουν τα υλικά μέσα και οι οποίες επιλέγουν πια ως τρόπο δράσης και παρέμβασης χώρους εκτός πολιτικής. Σαν να παραδέχονται πως δεν είναι πια η πολιτική ο χώρος που θα φέρει την αλλαγή στον κόσμο. Άλλοτε, ο δρόμος για όσους ήθελαν να έχουν μια παρέμβαση στα πράγματα ήταν σαφής. Πολιτική κινητοποίηση και οργάνωση και προσπάθεια επιρροής θεσμικά και οργανωμένα. Ομάδες πίεσης, κόμματα και επιρροή στη νομοθετική και κυβερνητική εξουσία.

Αυτά πλέον δεν φαίνονται δεδομένα. Η μεγάλη δυσκινησία στις διαδικασίες της πολιτικής, το ανηλεές παιχνίδι εξουσίας και οι συμβιβασμοί που χρειάζονται έως ότου φτάσει κάποιος να ασκεί μια κάποια επιρροή, αποθαρρύνουν. Πολλές φορές, είναι τέτοιο το παιχνίδι και η έντασή του, που ακόμη κι αν κανείς φτάσει στον αρχικό του σκοπό, έχει ξεχάσει για ποιο λόγο μπήκε, ίσως χρόνια πριν. Η εξουσία και η πολιτική, γίνεται έτσι αυτοσκοπός και όχι μέσον προς επίτευξη κάποιων ιδανικών. Βλέπουμε λοιπόν, το έργο που γίνεται από πολύ ισχυρούς επιχειρηματίες όπως ο Bill Gates ή πλέον ο Marc Zuckerberg, ιδρυτές της Microsoft και του Facebook αντίστοιχα. Οργανισμών που ήδη έχουν αλλάξει τη φυσιογνωμία του πλανήτη. Οι άνθρωποι αυτοί και πολλοί άλλοι σε παρόμοιο ή χαμηλότερο επίπεδο, έχοντας “τερματίσει” στο επίπεδο της επιχειρηματικής επιτυχίας και ίσως αναζητώντας ένα βαθύτερο νόημα στη δική τους δραστηριότητα, ακόμα και ύπαρξη, θέτουν σαφείς, υψηλούς και συλλογικούς στόχους. Αποδεικνύουν έτσι τη βασική τους ιδιότητα, αυτήν που πιθανότατα τους έκανε τους πλέον επιτυχημένους στο χώρο τους και από τους πλέον πετυχημένους στην Ιστορία. Με κάθε απόχρωση του όρου επιτυχία. Την δυνατότητά τους να οραματίζονται την αλλαγή που θέλουν να φέρουν και να κινητοποιούν και άλλους προς αυτό το στόχο.

Αυτές είναι αρετές της ηγεσίας. Και όσο δεν τις βλέπουμε στον πολιτικό χώρο, το κενό καλύπτεται από αλλού. Βλέπουμε λοιπόν τους Οργανισμού αυτούς, εκτός από την προσέλκυση πια των πιο δυναμικών μυαλών, να δίνουν τεράστια ποσά, τέτοια που ακόμα και Κυβερνήσεις δεν μπορούν να προσφέρουν, για την αντιμετώπιση ουσιωδών προβλημάτων. Το Ίδρυμα Gates (μαζί με τα πολλά δις δωρεά του Warren Buffett) προσφέρει αυτή τη στιγμή περισσότερα κονδύλια για τη διεθνή βοήθεια και ανάπτυξη από πολλές Κυβερνήσεις και δείχνει το μέλλον με τη ρομποτική. Ο ιδρυτής του Facebook έχει δεσμευτεί για τη χορήγηση ενός εξωφρενικού (με τα μέχρι τώρα δεδομένα, αφού αν το αναλογιστούμε, τι πιο ορθολογικό από μια τέτοια δράση αν είναι εφικτή) ποσού για την εξάλειψη ΟΛΩΝ των ασθενειών! Και αν αυτά φαντάζουν αδύνατα, ας σκεφτούμε πόσα από αυτά που σήμερα βιώνουμε θα έμοιαζαν επιστημονική φαντασία πριν από λίγα μόλις χρόνια.

Και δεν είναι μόνο αυτοί. Ακόμα και οι ισχυροί πολιτικοί, δείχνουν πιο απελευθερωμένοι μετά τη λήξη της επίσημης καριέρας τους και δρουν ίσως ακόμα πιο αποτελεσματικά προς τους στόχους τους. Ας δούμε τη δράση του Ιδρύματος Κλίντον για παράδειγμα ή πλέον του μόλις απερχόμενου Προέδρου Ομπάμα. Στη χώρα μας απολαμβάνουμε τις ευεργεσίες από Ιδρύματα όπως το Ίδρυμα Ωνάση και βέβαια τώρα το Ίδρυμα Νιάρχου με το απίστευτο στολίδι του Φαλήρου (που κάποιοι θεωρούν “φαραωνικό”, πλην όμως είναι υπαρκτό και αναβάθμισε την Πρωτεύουσα).

Η συμβολή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στη γενική ανάπτυξη και πρόοδο έχει αρχίσει να γίνεται κοινός τόπος. Μέχρι και ο κ. Τσίπρας την αναγνωρίζει έστω λεκτικά. Αλλά εδώ δεν πρόκειται μόνο για αυτό. Δεν είναι η κλασσική ιδιωτική πρωτοβουλία που, με σκοπό το κέρδος, παρεμπιπτόντως συνεισφέρει και στη γενικότερη πρόοδο. Πρόκειται για μια νέα οδό, ίσως μια εξέλιξη στον καπιταλισμό (θα ελπίζαμε…), που στην παραδοσιακή του μορφή έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Άλλωστε και το πολιτικό σύστημα που είναι απότοκό του, στο ίδιο αδιέξοδο κατατείνει. Αυτός λοιπόν, ο “μετα-καπιταλισμός”, έχει κάποια ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά. Πρώτο και κύριο ότι εισάγεται από τους απόλυτους κυρίαρχους του παλιού συστήματος. Τους καινοτόμους όμως.

Εδώ πολλά μπορούν να ειπωθούν ως ενστάσεις. Από ιδεολόγους και παραδοσιακούς στοχαστές. Ότι πρόκειται για “φερετζέ”, για προσπάθεια κάλυψης ενοχών του συστήματος ή πλάγιας νομιμοποίησης. Θα φανούν αυτά, είμαστε σε γνώση τους. Το θέμα είναι να αντιληφθούμε το νέο που γεννιέται και τη σχέση του με την πολιτική και τη δημοκρατία. Σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζουμε την παράκαμψη κανόνων και διαδικασιών που κατακτήθηκαν με αίμα, σε αιώνες. Όμως είναι γεγονός πως η σημερινή κατάσταση προβληματίζει. Μέχρι να απαντηθούν τα ερωτήματα αυτά, ο δρόμος που φαντάζει πιο συνετός και αποτελεσματικός, είναι η συνεργασία των τομέων αυτών. Η πολιτική, που ασκεί την εξουσία στο όνομα του λαού, να δημιουργεί το πλαίσιο που ευνοεί παρόμοιες δράσεις. Ίσως και να συγκαθορίζει τους στόχους της. Να λέει τι χρειάζεται. Έτσι θα παράγεται μέγιστο αποτέλεσμα.

Αυτό που γνωρίζουμε εδώ, με ένα κράτος να βάζει συνέχεια εμπόδια και τρικλοποδιές σε κάθε δραστηριότητα, είναι η μόνη βέβαιη συνταγή καθυστέρησης και περιθωριοποίησης. Μέχρι λοιπόν να περάσουμε οριστικά στη νέα εποχή, οι επίδοξοι “φορείς της αλλαγής”, όσοι θέλουν να ασχοληθούν με τη δημόσια σφαίρα, καλό θα κάνουν να προβληματιστούν. Από πού αλήθεια η συνεισφορά τους θα έχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο και κοινωνικό όφελος; Όσοι επιμείνουν πολιτικά, οφείλουν να αρχίσουν να σκέφτονται διαφορετικά, και να συμβάλουν στη γεφύρωση του χάσματος. Να αφήσουν μια πνοή δροσιάς και ανανέωσης, σε μεθόδους και πρακτικές, να περάσει στο γερασμένο σύστημα. Και να δώσουν την αίσθηση πως ναι υπάρχουν τα μέσα και οι τρόποι, κυρίως η διάθεση, η ανθρωπότητα να κοιτάξει ξανά ψηλά.

* Ο κ. Νίκος Κασκαβέλης είναι δικηγόρος (ΜΔΕ, MSc)

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

ΕΡΗΜΗ ΧΩΡΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ 1-2

Δείτε τι θα συμβεί στα πρώτα επεισόδια της νέας τηλεοτπικής σειράς ΕΡΗΜΗ ΧΩΡΑ που θα βλέπουμε στην ΕΡΤ. ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ 1-2 Επεισόδιο 1 «Σταυροδρόμια» Η δολοφονία της γυναίκας του, δώδεκα...