Του Μανώλη Κοττάκη
Με τη χθεσινή εκλογική αναμέτρηση στη Γερμανία ολοκληρώθηκε ένας μεγάλος και θυελλώδης πολιτικός κύκλος, από τον οποίο η ήπειρός μας βγαίνει τελικώς αλώβητη.
Αλώβητη πολιτικά, αλλά και οικονομικά. Εως ότου φτάσουμε στη χθεσινή νίκη της καγκελαρίου Μέρκελ, προηγήθηκαν η άνοδος του «αντισυστημικού – αναρχικού» ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, το βρετανικό δημοψήφισμα, το ιταλικό δημοψήφισμα, οι ισπανικές εκλογές, η νίκη Ραχόι και η εξουδετέρωση των Ποδέμος, οι ολλανδικές εκλογές, η νίκη Ρούτε και η εξουδετέρωση του ακροδεξιού Βίλντερς, οι διπλές αυστριακές προεδρικές εκλογές και η ήττα του ακροδεξιού υποψηφίου, οι γαλλικές προεδρικές εκλογές και η συντριπτική ήττα του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν, τέλος, η πύρρειος νίκη της Τερέζα Μέι (προχθές ζήτησε νέα διετή μεταβατική περίοδο για την έξοδο της Βρετανίας από την Ενωση).
Λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο κύκλος της μεγάλης αμφισβήτησης ολοκληρώνεται σε μια εποχή που ο ΟΟΣΑ προβλέπει ανάπτυξη 3% στην ευρωζώνη, το 2018, νομίζω πως πρέπει να προχωρήσουμε στην εξαγωγή των πρώτων συμπερασμάτων. Το πρώτο και βασικό είναι ότι η Ευρώπη άντεξε.
Απαιτήθηκε προς τούτο να αδικηθούν λαοί όπως ο ελληνικός (το ομολογούν ανερυθρίαστα τα γερμανικά περιοδικά πλέον), να εξωθηθούν ηγεσίες προς την παραίτηση (Σίλβιο Μπερλουσκόνι), να επισπευσθούν θρίαμβοι για να ανακοπεί εν τη γενέσει του ο κίνδυνος εξάπλωσης της Αριστεράς στον Νότο (οι Γερμανοί διευκόλυναν την πρόωρη άνοδο ΣΥΡΙΖΑ), να καταπατηθούν θεμελιώδεις ευρωπαϊκές δημοκρατικές ελευθερίες (ο Ρούτε κέρδισε τον Βίλντερς στην Ολλανδία όταν απαγόρευσε την προσγείωση του αεροσκάφους Τσαβούσογλου στο Αμστερνταμ).
Η ολοκλήρωση αυτού του κύκλου βρίσκει λοιπόν καταρχάς την Αριστερά ηττημένη και ενσωματωμένη στην Ε.Ε., την ευρωπαϊκή Ακροδεξιά νικημένη αλλά όχι ηττημένη, την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία χωρίς ηγεσία και την ευρωπαϊκή Κεντροδεξιά, χάρη στην καθοδήγηση της καγκελαρίου Μέρκελ, νικήτρια. Εάν κάνει κάποιος τον κόπο να μελετήσει τον συνολικό συσχετισμό, θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα άκρα ήταν τέκνα της κρίσης και, στο μέτρο που η κρίση απομακρύνεται, χάνουν και εκείνα τα ακροατήριά τους.
Το κορυφαίο ζήτημα όλων, όμως, είναι ότι η Ευρώπη, παρά τους ατελείς θεσμούς της, τελικά έμεινε ενωμένη και άντεξε στη θύελλα των κερδοσκοπικών πιέσεων που εξαπολύθηκε εναντίον της. Το τέλος αυτού του κύκλου τη βρίσκει τυπικά ενωμένη. Ωστόσο, θα είναι λάθος να εκτιμήσει κανείς ότι τα προβλήματα τέλειωσαν. Η Ακροδεξιά, καταρχάς, είναι ισχυρή σε όλο τον Βορρά, το χθεσινό αποτέλεσμα στη Γερμανία δείχνει ότι οι ναζιστές βγάζουν πάλι δόντια στο Βερολίνο.
Πιθανόν οι επόμενες μεγάλες κρίσεις στην Ενωση να μην προέλθουν από το νόμισμα, αλλά από την αδυναμία συνύπαρξης διαφορετικών θρησκειών κάτω από την ίδια εξουσία. Πιθανόν να προέλθουν από τα αυτονομιστικά κινήματα – πρώτοι έριξαν τον σπόρο οι Σκοτσέζοι και ακολουθούν οι Καταλανοί. Κανείς δεν ξέρει. Οι Ευρωπαίοι δεν χρειάζεται να αλλάξουν μόνο τις ιδρυτικές συνθήκες τους, θα απαιτηθεί να λάβουν και άλλες αποφάσεις.
Το παρήγορο είναι ότι πιθανόν στο τιμόνι της Ενωσης δύο χρόνια μετά θα βρεθεί η Μέρκελ. Μια πολιτικός που έπειτα από τέσσερις θητείες στην Καγκελαρία και τη διατήρηση της Ευρώπης ενωμένης επί των ημερών της έχει τις προϋποθέσεις να ηγηθεί αυτής και να βάλει τη σφραγίδα της.
Μανώλης Κοττάκης
