Γράφει ο Στέλιος Φενέκος*
Πριν μερικές μέρες συνάντησα μία παρέα νέων αξιωματικών, οι οποίοι έδειχναν προβληματισμένοι για την καριέρα που ακολούθησαν. Προβληματίσθηκα διότι διαπίστωσα ότι οι ίδιοι προβληματισμοί που απασχολούσαν εμάς όταν ήμασταν νέοι, απασχολούν πιο έντονα και τους σημερινούς νέους, οι οποίοι επηρεάζονται και από τις άσχημες επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και της κρίσης αξιών που βιώνει η χώρα μας.
Ανέτρεξα σε σημειώσεις μου και βρήκα μία ομιλία μου στην ΣΝΔ, η οποία έγινε τέλη της δεκαετίας 90 μπροστά στην τότε ηγεσία του Π.Ν., σε Aξιωματικούς και Δοκίμους, σε μία ημερίδα για την ηγεσία που διοργάνωσε ο τότε προοδευτικός και ρηξικέλευθος σε αντιλήψεις διοικητής της, και η οποία εκτιμώ ότι εξακολουθεί να θίγει το κυριότερο πρόβλημα που υπάρχει σήμερα στη χώρα μας και κάνει τους νέους να αισθάνονται απαξιωμένοι, αφημένοι και χωρίς καθοδήγηση. Την αποτελεσματική λειτουργία της ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα. (Την παραθέτω παρακάτω).
« Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΗΓΕΣΙΑ ΔΟΜΕΙΤΑΙ ΜΕΘΟΔΙΚΑ
Το όνειρο κάθε νέου που κατατάσσεται στο Π.Ν από την πρώτη στιγμή που θα μπει στην ΣΝΔ, όπως οι περισσότεροι σ’ αυτή την αίθουσα γνωρίζουμε από προσωπική εμπειρία, είναι να διοικήσει ένα Πολεμικό πλοίο.
Πόσες φορές ως Ναυτικοί Δόκιμοι στα όνειρά μας, αλλά και πολύ αργότερα ίσως, δεν είδαμε τον εαυτό μας να φορά την στολή του κυβερνήτου ενός Υ/Β, μίας ΤΠΚ , μίας Φ/Γ, ενός Α/Τ; Με σοβαρό ύφος ανάλογο των περιστάσεων, με αποφασιστική και κοφτή φωνή, δώσαμε γρήγορες και αποτελεσματικές εντολές, οδηγώντας το πλοίο μας σε ηρωικές, αποφασιστικές μάχες κατά του υποτιθέμενου εχθρού. Πόσες φορές δεν γιορτάσαμε επιτυχίες με το πλήρωμα μας, τους άντρες που εμπιστευόμαστε και καθοδηγούμε, τους άνδρες που μας σέβονται και μας εκτιμούν, με τους οποίους μας ενώνουν κοινοί σκοποί, και που αναγνωρίζουν ότι πάντα θα μεριμνούμε για αυτούς.
Ας κάνουμε μία γρήγορη ανασκόπηση σε αυτές τις εικόνες. Ας προσπαθήσουμε να συγκρίνουμε αυτό το ιδεαλιστικό, ρομαντικό, ευγενικό και αλτρουϊστικό μοντέλο των νεανικών ονείρων μας, με αυτό που βιώσαμε στην πραγματικότητα ως νέοι Σημαιοφόροι, αργότερα ως Ύπαρχοι, Κυβερνήτες, και Διοικητές.
Υλοποιήσαμε άραγε τα όνειρά μας;
Γνωρίσαμε Αξιωματικούς, Κυβερνήτες, Διοικητές που άγγιζαν τα όνειρά μας;
Η μήπως υπάρχει κάποιο παραμορφωτικό σύννεφο στην εικόνα των ονείρων μας, που την αποφασιστικότητα την έκανε ευθυνοφοβία, καταπλάκωσε την εμπιστοσύνη, τον σεβασμό και την εκτίμηση τα έκανε φόβο, την αποτελεσματικότητα την έκανε κωλυσιεργεία, τον αλτρουϊσμό καιροσκοπισμό και την ευγένεια και την μέριμνα απρέπεια και αδιαφορία;
Δεν θα μακρηγορήσω περισσότερο κύριοι.
Είχα την τύχη να συντηρήσω το όνειρο στο μυαλό μου γιατί ήμουν από τους τυχερούς που γνώρισα και καθοδηγήθηκα από πραγματικούς Αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, πραγματικούς Άνδρες που έδωσαν τροφή στο όνειρο.
Αλλά τι είπα μόλις τώρα; Ήμουν τυχερός είπα. Δηλαδή είναι θέμα τύχης να συναντήσει κανείς τέτοιους ηγέτες ; Άραγε είναι κάτι σπάνιο;
Δεν μπορώ να απαντήσω αριθμολαγνικά. Άλλωστε πολλές φορές οι ηγέτες δημιουργούνται από τις περιστάσεις.
Όμως ας αναρωτηθούμε: Δημιουργούμε αυτό το μοντέλο; Βοηθάμε τους χαρισματικούς να αναδειχθούν; Καθοδηγούμε τους λιγότερο χαρισματικούς να υποκαταστήσουν την οποιαδήποτε έλλειψη ταλέντου με μέθοδο και εκμετάλλευση της γνώσης;
Αλλά ποιά μέθοδο και ποιά γνώση; Είναι ίδιο το μοντέλο ηγεσίας σε κάθε επίπεδο;
Σίγουρα όχι. Σίγουρα υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε κάθε διαφορετικό επίπεδο διοίκησης και διαχείρισης. Αυτό που όμως κύριοι είναι κοινό σε όλα τα μοντέλα, είναι η επιθυμία να οραματιζόμαστε κάτι καλύτερο. Να δημιουργούμε την διαφορά δυναμικού του οράματος με την πεζή πραγματικότητα, ωστε να κάνουμε τα πράγματα να κινηθούν προς τα εμπρός. Το όραμα λοιπόν είναι κοινό σε κάθε επίπεδο ηγεσίας.
Και αυτό το όραμα που μοιραζόμαστε με τους άνδρες μας, είναι αυτό που μας ομογενοποιεί λειτουργώντας πολλαπλασιαστικά στην αποτελεσματικότητά μας.
Άλλωστε που στηρίχθηκε πάντα το έθνος μας δια μέσου των αιώνων, εάν όχι στους ικανούς του ηγέτες και στο κοινό όραμα..
Δεν υπάρχει όμως η δυνατότητα δημιουργίας οράματος, ευγένειας, αλτρουϊσμού, μέριμνας με ποσοτικές εκπαιδευτικές απτές μόνο μεθόδους. Χρειάζεται κάτι παραπάνω όχι υλικό, όχι απόλυτα ορατό. Χρειάζεται ηθικό, χρειάζεται ενθουσιασμό στην εκπαίδευση, χρειάζεται όραμα από όλους εμάς τους καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκπαιδευτές των νέων αξιωματικών. Εμείς είμαστε τα άμεσα πρότυπα και εμείς οι καθ’ ύλην αρμόδιοι.γι’ αυτό.
Εδώ θα προσπαθήσω με λίγα λόγια να κάνω ένα διαχωρισμό στα επίπεδα management -διαχείρισης, που θα κληθεί να κάνει ένας αξιωματικός στην καριέρα του.
Είναι δύσκολος ο ρόλος ενός αξιωματικού εάν τον εξετάσουμε στο βάθος του χρόνου. Υπάρχει μία αντιφατικότητα σε αυτό που καλείται να κάνει.
Σαν νέος Σημαιοφόρος καλείται να κάνει αποκλειστικά μικρομάνατζμεντ, να μεριμνήσει για ένα μεγάλο αριθμό μικρών πραγμάτων, με ένα μικρό αριθμό προσωπικου. Εθίζεται λοιπόν σε ένα καθηλωτικό θα έλεγα μοντέλο, με τον τρόπο που συνηθίζεται να εκτελείται.
Εδώ λοιπόν είναι το σημείο κλειδί.
Πως θα διδάξουμε στο νέο αξιωματικό την σημασία αυτού του μικρού πράγματος που καλείται να κάνει, πως θα του δείξουμε ότι τα μεγάλα πράγματα βασίζονται σε ένα πλήθος μικρών λειτουργιών και ότι είναι σημαντικό αυτό που κάνει, και ότι μπορεί να το κάνει με συνέπεια και όραμα. Ότι προσεγγίζει στην ουσία τα όνειρά του παράγοντας ποιοτικό έργο σε όλα τα επίπεδα. Ότι διαχειρίζεται ομοίως τα όνειρα μιας ομάδας ανθρώπων που είναι εξ ίσου σημαντικά με τα δικά του, και ότι η ηθική του υπόσταση είναι υποστηρικτικός παράγων σε όλους.
Στην συνέχεια μεγαλώνοντας, καλείται να αναλάβει ευθύνες που απαιτούν ένα άλλο είδος διαχείρισης, κινούμενος σταδιακά στην κλίμακα του στρατηγικού μάνατζμεντ, του ηγετικού στυλ διαχείρισης, ασχολούμενος με μεγαλύτερα μεγέθη που έχουν διαφορετικές απαιτήσεις. Εκεί πρέπει να βλέπει ευρύτερα, μακρύτερα, με λιγότερο θετικό έλεγχο και περισσότερο προγραμματισμό, ώσπου να κάνει τον κύκλο και να φτάσει του σημείου να ηγηθεί σύμφωνα με το ιδεατό μοντέλλο που ακόμα πλανάται στο μυαλό μας, είμαι σίγουρος για αυτό.
Τον προετοιμάζουμε άραγε κύριοι για αυτό, ή τον αφήνουμε να πέσει στα βαθιά αφού πρώτα τον έχουμε δέσει χειροπόδαρα;
Του έχουμε εκσυγχρονίσει τις γνώσεις του, του έχουμε δώσει την δυνατότητα να πάρει πρωτοβουλίες, να βελτιώσει τον εαυτό του, να νοιώσει ότι πατάει γερά στα πόδια του, να πάρει αποφάσεις, να νοιώσει ότι τον σέβονται και τον εκτιμούν, να θρέψει το ηθικό του και αυτό των ανδρών του;
Πόσοι άραγε από τους αξιωματικούς γνωρίζουν τι θα πει TQM (Total Quality Management), αλλά και αν το έχουν ακούσει πόσοι μπορούν να πουν ότι μπορούν να το εφαρμόσουν; Και τι άραγε είναι η λέξη αυτή; Τι υπονοεί και τι τρομερές απαιτήσεις κρύβει;
Οι Αμερικάνοι που το βρήκαν θα ξέρουν.
Τι σχέση έχουν αυτά με την Ελληνική πραγματικότητα.
Από τις υπεύθυνες θέσεις μας κύριοι που μας έκανε την τιμή να μας εμπιστευθεί η πολιτεία, ας κάνουμε μια προσπάθεια να απογειώσουμε την Ελληνική πραγματικότητα.
Γιατί το μέλλον ανήκει σε αυτούς που πιστεύουν στα όνειρά τους και τα δομούν μεθοδικά.»
