Ποιοι οφειλέτες εντάσσονται ποιοι όχι, το κόστος, τα δικαιολογητικά, η διαδικασία, το χρονοδιάγραμμα
Ήδη συντάχθηκε ο κατάλογος με τους πρώτους 320 συντονιστές οι οποίοι θα αναλάβουν να υποδεχτούν τις αιτήσεις των ενδιαφερομένων οφειλετών ενώ τις προηγούμενες ημέρες δημοσιεύτηκαν στο ΦΕΚ και οι δύο αποφάσεις που καθορίζουν τις λεπτομέρειες ρύθμισης των οφειλών προς το δημόσιο και προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Όσο όμως προχωράει η προετοιμασία και οι ενδιαφερόμενοι έρχονται σε επαφή με τις λεπτομέρειες και τα «ψιλά γράμματα» του νόμου, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται ότι ο εξωδικαστικός συμβιβασμός δεν είναι το Ελντοράντο που αναζητούν οι οφειλέτες. Και να γιατί:
Υπάρχουν συγκεκριμένα οικονομικά κριτήρια που πρέπει να πληρούνται: Ο οφειλέτης που τηρεί απλογραφικό λογιστικό σύστηµα, κρίνεται επιλέξιµος για υπαγωγή στην εξωδικαστική ρύθµιση οφειλών εφόσον έχει θετικό καθαρό αποτέλεσµα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων σε µία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης. Ο οφειλέτης που τηρεί διπλογραφικό λογιστικό σύστηµα, κρίνεται επιλέξιµος για υπαγωγή στην εφόσον πληροί µία από τις παρακάτω προϋποθέσεις σε µία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης:
έχει θετικά αποτελέσµατα προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων ή
έχει θετική καθαρή θέση (equity).
Το στοιχείο της κερδοφορίας, εκτιμάται ότι θα «κόψει» τη φόρα δεκάδων χιλιάδων οφειλετών. Ήδη το επαγγελματικό επιμελητήριο έχει εκφράσει τον έντονο προβληματισμό του εκτιμώντας ότι και μόνο αυτή η παράμετρος θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για οφειλέτες οι οποίοι μπορούν να διασωθούν παρά το γεγονός ότι δεν μπορούν να παρουσιάσουν θετικά αποτελέσματα τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης. Και μόνο εξαιτίας του συγκεκριμένου «κόφτη» το Επαγγελματικό Επιμελητήριο εκτιμά ότι των διατάξεων του νόμου θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν τελικώς λιγότερες από 10.000 επιχειρήσεις.
Πουθενά από τον νόμο δεν προκύπτει ότι οι οφειλέτες μπορούν να διασώσουν την περιουσία τους κάτι που αποτελεί βασική προτεραιότητα για τον Έλληνα, είτε πρόκειται για φυσικό πρόσωπο είτε για επιχείρηση. Όχι μόνο δεν διασφαλίζεται η διατήρηση της περιουσίας αλλά –αντίθετα- ορίζεται ρητά ότι ο οφειλέτης οφείλει να παρουσιάσει αναλυτικά τα στοιχεία της ακίνητης περιουσίας του προχωρώντας μάλιστα σε πλήρη αποτίμηση ακόμη και τη συμβολή ορκωτού εκτιμητή. Χωρίς να το αναφέρει ρητά ο νόμος, καθίσταται σαφές ότι μπορεί πολύ εύκολα να ζητηθεί από τους δανειστές η ρευστοποίηση ακόμη και όλων των περιουσιακών στοιχείων. Άλλωστε, αναφέρεται ότι αυτό που τελικώς θα εισπράξουν οι πιστωτές, δεν μπορεί να είναι λιγότερο από αυτό που θα προέκυπτε αν ρευστοποιούνταν όλα τα περιουσιακά στοιχεία.
Το φυσικό πρόσωπο ή η επιχείρηση που θα διεκδικήσει ρύθμιση των οφειλών του, θα πρέπει να είναι διατεθειμένο να ανοίξει όλα του τα χαρτιά όσον αφορά στα οικονομικά του δεδομένα. Ειδικά αν υπάρχει συνοφειλέτης (σ.σ πολλές φορές είναι συγγενικά πρόσωπα), τότε θα πρέπει να αρθεί το τραπεζικό και το φορολογικό απόρρητο για όλους κάτι που στην πράξη εκτιμάται ότι θα αποδειχθεί αξεπέραστο εμπόδιο. Μόνο από τον κατάλογο των δικαιολογητικών που πρέπει να προσκομίσει ο οφειλέτης –και ο οποίος δεν είναι εξαντλητικός στον νόμο καθώς οι πιστωτές έχουν δικαίωμα να ζητήσουν ότι επιθυμούν χωρίς στεγανά- προκύπτει το πόσο βαθιά πηγαίνει το «ξεσκόνισμα»:
δήλωση εισοδήµατος φυσικών προσώπων (E.1) ή δήλωση φορολογίας εισοδήµατος νοµικών προσώπων και νοµικών οντοτήτων (Ν ή Ε.5 ή Φ01.010 ή Φ01.013) των τελευταίων πέντε φορολογικών ετών,
κατάσταση οικονοµικών στοιχείων από επιχειρηµατική δραστηριότητα (Ε.3) των τελευταίων πέντε φορολογικών ετών,
συγκεντρωτικές καταστάσεις πελατών και προµηθευτών των τελευταίων πέντε φορολογικών ετών,
δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε.9), εφόσον προβλέπεται η υποχρέωση υποβολής της,
πράξη διοικητικού προσδιορισµού του φόρου εισοδήµατος (εκκαθαριστικό) του τελευταίου φορολογικού έτους,
πράξη διοικητικού προσδιορισµού του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) του τελευταίου φορολογικού έτους,
τελευταία περιοδική δήλωση ΦΠΑ (Φ2), εφόσον προβλέπεται η υποχρέωση υποβολής της,
καταστάσεις βεβαιωµένων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση και προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, οι οποίες πρέπει να έχουν εκδοθεί εντός των τελευταίων τριών (3) µηνών πριν από την ηµεροµηνία υποβολής της αίτησης,
χρηµατοοικονοµικές καταστάσεις του άρθρου 16 του ν. 4308/2014 των τελευταίων πέντε (5) περιόδων, οι οποίες πρέπει να είναι δηµοσιευµένες, εφόσον προβλέπεται αντίστοιχη υποχρέωση,
προσωρινό ισοζύγιο τελευταίου µηνός τεταρτοβάθµιων λογαριασµών του αναλυτικού καθολικού της γενικής λογιστικής, εφόσον προβλέπεται η κατάρτισή του,
αντίγραφο ποινικού µητρώου γενικής χρήσης του οφειλέτη ή του πρόεδρου του διοικητικού συµβουλίου και του διευθύνοντος συµβούλου για ανώνυµες εταιρείες, του διαχειριστή για εταιρείες περιορισµένης ευθύνης και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες, των οµόρρυθµων εταίρων και των διαχειριστών για προσωπικές εταιρείες,
πιστοποιητικό περί µη πτώχευσης από το αρµόδιο Πρωτοδικείο,
πιστοποιητικό περί µη κατάθεσης αίτησης πτώχευσης από το αρµόδιο Πρωτοδικείο,
πιστοποιητικό περί µη λύσης της εταιρείας από το Γ.Ε.ΜΗ., εφόσον ο οφειλέτης είναι νοµικό πρόσωπο,
πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του οφειλέτη ή του πρόεδρου του διοικητικού συµβουλίου και του διευθύνοντος συµβούλου για ανώνυµες εταιρείες, του διαχειριστή για εταιρείες περιορισµένης ευθύνης και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες, των οµόρρυθµων εταίρων και των διαχειριστών για προσωπικές εταιρείες
Δεν υπάρχει καμία διασφάλιση ότι θα γίνει «κούρεμα» οφειλών. Ασφαλώς ο οφειλέτης μπορεί να γλιτώσει από τα πρόστιμα της εφορίας και τις προσαυξήσεις αλλά τίποτε δεν τον διασφαλίζει ότι θα κουρευτούν τα χρέη του απέναντι στις τράπεζες. Όλα εξαρτώνται από τους πιστωτές χωρίς τη συναίνεση των οποίων δεν μπορεί να προχωρήσει τίποτα. Όσον αφορά στα χρέη προς την εφορία, και μόνο η καθυστέρηση στις πληρωμές που θα προκύψουν από τη συμφωνία κατά 90 ημέρες, αρκεί για να αναβιώσουν τα πάντα.
Οπλισμένοι με αρκετή υπομονή θα πρέπει να είναι οι οφειλέτες που θα αναζητήσουν λύση στο πρόβλημά τους μέσα από τη διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού καθώς το χρονικό διάστημα που θα απαιτείται από την υποβολή της αρχικής ηλεκτρονικής αίτησης μέχρι και την τελική υπογραφή της συμφωνίας, να ξεπερνά ακόμη και τους 3-4 μήνες. Μάλιστα, το χρονοδιάγραμμα που προβλέπει ο νόμος δεν είναι δεσμευτικό για τους πιστωτές –πουθενά το ψηφισθέν κείμενο δεν μιλάει για συνέπειες αν υπάρξουν καθυστερήσεις- ενώ, αντιθέτως, υπάρχουν πολλά «παράθυρα» για τους πιστωτές ακόμη και το δημόσιο, να ζητήσουν παρατάσεις. Θεωρητικά, η διαδικασία πρέπει να κυλήσει μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και εξ’ αποστάσεως. Ωστόσο, και σε αυτό υπάρχει «παράθυρο» καθώς οι πιστωτές μπορούν να ζητήσουν κατ’ ιδίαν συναντήσεις κάτι που σημαίνει ακόμη περισσότερες καθυστερήσεις. Αν μάλιστα τα εμπλεκόμενα μέρη φτάσουν στο σημείο να ζητήσουν επικύρωση της συμφωνίας από τα δικαστήρια, τότε θεωρείται δεδομένο ότι υπόθεση θα …χρονίσει. Η διαδικασία βήμα προς βήμα που πρέπει να ακολουθηθεί –και η οποία βεβαίως εξαρτάται και από τον αριθμό των αιτήσεων που θα υποβληθούν αλλά και από το πόσο γρήγορα θα προσαρμοστεί ο νέος μηχανισμός που στήνεται από το μηδέν- έχει ως εξής:
Το χρονικό
Από τη στιγμή που θα υποβληθεί η αίτηση, η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, οφείλει να ορίσει συντονιστή εντός δύο εργάσιμων ημερών. Ο συντονιστής θα είναι ένα από τα πρόσωπα του σχετικού μητρώου που συντάχθηκε –ύστερα από κλήρωση καθώς υποβλήθηκαν 986 αιτήσεις για 320 θέσεις εκ των οποίων 120 στην Αττική- από την Ειδική Γραμματεία. Αυτός με τη σειρά του έχει 4 εργάσιμες ημέρες για να ασκήσει το δικαίωμα διορισμού ή να αποποιηθεί αυτού. Αν αποδεχτεί, τότε αναλαμβάνει την υπόθεση και του κοινοποιείται ο φάκελος. Αν λείπει κάποιο δικαιολογητικό, ο συντονιστής είναι αυτός που θα δώσει προθεσμία 5 ημερών στον οφειλέτη προκειμένου να τακτοποιήσει τα χαρτιά του. Μη προσκόμιση του οποιουδήποτε εγγράφου, οδηγεί αυτόματα στη σύνταξη πρακτικού αποτυχίας της διαδικασίας. Αν τα δικαιολογητικά συγκεντρωθούν κανονικά, τότε κοινοποιείται απόσπασμα της αίτησης σε όλους τους πιστωτές εντός δύο ημερών. Πρόσθετες καθυστερήσεις μπορεί να προκύψουν αν υπάρχει συνοφειλέτης –πέραν του κύριου οφειλέτη- ο οποίος δεν έχει συνυποβάλει την αίτηση. Σε αυτή την περίπτωση, είναι ευθύνη του συντονιστή να ζητήσει τη συγκατάθεση των πιστωτών για να προχωρήσει η διαδικασία, παρά τη μη υποβολή αίτησης από τον συνοφειλέτη. Αν ξεπεραστεί και αυτό το στάδιο, «τρέχει» προθεσμία 10 ημερών η οποία μετράει από την ημερομηνία κοινοποίησης της πρόσκλησης στους πιστωτές. Εντός αυτών των 10 ημερών, οι πιστωτές θα πρέπει να αποστείλουν στον συντονιστή την απάντησή τους σχετικά με την πρόθεση τους να συμμετάσχουν στη διαδικασία. Αυτό το 10ήμερο, θεωρείται καθοριστικό για την όλη διαδικασία καθώς αφενός θα πρέπει να προκύψει ότι υπάρχει συμφωνία ανάμεσα στον οφειλέτη και στους πιστωτές τους ως προς το ακριβές ύψος των οφειλών (σ.σ ενδεχόμενη διαφωνία μπορεί να οδηγήσει σε πρόσθετες καθυστερήσεις τουλάχιστον 5 ημερών), και αφετέρου να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσοστό απαρτίας από την πλευρά των πιστωτών (τουλάχιστον 50%) προκειμένου να μην περαιωθεί η διαδικασία ως άκαρπη και να υποχρεωθεί ο συντονιστής να συντάξει πρακτικό αποτυχίας. Αν συγκεντρωθεί η απαιτούμενη απαρτία, τότε ο συντονιστής κοινοποιεί στους πιστωτές το συνολικό περιεχόμενο του φακέλου και ορίζει νέα προθεσμία πέντε ημερών για τον διορισμό εμπειρογνώμονα. Ο διορισμός αυτός είναι υποχρεωτικός για τις μεγάλες επιχειρήσεις και προαιρετικός για τις μικρές (σ.σ μπορούν να το ζητήσουν οι πιστωτές που είναι δικαιούχοι τουλάχιστον του 33% του συνόλου των οφειλών). Οι πιστωτές έχουν στη διάθεσή τους έναν μήνα για τον ορισμό του εμπειρογνώμονα. Και ο εμπειρογνώμωνας με τη σειρά του όμως, θα έχει στη διάθεσή του προθεσμία τουλάχιστον 30 εργάσιμων ημερών προκειμένου, μεταξύ άλλων, να συντάξει και το σχέδιο αναδιάρθρωσης των οφειλών (σ.σ για τις μεγάλες επιχειρήσεις, η προθεσμία ορίζεται στους δύο μήνες).
Με την ολοκλήρωση του έργου του εμπειρογνώμονα, ουσιαστικά θα ξεκινήσει η διαπραγμάτευση επί της αντιπρότασης που θα καταθέσουν οι πιστωτές και η οποία ουσιαστικά θα περιλαμβάνει:΅
βασικά συµπεράσµατα σχετικά µε τη βιωσιµότητα της επιχείρησης του οφειλέτη,
την αξία ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και των συνοφειλετών που έχουν υποβάλει την αίτηση από κοινού µε τον οφειλέτη, εφόσον ο πιστωτής που υποβάλλει την αντιπρόταση δεν συναινεί µε την αξία ρευστοποίησης που έχει δηλωθεί από τον οφειλέτη και τους συνοφειλέτες
το ποσό που προτείνεται να καταβάλει ο οφειλέτης για την αποπληρωµή των οφειλών του, καθώς και το ποσό που προτείνεται να καταβάλουν οι συνοφειλέτες που έχουν συνυποβάλει αίτηση για την αποπληρωµή των οφειλών για τις οποίες ευθύνονται, εφόσον ο πιστωτής που υποβάλλει την αντιπρόταση δεν συναινεί µε τα ποσά που προτάθηκαν από τον οφειλέτη και τους συνοφειλέτες,
το συνολικό ποσό που πρέπει να πληρωθεί σε κάθε πιστωτή (συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστικών ταμείων αλλά και της εφορίας)
Αν υπάρξει αντιπρόταση από τους πιστωτές –αυτό δεν είναι υποχρεωτικό- τότε αρχίζει να τρέχει προθεσμία 15 ημερών για τον οφειλέτη προκειμένου να προτείνει συγκεκριμένες τροποποιήσεις επί της αντιπρότασης ή επί των αντιπροτάσεων πριν αυτές τεθούν σε ψηφοφορία. Για να επιτύχει η διαδικασία και να υπογραφεί σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών, απαιτείται πλειοψηφία τριών πέμπτων στην οποία να συμπεριλαμβάνονται και τα δύο πέμπτα των πιστωτών που έχουν ειδικό προνόμιο.
Με βάση τα όσα προβλέπει ο νόμος, τόσο ο οφειλέτης όσο και οι πιστωτές μπορούν να υποβάλλουν στο πολυμελές πρωτοδικείο αίτημα για την επικύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης των οφειλών. Σε μια τέτοια περίπτωση, η συζήτηση θα πρέπει να προσδιοριστεί εντός δύο μηνών από την κατάθεση της αίτησης και η έκδοση της απόφασης εντός τριών μηνών από την ημερομηνία της συζήτησης.
