ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ BOVARY
Ρένα Δούρου: «Αν είχα παιδί, θα μπορούσα να είχα κάνει τα ίδια πράγματα;»
Η Ρένα Δούρου κάνει την προσωπική της διαδρομή: Από το Αρσάκειο ως την Περιφέρεια Αττικής, η 42χρονη πολιτικός, πρώην βουλευτής, δηλώνει φεμινίστρια, αριστερή και συριζαία.
«Με τον σύντροφό μου έχουμε ακριβώς την ίδια διαφορά ηλικίας με το ζεύγος Μακρόν. Απλώς εκείνος είναι 24 χρόνια πιο μεγάλος από μένα. Εκανα πριν από πολλά χρόνια αυτή την επιλογή. Ηρθε μετά την προηγούμενη συντροφική μου σχέση, που ήταν κοινωνικά πιο αποδεκτή -ήμασταν συνομήλικοι. Ηταν πολύ δύσκολο να πείσω το περιβάλλον μου. Χρειάστηκε να παλέψω κι εγώ και ο σύντροφός μου για να μην μπούμε στο κλισέ ότι μια μικρότερη πηγαίνει με μεγαλύτερο γιατί ψάχνει οικονομική ασφάλεια.
Η ηλικία είναι ταμπού. Είναι πιο αποδεκτή η διαφορά ηλικίας, αν ο άνδρας είναι μεγαλύτερος, αλλά μόλις γυρίσεις την πλάτη, θα τα ακούσεις κι εσύ.Εχουμε πολύ δρόμο να κάνουμε: Το ένα το λέμε ιδιαιτερότητα το άλλο εμπίπτει στα στερεότυπα.
Εχω μοιραστεί την αγωνία φιλενάδων μου που αισθανόντουσαν ότι τις πυροβολούσε το περιβάλλον τους γιατί αργούν να παντρευτούν ή να κάνουν παιδιά
Σήμερα, με την κρίση, υπάρχουν ζευγάρια που δεν μπορούν να αναθρέψουν ένα παιδί. Κι εκεί δεν μπορούμε να καταλάβουμε πόσα βήματα προόδου κάναμε ώστε κάποιες γυναίκες να μην ντρέπονται που δεν μπορούν κάνουν παιδιά κι άλλες που δεν έχουν το μητρικό ένστικτο. Μία γυναίκα είναι ακόμα πολύ δύσκολο να υποστηρίξει ότι δεν μπορεί να κάνει παιδιά.Το «δεν θέλω» είναι ακόμα λιγότερο αποδεκτό.
Θυμάμαι μια ευρωπαϊκή έρευνα που αποδείκνυε πως η κατάθλιψη κρούει την πόρτα των γυναικών γύρω στα 50. Γιατί βλέπουν ότι δεν μπορούν να κρατηθούν με ένα γιαούρτι την ημέρα, ότι δεν μπορούν να πάνε κόντρα στις ρυτίδες, να είναι και καλές ερωμένες και καλές επαγγελματίες. Και μέσα σε όλο αυτό ούτε μπορούν να πουν, «δεν είμαι καλά».
Εχω μοιραστεί την αγωνία φιλενάδων μου που αισθανόντουσαν ότι τις πυροβολούσε το περιβάλλον τους γιατί αργούν να παντρευτούν ή να κάνουν παιδιά, ενώ υπήρχε μεγαλύτερος αδελφός στην οικογένεια, στον οποίο δεν απηύθυναν ποτέ τα ίδια ερωτήματα.
Στο ζήτημα του παιδιού, αναρωτιόμαστε καμιά φορά με τον σύντροφό μου,«αν είχα παιδί θα μπορούσα να είχα κάνει τα ίδια πράγματα;». Βαυκαλιζόμαστε ότι θα μπορούσα. Φοβάμαι ότι το λέμε περισσότερο για να το ακούμε, για να μας απαλύνει και εμπειρίες που είχαμε. Χρειάστηκε να την κάνουμε αυτή την κουβέντα όταν μια εγκυμοσύνη δεν πήγε καλά. Και νομίζω ότι την κάναμε με έναν πιο βιωματικό τρόπο.
Σε ένα περιβάλλον ανδροκρατούμενο, χωρίς κοινωνικό κράτος, με τόσες απαιτήσεις για τη γυναίκα, όσες το επιχειρούν, πραγματικά φέρουν μεγάλο βάσανο.
«Ρένα θα με βοηθήσεις με τα πιάτα»;, φώναζε από την κουζίνα η μητέρα μου. «Οχι, έχει διάβασμα», ακουγόταν μια φωνή από το σαλόνι. Εγώ ποτέ δεν πήγα τις παντόφλες στον πατέρα μου… Σε αυτό το περιβάλλον μεγάλωσα.
Οι μνήμες βγαίνουν στην επιφάνεια από τις γεύσεις. Ο Προυστ ξεκινά την «Αναζήτηση του Χαμένου Χρόνου» με τη γνωστή μαντλέν. Ένα απλό μπισκοτάκι ανασύρει μνήμες ζωής. Το ίδιο συμβαίνει με όλους μας. Αρκεί μια γεύση για να πάμε πίσω, στα παιδικά μας χρόνια. Και για μένα αρκεί ένα πιάτο φαγητό της κυρά Νότας για να με γυρίσει πίσω. Να μου θυμίσει τη μητέρα μου στην κουζίνα, τον πατέρα μου, κλασικά, με την εφημερίδα του που φυσικά τη διάβαζε όλη, από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα. Και τον αδελφό μου να προσπαθεί, μάταια, να με παρηγορήσει όταν με επέπλητταν -κάτι που συνέβαινε συχνά…
Προτιμώ να είμαι στη Ραμάλα από το να ξαναπεράσω πανελλήνιες εξετάσεις
Και μετά εικόνες από το σχολείο, φυτό και πειραχτήρι μαζί και λίγο αγοροκόριτσο.
Αν έμαθα κάτι, είναι ότι οι ζωές μας είναι οι άνθρωποι μας, ότι τους κρατάμε σαν γροθιά. Σέβομαι και προστατεύω τους ανθρώπους μου. Και έτσι θα συνεχίσω να κάνω, όσο παλιομοδίτικο κι αν ακούγεται αυτό.
Δεν υπάρχουν πορείες προδιαγεγραμμένες. Εννοώ ότι κανονικά εγώ, που ήμουν καλή μαθήτρια, θα έπρεπε, σύμφωνα με τα γνωστά κλισέ, να γίνω γιατρός ή δικηγόρος. Αλλά είπαμε δεν είναι όλα γραμμικά. Ούτε και η διαδικασία των Πανελλαδικών είναι η αρχή και το τέλος για μια ζωή που μόλις ξεκινάει. Απλά είναι μια διαδικασία που όλοι περνάμε. Τίποτε λιγότερο τίποτε περισσότερο. Και κάποια στιγμή θα πρέπει επιτέλους να σταματήσει ο τρόπος που γίνονται. Προτιμώ να είμαι στη Ραμάλα από το να ξαναπεράσω πανελλήνιες εξετάσεις. Το στοίχημα του να καταργηθούν είναι μεγάλο, γιατί θα τα βάλουν με τα φροντιστήρια.
Τελείωσα το Αρσάκειο. Ενα πολύ ιδιαίτερο σχολείο, στο οποίο χρωστάω πολλά. Ηταν μια επιλογή των γονιών μου, που ήθελαν πάση θυσία ένα καλό σχολείο και έκαναν πολλές θυσίες για να μπορέσω να φοιτήσω σε αυτό. Το Αρσάκειο δεν είναι ένα τυχαίο σχολείο – δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη μόρφωση των γυναικών -αυτή ήταν άλλωστε η ιστορική του αποστολή από την ίδρυσή του. Δεν ήταν το κλασσικό σχολείο «θηλέων». Εκλεγόμασταν σε συμβούλια στην τάξη μας, ήδη από την Τρίτη δημοτικού.Διεκδικούσαμε ρόλους, που ίσως αν ήμασταν σε μεικτά σχολεία, θα βρίσκαμε απέναντί μας αγόρια.
Να θυμίσω το χρηματιστήριο, λογικές «όλα τα κιλά όλα τα λεφτά». Ετσι έγινα αριστερή
Εμαθα έτσι να λειτουργώ πέρα από τα παραδοσιακά κλισέ ότι δήθεν το κορίτσι πρέπει να υποχωρεί απέναντι στο αγόρι… Το θεωρούσα λοιπόν απολύτως φυσιολογικό να ασχολούμαι με ό,τι είχε να κάνει με τα κοινά -εκλεγόμουν εκπρόσωπος της τάξης μου, την ίδια στιγμή ως μέλος του Σώματος Ελληνικού Οδηγισμού, όπου μάλιστα, για πολλά χρόνια, εκλεγόμουν «ενωμοτάρχισσα», η συλλογικότητα έπαιρνε καταστατική θέση στη ζωή μου. Και όλα αυτά μου ήσαν απολύτως αυτονόητα. Και αυτό συνεχίστηκε και μετά, στο Πανεπιστήμιο, όταν γνώρισα και κατάλαβα τη σκέψη του Αριστοτέλη.
Τελικά τελείωσα το Παιδαγωγικό αλλά δεν έγινα δασκάλα. Συνέχισα τις σπουδές μου στη Βρετανία, στο Έσεξ όπου έκανα μεταπτυχιακό στις Πολιτικές Επιστήμες, στη Γαλλία, την Τουρκία. Εκείνο που μετράει είναι να κάνεις αυτό που σε εκφράζει, να το υπηρετείς με συνέπεια και ευθύνη. Από μικρή είχα πάντοτε έντονη την αίσθηση της ευθύνης και του καθήκοντος, εξού και η Αριστερά.
Είμαι 42 χρόνων. Η δεκαετία του ΄90, που ήταν καθοριστική για τη δική μου γενιά, ήταν μια δεκαετία παντοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Εβλεπα ότι η επιχειρηματολογία τους ήταν έλλειψης ευθύνης. Να θυμίσω το χρηματιστήριο, λογικές «όλα τα κιλά όλα τα λεφτά». Ετσι έγινα αριστερή. Πίστεψα και πιστεύω σε μια Αριστερά που δίνει μάχες ακόμη κι όταν όλοι επιμένουν ότι θα τις χάσει.
Δεν έχει ξαναυπάρξει κυβερνητικό σχήμα, το οποίο τη σύναψη μιας συμφωνίας, ενός μνημονίου, την έθεσε υπόψιν των ψηφοφόρων. Η είσοδος του IMF έβαλε λίγο μπουρλώτο στα όποια θεμέλια της ευρωπαϊκής ιδέας, χωρίς να είναι εις γνώση του ελληνικού λαού. Δεν έχουν μάθει οι αιρετοί να ζητάνε συγνώμη. Μετά το mea culpa του Ανδρέα Παπανδρέου, έχεις εδώ έναν πρωθυπουργό που βγήκε και είπε «έχω αυταπάτες». Και αφήνω τις αυταπάτες μου πίσω ώστε η επόμενη προγραμματική συμφωνία να μην μπαίνει στη λογική των προηγούμενων. Το θεωρώ κορυφαίο.
Η παραίτηση και η οπισθοχώρηση απλά δεν είναι για μένα ποτέ επιλογή
Εχουμε κρίση δημοκρατίας, περισσότερο από κρίση χρέους στην Ελλάδα, εξαιτίας της αναξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος. Κι αυτό αφορά σε όλα τα κόμματα. Ακούω για το υβριδικό της σύμπραξης ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ, και επειδή έχω εμμονή με το ζήτημα της μνήμης, θα πάω πίσω στο 2012 όταν η εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης πήγαινε κι ερχόταν. Τότε η ιστορία γινόταν με τα ποσοστά. Λέγανε κάποιοι, κι εγώ μαζί, ότι δεν πρέπει να πάει το θέμα με άθροιση ποσοστών, αλλά προγράμματος και προγραμματικών συγκλίσεων πριν την ανάληψη της κυβερνητικής ευθύνης. Αυτό ήταν εις βάρος του αστικού κοινοβουλευτικού συστήματος.
Τις δημοσκοπήσεις, τις λαμβάνω υπόψιν ως ένα σημείο. Δεν με κλονίζει εύκολα τίποτα. Αλλα με κλονίζουν. Οτι πρέπει να λειτουργήσουμε με εκείνο τον τρόπο, ώστε αν θέλουμε να σταματάμε να μιλάμε για επιτροπεία και μνημόνια, θα πρέπει να έχουμε ανάκαμψη της οικονομίας. Κι αυτή δεν την έχεις μετρώντας με κάποιου είδους ιδιότυπο αριστερόμετρο της αριστεροσύνη του πρωθυπουργού και αντίστοιχο ακροδεξιόμετρο το ακροδεξιό του κυρίου Καμμένου. Ετσι τα πράγματα θα γίνονται ή πιο σύνθετα ή πιο γελοία.
Αν συνεχιστεί αυτή η ανοησία του έμπλεου λαϊκισμού του δημόσιου λόγου, σε λίγο δεν ξέρω ποιος θα μπορεί να περπατάει στους δρόμους. Ούτε ποιος θα έρθει να επενδύσει σε μια χώρα που δεν ξέρουμε τη χρήση γης της.Κτηματολόγιο, δασολόγιο δεν είχαμε. Τώρα με τον Σωκράτη Φάμελλο προχωράμε το δασολόγιο. Δεν πάει να φύγει ο «γιαλαντζί αριστερός Αλέξης» και ο «ακροδεξιός Πάνος» και να έρθει ο «α λα καρτ ευρωπαϊστής φιλελεύθερος Κυριάκος», ο επενδυτής δεν θα έρθει.
Δεν είμαι πολιτικός καριέρας γιατί αν ήμουν, δεν θα είχα παραιτηθεί από βουλευτής για να δώσω μια αμφίρροπη τότε μάχη στην Περιφέρεια… Γι΄αυτό και δεν με αφορούν σκέψεις περί ηγεσίας. Γνώριζα και γνωρίζω τις ιδιαιτερότητες που έχει να είσαι μια νέα γυναίκα στην πολιτική.Γιατί ο σεξισμός is alive and kicking. Εμείς οι γυναίκες, πέρα από την πολιτική, πρέπει να προσέχουμε τα κιλά μας, το μακιγιάζ μας, το ντύσιμό μας. Γιατί από αυτά μας κρίνουν και μάλιστα ακόμη πιο αυστηρά από την πολιτική μας τοποθέτηση. Όμως δεν πρέπει να παραπονιόμαστε, Γιατί εμείς τουλάχιστον, σε αντίθεση με τις άλλες γυναίκες, τις “γυναίκες της διπλανής πόρτας”, έχουμε δημόσιο βήμα έκφρασης. Και πρέπει να το χρησιμοποιούμε. Αυτό προσπαθώ να κάνω. Γιατί η παραίτηση και η οπισθοχώρηση απλά δεν είναι για μένα ποτέ επιλογή.
Στη ζωή μου προσέχω να μην την εξευτελίζω, παραφράζοντας λίγο Καβάφη… Το να είναι κανείς «δημόσιο πρόσωπο» μπορεί εύκολα να λειτουργήσει εγκλωβιστικά. Εγώ έχω μάθει να είμαι και Ρένα και Δούρου. Το κλειδί είναι η αξιοπρέπεια και η συνέπεια. Γιατί όλα τα άλλα, η δήθεν «αμεσότητα», η υπερέκθεση μέσω των σόσιαλ μίντια, τελικά εκθέτουν αυτόν που εκτίθεται.
Μεγάλωσα σε αυτό που λέμε δεμένη παραδοσιακή ελληνική οικογένεια, με πατέρα αστυνομικό και μητέρα νοικοκυρά. Οικογένεια όμως μπορεί να είναι πολλά πράγματα. Στηρίζω το δικαίωμα κάθε γυναίκας να κάνει ή να μην κάνει παιδιά. Νιώθω χρέος μου όμως να παλέψω για να έχουν όλα τα παιδιά το μέλλον που τους πρέπει. Και επίσης θεωρώ ότι επιτέλους, πρέπει να δούμε σοβαρά το θέμα της υιοθεσίας.
Αγανακτώ με την προχειρότητα, την τσαπατσουλιά, την ασυνέπεια, την καθυστέρηση σε μια συνάντηση
Υπάρχει μια ανισότητα στη γυναίκα. Στο παρελθόν είχε μόνον την ταυτότητα της συζύγου και μητέρας. Τώρα πρέπει να είναι εξαιρετικές παντού, στη δουλειά, στο σπίτι, να μην γερνάνε, να μην παχαίνουν.Σήμερα λοιπόν είναι σπουδαίο να είσαι φεμινίστρια. Την αυτοπεποίθηση την πήρα από τη μάνα μου. Εκείνη με έκανε φεμινίστρια. Είναι μια γυναίκα που κοντεύει τα ογδόντα, δεν έχει βάψει ποτέ τα μαλλιά της. Mε έμαθε να προστατεύω τις γυναίκες, ιδίως τις μικρότερες. Δεν έχω ανταγωνισμό μαζί τους. Εχω γυναίκες συνεργάτιδες. Δέχομαι το λάθος πιο εύκολα από μια γυναίκα από έναν άνδρα. Μεροληπτώ κατά των ανδρών.
Τι θα πει «ελεύθερος χρόνος»; Ότι ο υπόλοιπος είναι καταναγκασμός; Οχι.Φροντίζω η ζωή μου να μην αποτελείται από «πρέπει» και από καταναγκασμούς. Τη δουλειά για παράδειγμα δεν την αντιμετωπίζω στη βάση ωραρίου. Είναι κομμάτι της ζωής μου. Το βασικό είναι για μένα να μην χάνω την επαφή με το βιβλίο, τη μουσική, με τους ανθρώπους που θέλω να ακούω τη γνώμη τους. Άρα ο χρόνος μοιράζεται ανάλογα. Όχι βέβαια χωρίς άγχος ή ενοχές. Αλλά έτσι δεν συμβαίνει πάντα;
Αγανακτώ με την προχειρότητα, την τσαπατσουλιά, την ασυνέπεια, την καθυστέρηση σε μια συνάντηση, την έλλειψη σοβαρότητας. Από την άλλη, δεν αισθάνομαι φόβο. Το οφείλω στον πατέρα μου. Και ακριβώς επειδή δεν έχω αίσθηση φόβου, μπορεί να κάνω και ριψοκίνδυνα πράγματα, κάτι που προκαλεί τεράστιο άγχος στους συνεργάτες μου. Το μόνο που με στεναχωρεί, είναι ότι μπορεί να συμβεί κάτι κακό στα αγαπημένα μου πρόσωπα.
