Ιδού γιατί θα μειωθούν ξανά οι συντάξεις. Οι αριθμοί λένε την αλήθεια

Το 2017, η δαπάνη για την καταβολή των συντάξεων θα σκαρφαλώσει περίπου στα 30,2 δις. ευρώ.

Το τεράστιο αυτό ποσό, θα χρηματοδοτηθεί σε ποσοστό 41% με τις ασφαλιστικές εισφορές που δίδουν για την καταβολή των συντάξεων οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες. Όσο για τα υπόλοιπα ποσά που απαιτούνται για να πληρωθούν εμπρόθεσμα οι συντάξεις, χρηματοδοτούνται και θα χρηματοδοτηθούν από τις επιχορηγήσεις του κρατικού προϋπολογισμού προς τα ασφαλιστικά ταμεία οι οποίες και θα ξεπεράσουν τα 16,372 δις. ευρώ. Τι σημαίνουν αυτά τα νούμερα σε απλά ελληνικά; Ότι για να πληρωθεί μια μέση σύνταξη στην Ελλάδα –κατά μέσο όρο διαμορφώνεται στα 820 ευρώ- πρέπει να εργάζονται τουλάχιστον 3,5 εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης ή 10 εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης. Δυστυχώς, τέτοιος… πληθυσμός εργαζομένων δεν υπάρχει κάτι που σημαίνει ότι αν δεν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για βιώσιμη ανάπτυξη η οποία θα διαχυθεί με τέτοιο τρόπο στην πραγματική οικονομία ώστε να οδηγήσει και σε αύξηση εισοδημάτων, η επόμενη μείωση των συντάξεων –πέραν αυτής που έχει δρομολογηθεί για το 2019- είναι απλώς θέμα χρόνου.

Το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα, ενσωματώνει τις προβλέψεις της κυβέρνησης για την εξέλιξη τόσο των ασφαλιστικών εισφορών που θα πρέπει να εισπραχθούν μέχρι και το 2021 όσο και την πορεία της συνταξιοδοτικής δαπάνης. Με βάση τα στοιχεία, προκύπτει ότι για να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι, θα πρέπει από τη μία να αυξάνονται τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές και από την άλλη να μειώνεται η δαπάνη για τις συντάξεις. Το δεύτερο είναι σχετικά πιθανό καθώς από την 1/1/2019 ενεργοποιούνται περικοπές 2,9 δις. ευρώ στο εισόδημα των συνταξιούχων λόγω της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς. Όσον αφορά όμως στην εκτίμηση για την αύξηση των εισπράξεων από τις ασφαλιστικές εισφορές, τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα καθώς θα πρέπει να συντρέξουν πολλές προϋποθέσεις ταυτόχρονα:
Να μειωθούν αισθητά τα ποσοστά της ανεργίας από το 23% που είναι σήμερα, κοντά στο 16%
Το να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας δεν αρκεί. Θα πρέπει να αυξηθεί η μισθολογική δαπάνη των εργοδοτών καθώς μόνο έτσι θα καταλογιστούν και περισσότερες ασφαλιστικές εισφορές.
Να μην καταρρεύσει ο συντελεστής εισπραξιμότητας των ασφαλιστικών εισφορών για τα 1,4 εκατομμύρια ελεύθερους επαγγελματίες και επιτηδευματίες. Από το πρώτο κιόλας τρίμηνο εφαρμογής του νέου τρόπου υπολογισμού, τα δείγματα είναι απογοητευτικά καθώς ήδη, συνεπείς στις υποχρεώσεις τους είναι λιγότεροι από τους 6 στους 10.

Οι προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου όσον αφορά στην πορεία συντάξεων και ασφαλιστικών εισφορών, είναι οι εξής:
Η δαπάνη για τις συντάξεις από τα 30,201 δις. ευρώ το 2017 προβλέπεται να αποκλιμακωθεί στα 29,764 δις. ευρώ το 2018, στα 27,306 δις. ευρώ το 2019 (σ.σ λόγω της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς ενώ προβλέπεται να αυξηθεί οριακά το 2020 και το 2021 στα 27,441 δις. ευρώ και στα 27,405 δις. ευρώ αντίστοιχα.
Οι ασφαλιστικές εισφορές που προορίζονται για τις συντάξεις, από τα 12,397 δις. ευρώ το 2017, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 12,776 δις. ευρώ το 2018, στα 13,392 δις. ευρώ το 2019 και να εκτοξευτούν στα 14,313 δις. ευρώ το 2021. Συνολικά, οι εισφορές το 2021 θα προσεγγίσουν τα 22 δις. ευρώ. Ωστόσο, μεγάλα ποσά προβλέπεται να καταβληθούν προς τον ΕΟΠΥΥ (4,388 δις. ευρώ) αλλά και προς τον ΟΑΕΔ, ΟΕΚ κλπ (περίπου 2,188 δις. ευρώ).

Οι δικαιούχοι είναι σχεδόν όσοι οι απασχολούμενοι

Το πρόβλημα με τις συντάξεις στην Ελλάδα δεν είναι τόσο το ύψος των αποδοχών των συνταξιούχων όσο ο τεράστιος αριθμός τους αναλογικά πάντοτε με τον αριθμό των απασχολούμενων αλλά και τις αποδοχές που αυτοί έχουν. Όταν ο μέσος μισθός είναι οριακά υψηλότερος από το μέσο εισόδημα από συντάξεις και ο αριθμός των απασχολουμένων οριακά υψηλότερος από τον αριθμό των συνταξιούχων, η κατάσταση από μόνη της είναι οριακή. Αποκαλυπτικά είναι τα ακόλουθα στοιχεία:
Με βάση τα στοιχεία του συστήματος Ηλιος που δόθηκαν στη δημοσιότητα προς εκπλήρωση ενός ακόμη προαπαιτούμενου, οι συνταξιούχοι στην Ελλάδα είναι 2.631.052. Ο αριθμός τους ενδέχεται να αυξηθεί το επόμενο διάστημα καθώς κάποια στοιχεία ο ΕΦΚΑ θα πρέπει να αρχίσει το «ξεκαθάρισμα» των χιλιάδων αιτήσεων συνταξιοδότησης που παραμένουν σε εκκρεμότητα. Σε κάθε περίπτωση, με τα τωρινά δεδομένα, το μέσο εισόδημα από σύνταξη (πρό φόρων και κρατήσεων) διαμορφώνεται στα 819,4 ευρώ.
Ο αριθμός των θέσεων εργασίας του ιδιωτικού τομέα, ανέρχεται αυτή τη στιγμή στα 2,066 εκατομμύρια. Σε κάθε εργαζόμενο, μπορεί να αντιστοιχούν περισσότερες από μία θέσεις κάτι όχι ασυνήθιστο ειδικά για τους εργαζόμενους με μερική απασχόληση. Ο μέσος μεικτός μισθός για τους εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση ανέρχεται στα 1167 ευρώ ενώ για τους εργαζόμενους με μερική απασχόληση στα 407 ευρώ. Δεδομένου ότι οι εισφορές που πληρώνουν εργαζόμενοι και εργοδότες για τη χρηματοδότηση των συντάξεων ανέρχονται στο 20% του μεικτού μισθού, προκύπτει ότι για να πληρωθεί μια σύνταξη των 820 ευρώ απαιτούνται 3-4 εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης ή 10 εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης. Στους απασχολούμενους θα πρέπει να προστεθούν και οι περίπου 700-750 χιλιάδες απασχολούμενοι στον στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα αλλά και περίπου ένα εκατομμύριο αυτοαπασχολούμενοι. Το πρόβλημα με τους τελευταίους βέβαια είναι ότι σε ποσοστό άνω του 40% δεν πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές. Έτσι, συνολικά η αναλογικά έχει ως εξής: περίπου 3,5 εκατομμύρια απασχολούμενοι για 2,6 εκατομμύρια συνταξιούχους. Και αν «απομονωθούν» αυτοί που πληρώνουν εισφορές, η αναλογία πλησιάζει επικίνδυνα στο «1 προς 1».

Ποσά σε εκατ. ευρώ