Ως ήττα για την κυβέρνηση και την αστική δημοκρατία περιγράφεται, ακόμη και εντός του ΣΥΡΙΖΑ, η θεαματική υπαναχώρηση του πρωθυπουργού στη σύγκρουση της κυβέρνησης με την Εκκλησία ,με φόντο τις αλλαγές στο μάθημα των Θρησκευτικών, σύμφωνα με την imerisia.gr. Εγκλωβισμένος μεταξύ των πιέσεων από τη μία της Εκκλησίας και κι από την άλλη του συντηρητικού κυβερνητικού εταίρου, Πάνου Καμμένου, ο Αλέξης Τσίπρας αναγκάστηκε να «θυσιάσει» τον υπουργό Παιδείας, Νίκο Φίλη, προκειμένου να επανέλθει η νηνεμία στο κυβερνητικό στρατόπεδο και να μην απειληθεί η μακροημέρευση της κυβέρνησης. Οι κινήσεις αυτές δείχνουν να έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις προεκλογικές εξαγγελίες περί διαχωρισμού Κράτους … Εκκλησίας, ενώ έχουν ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση να χάνει κομμάτι από το αριστερό της πρόσημο, κάτι το οποίο προκαλεί ενόχληση και στην εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ. Την ίδια ώρα, βεβαίως, κάποιοι ερμηνεύουν την απομάκρυνση του Νίκου Φίλη από το υπουργείο Παιδείας και ως άνοιγμα προς άλλες ομάδες ψηφοφόρων που ήταν επιφυλακτικές απέναντι στην Αριστερά και είχαν δυσαρεστηθεί από τη σύγκρουση με την Εκκλησία. «Ο αρχιεπίσκοπος ήταν διατεθειμένος να συμβιβαστεί με την παραμονή του Ν. Φίλη στο υπουργείο Παιδείας, παρότι οι μεταξύ τους σχέσεις ήταν ψυχρές. Ωστόσο, το ποτήρι ξεχείλισε όταν μετά τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στη συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίμου, ο Νίκος Φίλης συνέχισε την πολεμική ρητορική. Αυτό, τον καθιστούσε persona non grata για την Εκκλησία, η οποία πλέον δεν μπορούσε να συνδιαλλαγεί μαζί του», τονίζουν εκκλησιαστικοί παράγοντες, επισημαίνοντας τις ευθύνες του τέως υπουργού Παιδείας.
Από τη μία οι επίμαχες αναφορές του Νίκου Φίλη για τον ρόλο της Εκκλησίας σε κρίσιμες περιόδους της ελληνικής ιστορίας, όπως στη χούντα και την Κατοχή κι από την άλλη η «επίδειξη δύναμης» που έκανε μετά το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, όπου εξελέγη με υψηλά ποσοστά στην Κεντρική Επιτροπή, εξαπολύοντας νέα επίθεση κατά της Εκκλησίας, έριξαν «λάδι στη φωτιά». Επί περίπου είκοσι ημέρες από τη συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και Εκκλησίας για το θέμα των Θρησκευτικών, ο Νίκος Φίλης συνέχισε να κρατά το «λάβαρο» της επανάστασης, υπό την ανοχή βεβαίως του πρωθυπουργού. Όταν ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος επέλεξε να συγκρουστεί ανοιχτά με τον Νίκο Φίλη, χαρακτηρίζοντάς τον ως «προβληματικό άνθρωπο» που άλλα λέει το πρωί και άλλα το βράδυ στη συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι, η αντίστροφη μέτρηση για την «καθαίρεσή» του είχε αρχίσει. «Το πότε και ποιος και με ποια στρατηγική θα ανοίξει μέτωπα και ρήξεις είναι προϊόν συλλογικής απόφασης», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δημήτρης Τζανακόπουλος μετά τον ανασχηματισμό «αδειάζοντας» τον τέως υπουργό Παιδείας.
Βεβαίως, καθ’ όλο το διάστημα της θητείας του στο υπουργείο Παιδείας, ο Νίκος Φίλης υλοποιούσε κυβερνητικές αποφάσεις και εφάρμοζε την πολιτική που είχε χαραχθεί από το κόμμα του. Το μήνυμα αυτό έστειλε και με την ιδιαίτερα αιχμηρή ομιλία του κατά την τελετή παράδοσης του χαρτοφυλακίου της Παιδείας στον νέο υπουργό, Κώστα Γαβρόγλου. «Αιφνιδίως το …Άριστα 20… (σ.σ. που είχε πάρει από τον πρωθυπουργό για την έναρξη της σχολικής χρονιάς) μετατράπηκε σε μόλις ενάμιση μήνα σε …μη προβιβάσιμο βαθμό…», είπε ο Νίκος Φίλης. Ασκώντας σκληρή κριτική κατά του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, του κυβερνητικού εταίρου, Πάνου Καμμένου και, κυρίως, κατά του αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου, τον οποίο κατηγόρησε ότι οργάνωσε και εκτέλεσε «σχέδιο πολιτικού θανάτου» σε βάρος του, ο τέως υπουργός Παιδείας αναφέρθηκε στην πολιτική του διαδρομή λέγοντας ότι είναι συνεπής στις αρχές του και την πορεία του στην Αριστερά, τονίζοντας με νόημα «αυτά είναι τα πιο ακριβά πτυχία μας, μαζί με την αναγνώριση και την αγάπη του κόσμου της Αριστεράς… Κι αυτό το μέταλλο που έχει ανυπολόγιστη αξία, αλλά δεν έχει τιμή, δεν αγοράζεται και δεν ανταλλάσσεται. Ακόμη και αν το αντίτιμο είναι η υπουργική ή όποια άλλη καρέκλα…».
Αλλωστε, η εικόνα και μόνο να αποπέμπεται ένας υπουργός επειδή το απαίτησε η Εκκλησία ή για τα… δάκρυα του κ. Καμμένου δεν τιμούν κανένα, όπως δεν θα τιμούσαν την Εκκλησία, αν η Πολιτεία απαιτούσε την απομάκρυνση ενός Μητροπολίτη.
Εκκλησιαστικοί παράγοντες εκτιμούν ότι η ισορροπία που έχει διαμορφωθεί στις σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και Εκκλησίας είναι εύθραυστη τονίζοντας πως είναι θέμα χρόνου να αναζωπυρωθεί η κόντρα. «Δεν είναι θέμα προσώπων, αλλά πολιτικής», αναφέρουν. Όσο για το νέο υπουργό Παιδείας, Κώστα Γαβρόγλου τονίζουν πως η φράση «μακριά κι αγαπημένοι» που ο ίδιος χρησιμοποίησε περιγράφει επακριβώς τη σχέση που και η Εκκλησία επιθυμεί να έχει μαζί του…
