Του Κώστα Στούπα
Ο πρωθυπουργός για πρώτη φορά προχθές στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του ανέφερε το ενδεχόμενο προσφυγής σε πρόωρες εκλογές. Η αναφορά αυτή έγινε στα πλαίσια της συσπείρωσης της οριακής πλειοψηφίας εν όψει των μέτρων που πρέπει να ψηφίσουν.
Καλές οι “μπαρουφολογίες” για αλληλεγγύη και αναδιανομή αλλά κανείς δεν ρισκάρει να διακινδυνέψει ένα μισθό 6-8.000 ευρώ το μήνα. Αν η κυβέρνηση επιλέξει τις πρόωρες εκλογές μόνο το ένα τρίτο της σημερινής κοινοβουλευτικής της ομάδας έχει ελπίδες να βρίσκεται και στην επόμενη Βουλή.
Το βασικό σενάριο είναι πως η αξιολόγηση θα κλείσει αλλά αυτό δεν αναιρεί το ενδεχόμενο εντός του 2017 να έχουμε δραματικές εξελίξεις για τη χώρα από τις οποίες οι πιθανές πρόωρες εκλογές θα είναι από τα γεγονότα με μικρότερη ιστορική σημασία.
Οι εξελίξεις που έχουν δρομολογηθεί είναι εσωτερικές και εξωτερικές, οικονομικές και πολιτικές…
Οι οικονομικές…
Από τις εσωτερικές δεσπόζουν οι οικονομικές. Ο προϋπολογισμός που έχει καταθέσει η κυβέρνηση επιβάλει και άλλα φορολογικά και ασφαλιστικά βάρη αλλά προβλέπει και την εξωπραγματική αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,7%.
Η Πορτογαλία με επιτόκια 3,7% και χωρίς capital controls εμφανίζει αύξηση 0,8%. Η Ισπανία με επιτόκιο 1,5%, επίσης χωρίς capital controls εμφανίζει αύξηση του ΑΕΠ επίσης κάτω από 1%.
H Ελλάδα με διπλάσιο επιτόκιο (το επιτόκιο αποτυπώνει το ρίσκο της χώρας) και με capital controls, ελπίζει σε αύξηση του ΑΕΠ 2,7%. Αυτό πιστεύει πως θα το πετύχει με το ΕΣΠΑ, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την ποσοτική χαλάρωση από την ΕΚΤ.
Η τελευταία, αν προκύψει, θα εξασφαλίσει λιγότερα χρήματα από τα χρήματα που θα στερήσουν από την οικονομία οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του κράτους προς τους ιδιώτες και σχεδόν τα μισά χρήματα από τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των φορολογουμένων προς το κράτος και τα ασφαλιστικά ταμεία.
Τα νούμερα δεν βγαίνουν και εντός του 2017 θα χρειαστούν νέα μέτρα τα οποία η κυβέρνηση δεν θα αντέξει να πάρει…
Τα πράγματα για την οικονομία θα αλλάξουν αν η χώρα γίνει φιλική προς τις επενδύσεις και αρχίσει να προσελκύει τέτοιες. Αυτήν τη στιγμή δεν παρατηρείται κάτι τέτοιο. Αντιθέτως αυτό που παρατηρείται είναι η συνέχιση της φυγής στο εξωτερικό και της αναζήτησης διόδων φοροδιαφυγής.
Το πρώτο δείγμα αλλαγής του κλίματος, πολύ καιρό πριν προκύψουν οι επενδύσεις, θα είναι η επιστροφή των καταθέσεων στις τράπεζες. Κάτι τέτοιο δεν παρατηρείται επίσης.
Η οικονομία ήταν ο βασικός λόγος που θα οδηγούσε στην προσφυγή σε πρόωρες εκλογές μέχρι πρόσφατα, μετά τις τελευταίες διεθνείς εξελίξεις (Brexit-Τραμπ-Ερντογάν) παραμένει απλά ένα λόγος. Έχουν προκύψει και άλλοι….
Οι δανειστές…
Η τακτική των δανειστών τα τελευταία δυο χρόνια είχε συγκλίνει στην αντίληψη πως ο Τσίπρας μετά την “κωλοτούμπα” μπορεί να εφαρμόσει το μνημόνιο καλύτερα από τους προηγούμενους καθώς εισπράττει λιγότερες κοινωνικές αντιδράσεις, αφού δεν είναι ο ίδιος στην αντιπολίτευση να τις υποκινεί.
Φαίνεται πως τους είναι αδιάφορο αν το “φορομπηχτικό” πρόγραμμα οδηγεί σε οικονομικό αδιέξοδο. Θέλουν να κερδίσουν χρόνο προκειμένου να αντιμετωπίσουν το ελληνικό πρόβλημα στο μέλλον οριστικά υπό καλύτερες συνθήκες.
Μετά το Brexit και την εκλογή Τραμπ οι διεθνείς συνθήκες ενδέχεται να αλλάξουν ριζικά, με επιπτώσεις και στην Ελλάδα.
Σε λίγες μέρες, στις 4 Δεκεμβρίου έχουμε δημοψήφισμα στην Ιταλία. Αν ο Ρέντζι χάσει το δημοψήφισμα είναι πολύ πιθανό εντός του 2017 να έχουμε εκλογές και στην Ιταλία όπου το μέτωπο εναντίον του ευρώ αποτελείται από τρία μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης και εμφανίζεται ενισχυμένο.
Την Άνοιξη έχουμε εκλογές στη Γαλλία όπου κατά τα φαινόμενα την προεδρία θα διεκδικήσουν ο Φιγιόν και η Λεπέν. Η Λεπέν έχει δεσμευτεί πως αν κερδίσει θα κάνει δημοψήφισμα για την παραμονή της Γαλλίας στην Ε.Ε. Αν η Γαλλία αποχωρήσει από την Ευρωζώνη ή την ΕΕ τίποτα δεν πρόκειται να μείνει όρθιο. Ο δε αντίκτυπος στην παγκόσμια οικονομία θα είναι σημαντικός και για χρόνια.
Στη Γερμανία οι εκλογές είναι το Φθινόπωρο και κατά πάσα πιθανότητα πρώτο και δεύτερο κόμμα θα είναι της Μέρκελ και των Σοσιαλδημοκρατών. Η ενίσχυση όμως των Ευρωσκεπτικιστών θα οδηγήσει και εκεί σε μετατόπιση του πολιτικού σκηνικού προς πιο εχθρικές θέσεις προς την ΕΕ και την Ελλάδα.
Αν όλα πάνε καλά σε Γαλλία και Γερμανία και δεν ξεκινήσει η διάλυση, το μεγάλο πρόβλημα παραμένει η Ιταλία και ο νότος συνολικότερα. Το πρόβλημα αυτό προκύπτει από τη στρεβλή δομή της Ευρωζώνης, όπου υπάρχει κοινό νόμισμα και δεν υπάρχει ενιαία δημοσιονομική πολιτική και ενιαία εγγύηση καταθέσεων σε όλες τις τράπεζες της Ευρωζώνης.
Η Ευρώπη πρέπει να επιλέξει ή την περαιτέρω πολιτική και οικονομική ενοποίηση ή τη χαλάρωση με επιστροφή στα εθνικά νομίσματα. Αμφότερα, αυτήν την περίοδο φαντάζουν ακατόρθωτα.
Η Ελλάδα σε όλον αυτόν τον κυκεώνα πλανητικής σημασίας εξελίξεων είναι ο πλέον αδύναμος κρίκος. Για τη Γερμανία ή την Ιταλία η διάλυση του ευρώ μπορεί να σημαίνει κάποια μείωση του βιοτικού επιπέδου για κάποια χρόνια μετάβασης. Για την Ελλάδα, μετά το 30% πτώσης του βιοτικού επιπέδου, χωρίς καταθέσεις στις τράπεζες και κυρίως χωρίς παραγωγικό ιστό να επωφεληθεί της υποτίμησης, η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα θα έχει τραγικές συνέπειες.
Ενισχύονται τα “γεράκια”…
Ο Ολάντ, οι γερμανοί σοσιαλδημοκράτες και οι δημοκρατικοί των ΗΠΑ, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια συνέβαλαν σε ένα κλίμα ανοχής των ελληνικών καθυστερήσεων και εξαπατήσεων αποδυναμώνονται σημαντικά και ενισχύονται οι δυνάμεις που ήθελαν την αποπομπή της Ελλάδας από το ευρώ και κυρίως την παραδειγματική τιμωρία της χώρας και του κ. Τσίπρα, με την έννοια να υποστούν τις συνέπειες των δημαγωγικών επιλογών.
Οι εξελίξεις το 2017 σε κάθε περίπτωση μπορεί να αποδειχτούν από καταστροφικές έως δύσκολες για την Ευρώπη. Ο ευρωπαϊκός νότος και η Ελλάδα ειδικότερα θα βρεθούν στη δίνη του κυκλώνα αυτών των εξελίξεων.
Ακόμη και αν τα εκλογικά αποτελέσματα σε Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία δεν σηματοδοτήσουν τη διάλυση της Ευρωζώνης και τη χαλάρωση της ΕΕ, για την Ελλάδα και τον κ. Τσίπρα ειδικότερα προοιωνίζονται αλλαγή στάσης.
Καθώς η κυβέρνηση μετά βίας καταφέρνει να διαχειριστεί στο εσωτερικό την ευνοϊκή στάση Ομπάμα, Μέρκελ και Ολάντ το 2015-16 (δημοσκοπικά έχει καταρρεύσει…), το 2017 θα βρεθεί προς νέων δεδομένων στην καλύτερη περίπτωση και ανεξέλεγκτων καταστάσεων στη χειρότερη.
Εθνικά ζητήματα…
Οι διεθνείς εξελίξεις φαίνεται πως ευνοούν τη δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους. Η εξέλιξη αυτή απειλεί την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας η οποία με τη σειρά της απειλεί με αποσταθεροποίηση την ευρύτερη περιοχή, η σταθερότητα της οποίας εξασφαλίζεται από τη συνθήκη της Λωζάνης.
Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που δυνητικά απειλούνται από τις εξελίξεις. Αν το πλήγμα θα είναι στη Θράκη ή το Αν. Αιγαίο κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει. Αυτό που οφείλει να κάνει η Ελλάδα είναι να ενισχύσει τη στρατιωτική αποτρεπτική της ισχύ και να ενισχύσει την παρουσία της σε διεθνείς πολιτικές, οικονομικές και διπλωματικές συμμαχίες. Αυτήν την περίοδο η Ελλάδα θα πληγεί περισσότερο από κάθε άλλη χώρα από πιθανή διάλυση της Ευρωζώνης ή τη χαλάρωση της Ε.Ε.
Το συμφέρον της Ελλάδας είναι η δημοσιονομική, τραπεζική και πολιτική ενοποίηση της Ε.Ε. που θα σημάνει και την ύπαρξη κοινής άμυνας.
Αν αυτό φαντάζει ανέφικτο προς το παρόν, η Ελλάδα οφείλει π.χ. αντί να πληρώνει 8 δισ. το χρόνο για συντάξεις σε 55άρηδες να μην αφήσει να ανατραπεί η ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο.
Η Ελλάδα χρειάζεται ευέλικτες ένοπλες δυνάμεις στελεχωμένες με επαγγελματίες και με υπερσύγχρονο εξοπλισμό. Στην εποχή μας, οι στρατεύσιμοι μπορεί να συνιστούν στα μετόπισθεν δυνάμεις εθνοφρουράς και η θητεία τους να μην εξαντλείται σε 12 μήνες αλλά σε τακτικές περιόδους δια βίου εκπαίδευσης.
Δυστυχώς είμαστε μια χώρα των συνόρων σε μια περιοχή που συναντιούνται τρεις ήπειροι και πολλοί ανταγωνιστικοί πολιτισμοί. Το μοντέλο της ισραηλοποίησης και όχι της Δανίας ή του Βελγίου είναι αυτό που ταιριάζει στις ανάγκες μας.
Από τα τρία μεγάλα ζητήματα της οικονομίας, των αλλαγών στην Ευρώπη και της Τουρκικής επιθετικότητας τα δύο πρώτα θα ενεργοποιηθούν το 2017. Το τρίτο κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα ενεργοποιηθεί.
Η Ελλάδα βρίσκεται στην πιο δύσκολη μεταπολεμική της φάση με μια χρεοκοπία και ραγδαίες διεθνείς εξελίξεις. Στο τιμόνι της χώρας έλαχε να βρίσκεται ένας παρακμιακός θίασος πολιτικά αυτιστικών τύπων. Το μείγμα δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερο.
