Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΙΣ “ΛΑΘΟΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ”

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην “Επιστήμη Λήψης Αποφάσεων” είναι το “γιατί οι άνθρωποι παραβαίνουν συχνά τους κανόνες της λογικής και παίρνουν καταστροφικές αποφάσεις για τους ίδιους και ακόμη χειρότερα για τους άλλους και το περιβάλλον τους”.
Θα προσδιόριζα τις παρακάτω σημαντικές και συχνά αντικρουόμενες παραμέτρους που επιδρούν στην ποιότητα των αποφάσεων :

1. Την διάκριση μεταξύ “Μείζονος” και “Ελάσσονος”
Συνηθισμένη εσφαλμένη επιλογή απόφασης, όταν θυσιάζουμε το “Μείζον και Σημαντικό” διεκδικώντας το “ Έλασσον και Ασήμαντο”. Επίσης ενίοτε καταστρέφουμε το “Μείζον και Σταθερό” για το “Έλασσον και Επισφαλές”. Το λάθος αυτό είναι πολύ συνηθισμένο ξεκινώντας από τις ανθρώπινες σχέσεις, τα αστάθμητα ρίσκα που αναλαμβάνουμε, τις επισφαλείς πιθανολογικά επιλογές στην δουλειά, στις επιχειρήσεις κλπ. Η προσδοκία της επιτυχίας ή της μικρής έστω ανταμοιβής και της συγχώρεσης κυριαρχεί στις επιλογές μας, χωρίς να βάλουμε στη ζυγαριά τις μεγάλες επιπτώσεις.

2. Την διάκριση μεταξύ “Βραχυχρόνιου” και “Μακροχρόνιου”.
Το πρόβλημα στην διάκριση αυτή είναι ότι δεν μπορούμε να αντιληφθούμε ξεκάθαρα τις επιπτώσεις των αποφάσεων μας στο βάθος του χρόνου. Επικεντρωνόμαστε στους βραχυχρόνιους στόχους, αδυνατώντας να αντιληφθούμε τις επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρουν τα άμεσα και βραχυχρόνια κέρδη-στόχοι στο βάθος του χρόνου, αφού μπορεί να καταστρέφουν το περιβάλλον και τους συνανθρώπους μας, με τελικό αποδέκτη της καταστροφής και εμάς τους ίδιους .

3. Την διάκριση μεταξύ “Γνωρίζω” πραγματικά και “Πιστεύω”.
Η πολυπλοκότητα των ζητημάτων πολλές φορές δεν μας επιτρέπει να έχουμε συνολική εποπτική ικανότητα σε όλες τις παραμέτρους που αφορούν την απόφασή μας. Αυτό μας οδηγεί στο να αγνοήσουμε στοιχεία, κυρίως τα πολύπλοκα, να μην καταβάλουμε προσπάθεια για να αποκτήσουμε την γνώση όσων δεν αντιλαμβανόμαστε και να προσφύγουμε στην αξιοποίηση μόνο των στοιχείων που μας είναι εύκολα φανερά είτε σε διαισθητικές επιλογές ή ακόμη χειρότερα σε στερεότυπα, πεποιθήσεις και πιστεύω. Ως αποτέλεσμα οι αποφάσεις μας θα αφίστανται πάντα των απαιτήσεων της κατάστασης για την οποία καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις. Επειδή μάλιστα δεν αντιλαμβανόμαστε το γνωσιακό έλλειμμα, μπορεί να καταλογίζουμε τις ευθύνες για την κακή απόφαση σε μεταφυσικούς παράγοντες (τύχη, άστρα, μοίρα κλπ), είτε να δαιμονοποιούμε άλλους παράγοντες που έχουν πολύ λιγότερη συμμετοχή στην λάθος απόφαση. Τα “πιστεύω” τα “στερεότυπα” και οι “πεποιθήσεις”, δεν βοηθούν και στην γνωσιακή διαδικασία, η οποία θα μας επέτρεπε να διορθώσουμε τις επιλογές μαθαίνοντας από τα λάθη μας. Είναι βέβαιο ότι θα τα ξανακάνουμε.

4. Την διάκριση μεταξύ “Ευθύνης” και “Ανευθυνότητας”.
Το πώς αντιλαμβάνεται κάποιος την ευθύνη του στις διάφορες καταστάσεις της ζωής (δουλειά, οικογένεια, σχέσεις προσωπικές είτε κοινωνικές κλπ), επηρεάζει την ποιότητα των αποφάσεων.
– Εάν κάποιος είναι ανεύθυνος, τότε οι αποφάσεις του μπορεί να είναι καταστροφικές για τους άλλους αλλά και για τον ίδιο.
– Εάν είναι υπερβολικά υπεύθυνος, τότε μπορεί να επωμισθεί το βάρος αποφάσεων, τις οποίες να μην μπορεί να τις διαχειριστεί μόνος του.

5. Την διάσταση μεταξύ του “Ατόμου” και της “Ομάδας-Κοινωνίας”
Η σημαντικότερη ίσως διάκριση που αφορά στις κοινωνικές και πολιτικές αντιλήψεις.
– Εάν τα άτομα αυτονομηθούν από την κοινωνία, τότε ως θεμελιώδη δομικά στοιχεία της μπορεί να καταστρέψουν την συνοχή και τις δομές της. Το άτομο εντάχθηκε και αναπτύχθηκε στην κοινωνία γιατί την είχε ανάγκη και μέσα από αυτήν βρήκε το περιβάλλον ασφάλειας, υποστήριξης, δομών και συμμετοχής για να αναδείξει τις ικανότητες του. Η κοινωνία προσέφερε το πεδίο πολιτισμού, αλληλεγγύης και δικαιοσύνης, για να μπορέσει να επιβιώσει και να μην βρίσκεται σε ημιάγρια κατάσταση.
– Όμως και η κοινωνία που δημιούργησε το περιβάλλον ανάπτυξης και δημιουργικότητας για το άτομο, δεν μπορεί να το καταβροχθίζει θέτοντας του ένα αυστηρό πλαίσιο υποχρεώσεων που καθηλώνει την ατομική πρωτοβουλία και δημιουργικότητα.
– Η χρυσή τομή στην συμβιωτική αυτή σχέση ατόμου και κοινωνίας είναι να μην “κανιβαλίζει” ο ένας τον άλλον, αλλά να συνεισφέρουν “vise versa” στην βελτίωση του πολιτισμού και την άνοδο των κοινωνικών μέσων όρων μέσα από τις ευκαιρίες βελτίωσης όλων των ατόμων και όχι μειωτικής εξίσωσης των ικανότερων στελεχών της.

6. Την διάσταση μεταξύ “Ηθικής (morality)” και “‘Ηθους (ethos)” και μεταξύ “ethics” και “professional ethics”
Εδώ υπάρχει μία κακή εννοιoλογική αντίληψη ως προς την σημασία των όρων αυτών, η οποία πολλές φορές ευθύνεται για τις κακές επιλογές λήψης απόφασης.
– Ηθική: είναι το σύνολο πανανθρώπινων αρχών και κανόνων, ένας κώδικας αξιών οι οποίες διέπουν ένα πολιτισμό, μία κοινωνία και εγγράφονται στο υποσυνείδητο των μελών τους ως βιωματικό κοινωνικό χαρακτηριστικό, με αξιολογικό χαρακτήρα (τι είναι αποδεκτό και τι όχι, τι είναι καλό και τι κακό), από την στιγμή που κάποιος γεννιέται . Η ηθική μπορεί να υπόκειται σε μεταβολές που εξαρτώνται από την κοινωνία στην οποία εφαρμόζεται.
– Το Ήθος: κατά τον Αριστοτέλη αποδίδεται με αρνητικές ανθρώπινες εκφάνσεις που πρέπει να αποφεύγονται, όπως η κακία, η ακράτεια και η θηριωδία.
– Η έννοια της “ηθικής” έχει εξωγενή κίνητρα, ενώ το “ήθος” ενδογενή.
Αυτός είναι ο λόγος, που άνθρωποι με ήθος φαντάζουν παρανοϊκοί και υπερβολικοί για τα κοινά μέτρα. Οι προσωπικές τους αξίες η ανθρωπιά και το αίσθημα δικαίου ξεπερνούν την κοινή πρακτική.
Αντίθετα, άνθρωποι με το περίβλημα της ηθικής ή ηθικισμό, ενώ προφυλάσσουν προσεκτικά την κοινωνική τους εικόνα, μπορεί να συμπεριφέρονται άδικα, άτιμα, ανάλγητα, σκληρά και απάνθρωπα, γενικώς εγωκεντρικά. Για παράδειγμα, ένας που δεν καταχράσθηκε αξίες (χρήματα, αξιώματα, παροχές, αγάπη, ανεκτικότητα, καλοσύνη, αλληλεγγύη κλπ) επειδή δεν είχε την ευκαιρία να το κάνει, έχει διαφορετικά κίνητρα στην λήψη αποφάσεων από έναν άλλον που δεν το κάνει επειδή δεν του το επιτρέπει το ήθος του. Το πιθανότερο είναι ότι ο πρώτος θα πει τον δεύτερο ‘ρομαντικό’ ή χειρότερα ‘κορόιδο’.

7. “Ethics & Organizational Ethics-Professional ethics”: Κάθε τομέας, είτε επαγγελματικός είναι είτε άλλου είδους, έχει τα δικά του ιδιαίτερα ήθη. Π.χ. στις εμπορικού χαρακτήρα υποθέσεις, σε υποθέσεις εξωτερικής πολιτικής, σε υποθέσεις που εμπεριέχουν διαπραγμάτευση είτε συναλλαγή, υπάρχουν ορισμένοι τρόποι και κανόνες πάνω στους οποίους υποχρεωτικά πρέπει να βασιστούν οι συνδιαλεγόμενοι. Π.χ., εάν δεν προσπαθήσεις να κρύψεις στοιχεία και να παραπλανήσεις τον συνομιλητή σου σε ένα ζήτημα εξωτερικής πολιτικής, τότε κινδυνεύεις να σε εκμεταλλευτεί είτε να σε παραπλανήσει αυτός. Δηλαδή οι αποφάσεις σου επηρεάζονται πλέον από τα “professional ethics” και όχι από την ηθική και το ήθος σου.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

ΗΛΕΚΤΡΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 103 (VIDEO)

Δείτε το νέο επεισόδιο της σειράς ΗΛΕΚΤΡΑ που βλέπουμε στην ΕΡΤ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 103 Ο Παύλος στριμώχνεται στο δείπνο τόσο από τον Βρεττό, όσο και από τον Νικόλα. Ο...