Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Πάλι… «στην απ’ έξω» η Ελλάδα;

Σε μία εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή για την ελληνική οικονομία η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα φέρεται να ετοιμάζεται να εφαρμόσει ακραία μέτρα που έχει εξετάσει εδώ και καιρό, τα οποία μέχρι στιγμής εκούσια αποφεύγει λόγω των σοβαρών αντιδράσεων της Γερμανίας. Για μία ακόμη φορά, ωστόσο, η Ελλάδα κινδυνεύει να μείνει… εκτός σχεδίου.

Ο Σεπτέμβριος ξεκινάει σε θερμό κλίμα για τον Mario Draghi καθώς τα απογοητευτικά στοιχεία για τον πληθωρισμό αυξάνουν τις φωνές για άμεση δράση. Οι εκτιμήσεις των αναλυτών αναφέρουν ότι στη συνεδρίαση της ερχόμενης Πέμπτης ο Ιταλός θα ανακοινώσει νέα μείωση επιτοκίων και περαιτέρω επέκταση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), τηρώντας στην ουσία στάση αναμονής για την εφαρμογή ακόμη πιο δραστικών μέτρων.

Όμως όλα τα πλάνα που συζητούνται αυτή την εποχή στη Φρανκφούρτη δεν συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα, από τη στιγμή που εκκρεμεί η δεύτερη αξιολόγηση και η ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους. Απαραίτητη προϋπόθεση για να επανέλθει η χώρα μας στα πλάνα της ΕΚΤ είναι η ένταξη στο QE, η οποία εξαρτάται από τις προαναφερθείσες «εκκρεμότητες». Την ίδια ώρα, δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι λύσεις που εξετάζονται για την ελάφρυνση του χρέους, γεγονός που δυσκολεύει την ανάλυση της βιωσιμότητας.

Ποια μπορεί τα είναι τα «όπλα» που θα ρίξει στο τραπέζι ο Draghi, πέρα από τη… συνηθισμένη πλέον μείωση των επιτοκίων και επέκταση του QE;

Σύμφωνα με αναλυτές της Morgan Stanley που επικαλούνται οι FT, η ΕΚΤ προσανατολίζεται ακόμη και στην αγορά μη καλυμμένων ομολόγων (senior unsecured debt) των τραπεζών. Πρόκειται για μία ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη κίνηση στην… απέλπιδα προσπάθειά της να τονώσει την οικονομία της Ευρωζώνης και να ξεκολλήσει τον πληθωρισμό από το σχεδόν μηδενικό τρέχον επίπεδο. Γιατί πολύ απλά τα εν λόγω ομόλογα είναι επιλέξιμα στην περίπτωση εφαρμογής του bail-in.

Ο Draghi εκτιμάται ότι θα δυσκολευτεί να εξασφαλίσει την απαραίτητη συναίνεση για μία τέτοια απόφαση, αλλά δεν αποκλείεται εντέλει αυτή να ανακοινωθεί στη συνεδρίαση του ερχόμενου Δεκεμβρίου. Στην περίπτωση που η ΕΚΤ κρίνει απαραίτητο να μπει… πιο βαθιά σε αχαρτογράφητα ύδατα, αγοράζοντας μη καλυμμένα ομόλογα στο πλαίσιο του QE, τίθεται αντιμέτωπη με τον ίδιο της τον εαυτό από τη στιγμή που είναι ο μεγάλος επόπτης των τραπεζών και η οδηγία του bail-in είναι ήδη σε ισχύ. Η ΕΚΤ είναι αυτή που αποφασίζει την εφαρμογή του bail-in άρα και αυτή που θα αποφασίζει στην ουσία «κούρεμα» στα ομόλογα που έχει αγοράσει.

Μέχρι τον Δεκέμβριο, ωστόσο, οι εξελίξεις δεν αποκλείεται να είναι καταιγιστικές. Τα στοιχεία της Eurostat έδειξαν ότι ο πληθωρισμός παρέμεινε αμετάβλητος στο 0,2% τον Αύγουστο, όταν οι εκτιμήσεις των αναλυτών έκαναν λόγο για αύξηση στο 0,3%. Η εξέλιξη αυτή φουντώνει εκ νέου τις φήμες για εφαρμογή ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης. Ο Draghi έχει ζητήσει χρόνο για να φανεί ο αντίκτυπος των νέων μη συμβατικών μέτρων που ανακοίνωσε τον περασμένο Μάρτιο (επέκταση QE, δεύτερος γύρος TLTRO), αλλά ταυτόχρονα βλέπει την άμμο στην κλεψύδρα να πλησιάζει απειλητικά στο τέλος της. Τα προβλήματα είναι πολλά και οι λύσεις μάλλον περιορισμένες.

Τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα των χωρών-μελών του κοινού νομίσματος προκαλούν ξανά αναταράξεις στην Ευρώπη και φέρνουν τον διοικητή της ΕΚΤ σε δύσκολη θέση. Από τη μία πλευρά, ο «Super Mario» δηλώνει έτοιμος να κάνει ότι περνάει από το χέρι του για την τόνωση του πληθωρισμού, ενώ το μεγάλο ερώτημα είναι τι ακριβώς περνάει από το χέρι του Ιταλού όταν έχει τη Γερμανία απέναντι.

Η σκληρή στάση της Γερμανίας εκφράζεται με… εκκωφαντικό τρόπο από τον υπουργό Οικονομικών Wolfgang Schaeuble, ο οποίος επανέλαβε πριν από λίγες ημέρες την άποψή του ότι τα χαμηλά επιτόκια της ΕΚΤ είναι επιβλαβή και θα έπρεπε να εφαρμοστούν μόνο για μικρό χρονικό διάστημα. Από την πλευρά του, ο ιδιαίτερα καυστικός πρώην επικεφαλής της Bundesbank, και νυν πρόεδρος της UBS, Axel Weber, δήλωσε ότι τα μέτρα της ΕΚΤ είναι αναποτελεσματικά και ότι πλέον χρειάζονται νέες λύσεις. «Η νομισματική πολιτική έχει καταντήσει συνεργείο επισκευών για τα κράτη και τις χρηματαγορές», τόνισε ο Γερμανός τραπεζίτης.
Σημειώνεται ότι από την έναρξη του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης η ΕΚΤ έχει αγοράσει κρατικά ομόλογα της τάξης του 1 τρισ. ευρώ, ενώ από τον περασμένο Μάρτιο συμπεριέλαβε και εταιρικά ομόλογα στη λίστα με τους επιλέξιμους τίτλους.

Σήμερα η ΕΚΤ δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τα δεδομένα προβλήματα της οικονομίας της Ευρωζώνης αλλά και τις επιπτώσεις από τον απρόσμενο αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος. Άλλωστε τα απόνερα του Brexit ήταν αυτά που έφεραν στην επιφάνεια τις έντονες ανησυχίες για τα υπέρογκα «κόκκινα» δάνεια στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών. Το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων ήταν πάντα υπαρκτό όμως οι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν άλλες προτεραιότητες, όπως η οικονομική στασιμότητα και το προσφυγικό, με αποτέλεσμα να αφήνουν την αντιμετώπιση των προβληματικών δανείων για το μέλλον.
Αν ο Super Mario δεν βρει την απαραίτητη στήριξη για να δράσει στις 8 Σεπτεμβρίου, οι αγορές θα εστιάσουν όλη τους την προσοχή στη συνεδρίαση της 20ης Οκτωβρίου. Και αυτό γιατί αν ο πληθωρισμός εμφανιστεί ξανά «ριζωμένος» στο 0,2% τον Σεπτέμβριο, οι φωνές που υποστηρίζουν ότι τα μέχρι σήμερα μέτρα της ΕΚΤ δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα αναμένεται να πάρουν τη μορφή άμεσων πιέσεων προς το διοικητικό συμβούλιο της κεντρικής τράπεζας. Επίσης, η επόμενη συνεδρίαση της ΕΚΤ για τη νομισματική πολιτική είναι προγραμματισμένη για τις 12 Δεκεμβρίου και τότε ίσως να είναι ήδη αργά.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ