Του Παναγιώτη Καράμαλη
Η κυβέρνηση κατέθεσε προς ψήφιση στη Βουλή, τροπολογία με την οποία ρυθμίζεται το καθεστώς απολύσεων στα ιδιωτικά σχολεία. Σύμφωνα με αυτήν, όταν ένας εκπαιδευτικός προσλαμβάνεται σε ένα σχολείο, συνάπτεται υποχρεωτικά «κλειστή» σύμβαση διετίας η οποία, στο τέλος της, αυτοδικαίως μετατρέπεται σε αορίστου χρόνου. Η σύμβαση αορίστου χρόνου μπορεί να λυθεί μόνο με παραίτηση, συμπλήρωση ηλικιακού ορίου, κλείσιμο του σχολείου ή λόγους που κρίνονται από επιτροπές κρατικών και συνδικαλιστικών οργάνων.
Με απλά λόγια, η κυβέρνηση μετατρέπει τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς σε μόνιμους υπαλλήλους. Το σχολείο μπορεί να τους επιλέξει αρχικά, αλλά μετά δεν μπορεί να τους αντικαταστήσει, όποιες και αν είναι οι επιδόσεις τους, όποια και αν είναι η επιστημονική τους επάρκεια, όποια και αν είναι η παρουσία τους στην τάξη, όποια και αν είναι η επαφή τους με τα παιδιά. Δεν μπορούν να χάσουν τη δουλειά τους ακόμα και αν έχουν καταδικαστεί για αδικήματα, εκτός αν αυτά είναι ιδιαίτερα σοβαρά. Πρακτικά, επιστρέφουμε στην εποχή του αλήστου μνήμης «ουδείς απολύεται».
Επίσης, ακόμα και αν περιοριστούν οι ανάγκες παροχής εκπαιδευτικού έργου, το ωράριο του εκπαιδευτικού δεν επιτρέπεται να μειωθεί, αλλά το σχολείο οφείλει να βρει άλλες αρμοδιότητες να του δώσει. Με αυτόν τον τρόπο, αφαιρείται κάθε δυνατότητα αποκλιμάκωσης του κόστους λειτουργίας, ακόμα και αν ο αριθμός των μαθητών μειωθεί. Ως αποτέλεσμα, σχολείο που συρρικνώνεται έχει μόνο δύο επιλογές: να λειτουργεί με το κόστος πλήρους λειτουργίας ή να κλείσει.
Ποια είναι όμως η αιτιολόγηση αυτής της παρέμβασης από τους εμπνευστές και από τους υπερασπιστές της; Σε ποιο σύνολο συλλογικών μύθων με τους οποίους αποκοιμίζεται την ελληνική κοινωνία στηρίζονται;Στο κείμενο αυτό, αναφέρονταικάποιοι από τους μύθους με τους οποίους βομβαρδιζόμαστε τις τελευταίες ημέρες. Στους μύθους αυτούς θα αντιτάξουμε την πραγματικότητα.
· Μύθος 1: «Ο έλεγχος της υπηρεσιακής κατάστασης των ιδιωτικών εκπαιδευτικών επανέρχεται στο Υπουργείο Παιδείας»
Αλήθεια: τα προγράμματα, τα διοριστήρια, οι συμβάσεις, οι παραιτήσεις, οι απολύσεις των ιδιωτικών εκπαιδευτικών πάντα καταθέτονταν στις αρμόδιες διευθύνσεις, επομένως οι υπηρεσιακοί παράγοντες του Υπουργείου είχαν πάντα γνώση του ποιος διδάσκει στα ιδιωτικά σχολεία, ποιο διδακτικό αντικείμενο, πόσες ώρες. Τα περί «υπαγωγής στο Υπουργείο Εργασίας» είναι μια διαστρεβλωτική διατύπωση του –εύλογου- γεγονότος ότι οι απολύσεις των ιδιωτικών εκπαιδευτικών γίνονται, όπως όλων των εργαζόμενων, με βάση την γενική εργατική νομοθεσία.
· Μύθος 2: «Εφαρμόζεται το άρθρο 24 του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη, ο οποίος πρόσφατα επικυρώθηκε από τη Βουλή, σύμφωνα με το οποίο προστατεύεται ο εργαζόμενος από την αναιτιολόγητη καταγγελία της σύμβασης εργασίας του.»
Αλήθεια: Το άρθρο 24 του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη αναφέρει κατά λέξη:
“Article 24 – The right to protection in cases of termination of employment
With a view to ensuring the effective exercise of the right of workers to protection in cases of termination of employment, the Parties undertake to recognise:
a) the right of all workers not to have their employment terminated without valid reasons for such termination connected with their capacity or conduct or based on the operational requirements of the undertaking, establishment or service;
b) the right of workers whose employment is terminated without a valid reason to adequate compensation or other appropriate relief.
To this end the Parties undertake to ensure that a worker who considers that his employment has been terminated without a valid reason shall have the right to appeal to an impartial body.”
Δηλαδή το άρθρο προβλέπει ότι η προσφυγή γίνεται από τον εργαζόμενο, όταν νιώθει ότι αδικείται κατά την απόλυσή του. Δεν προβλέπεται κάποια ανεξάρτητη αρχή που εκ των προτέρων κρίνει το αιτιώδες της απόλυσης.Στην Ελλάδα, ο εργαζόμενος από πολύ παλιά, με νόμο του 1920, προστατεύεται, αφού έχει τη δυνατότητα να προσφύγει στα πολιτικά δικαστήρια αν θεωρεί ότι αδικήθηκε και η απόλυσή του είναι παράνομη, εκδικητική ή καταχρηστική. Η προστασία αυτή αυτονόητα προβλέπεται από την ελληνική νομοθεσία και δεν χρειάζεται οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία ούτε στην ιδιωτική εκπαίδευση, ούτε σε οποιονδήποτε άλλο κλάδο. Στην πραγματικότητα οι υπερασπιστές/εμπνευστές της τροπολογίας χρησιμοποιούν την παράγραφο αυτή ως πρόφαση για να επιβάλλουν διοικητικούς περιορισμούς στις απολύσεις, όχι να θωρακίσουν κάποιο δικαίωμα του εργαζόμενου, αλλά να αφαιρέσουν πλήρως το αυτονόητοσε όλες τις ευνομούμενες κοινωνίες δικαίωμα του εργοδότη να αντικαταστήσει το προσωπικό του κατά την κρίση του και κατόπιν να κριθεί και ο ίδιος για αυτό. Παράλληλα, η επιδίωξη ειδικού καθεστώτος για ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς αποτελεί ύβρη απέναντι σε εκατομμύρια ιδιωτικούς υπαλλήλους που εργάζονται υπό το καθεστώς της γενικής εργατικής νομοθεσίας – αυτοί είναι λιγότερο εργαζόμενοι;
· Μύθος 3: «(…) το άρθρο δεν αφαιρεί τη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες να απολύουν εκπαιδευτικούς με μία προϋπόθεση που ισχύει σε όλα τα πολιτισμένα κράτη: Να αιτιολογούν επαρκώς την απόλυση». Αυτό αναφέρεται και σε πρόσφατο Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Παιδείας.
Αλήθεια: Η τροπολογία αφήνει μοναδικούς μηχανισμούς καταγγελίας σύμβασης αορίστου χρόνου τους παρακάτω:
«α) Εάν ο εργοδότης επικαλείται και αποδεικνύειεπαρκώς αιτιολογημένη διαταραχή του εκπαιδευτικού κλίματος στο σχολείο λόγω αδυναμίας συνεργασίας εργοδότη-εκπαιδευτικού.»
Ο όρος «διαταραχή του εκπαιδευτικού κλίματος» είναι αφ’ εαυτού του ασαφής για να επιτρέπει στα συμβούλια στα οποία μετέχουν μόνο συνδικαλιστές των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και του δημοσίου να απορρίπτουν κάθε αίτηση απόλυσης, χωρίς να χρειάζεται καν να δικαιολογήσουν την απόφασή τους.
«β) Κατάργηση σχολείων.»
Προφανώς αυτός είναι ο τελικός στόχος του νομοθέτη, η μόνη διέξοδος που ο νόμος αφήνει.
«γ) Κατάργηση τάξεων και τμημάτων τάξεων. Στην περίπτωση αυτή είναι επιτρεπτή η απόλυση αυτών που έχουν τη μικρότερη προϋπηρεσία στην εκπαίδευση και μηδενίζεται το ωράριό τους. Από τις απολύσεις αυτές εξαιρούνται οι διδάσκοντες που είναι και ιδιοκτήτες των σχολείων.»
Η παράγραφος αυτή δείχνει ότι το πνεύμα του νομοθέτη είναι αντίθετο προς το συμφέρον των μαθητών. Το συμφέρον των μαθητών και η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης εξυπηρετείται όταν στην περίπτωση αυτή απολύεται ο χειρότερος εκπαιδευτικός και όχι ο νεότερος στην υπηρεσία, που μπορεί να είναι και ο καλύτερος.
«δ) Συμπλήρωση του 70ου έτους της ηλικίας των εκπαιδευτικών.»
Συμπέρασμα: ακόμα και αν ένας εκπαιδευτικός δεν είναι κατάλληλος, θα συνεχίσει υποχρεωτικά να υπηρετεί στην ιδιωτική εκπαίδευση από τα 23 του έτη οπότε προσλαμβάνεται, έως τα 70 του.
«ε) Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί απολύονται από τον ιδιοκτήτη του σχολείου στο οποίο υπηρετούν λόγω:
αα) σωματικής ή πνευματικής ανικανότητας που διαπιστώνεται από την οικεία κατά τόπο πρωτοβάθμια υγειονομική επιτροπή του Δημοσίου και, ύστερα από ένσταση του ενδιαφερομένου, από τη δευτεροβάθμια υγειονομική επιτροπή του Δημοσίου,
ββ) συμπλήρωσης του χρόνου υπηρεσίας που θεμελιώνει δικαίωμα προς λήψη πλήρους σύνταξης από φορέα ασφάλισης των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Σε αυτή την περίπτωση, η λύση της σχέσης εργασίας επέρχεται κατά την λήξη του διδακτικού έτους,
γγ) επιβολής της πειθαρχικής ποινής της απόλυσης από το οικείο πειθαρχικό συμβούλιο,
δδ) ανεπάρκειας ως προς την εκτέλεση των καθηκόντων τους, η οποία διαπιστώνεται από το οικείο υπηρεσιακό συμβούλιο και στηρίζεται σε δύο τουλάχιστον υπηρεσιακές εκθέσεις που συντάσσονται από τον αρμόδιο Διευθυντή Εκπαίδευσης και αφορούν δύο τουλάχιστον συνεχόμενα διδακτικά έτη.»
Η πρόβλεψη αυτή δεν είναι νέα. Υπήρχε και πριν το 2010, στο στρεβλό καθεστώς του «ουδείς απολύεται». Στην πραγματικότητα, ουδέποτε απολύθηκε στο παρελθόν κάποιος με βάση το εδάφιο αυτό και κανείς βέβαια δεν θα απολυθεί μέσω αυτού στο μέλλον. Ούτε ο Διευθυντής εκπαίδευσης έχει τρόπο να διαπιστώσει την ανεπάρκεια ενός εκπαιδευτικού ούτε κανένα συμβούλιο ποτέ θα αποδεχόταν μια τέτοια εισήγηση. Ακόμα όμως κι αν, από θαύμα, στο μέλλον μια τέτοια διαδικασία μπορούσε να λειτουργήσει, μπορεί κανείς να φανταστεί σε τι κωμικοτραγικά αποτελέσματα θα μπορούσε να οδηγήσει. Για παράδειγμα ένας εκπαιδευτικός θα μπορούσε να παραμελεί πλήρως τα καθήκοντά του για ένα έτος και το επόμενο στοιχειωδώς να τα επιτελεί, το μεθεπόμενο να τα παραμελεί και πάλι… Ο εκπαιδευτικός αυτός δεν θα μπορούσε ποτέ να απολυθεί γιατί δεν θα βρισκόταν ανεπαρκής στην εκτέλεση των καθηκόντων του για δύο συνεχόμενα έτη.
· Μύθος 4: «Οι νέες διατάξεις εξασφαλίζουν ότι τα ιδιωτικά σχολεία εκδίδουν πλέον ισότιμους με τα δημόσια τίτλους»
Αλήθεια:Ισότιμους τίτλους εκδίδουν και με το υπάρχον καθεστώς. Η ισοτιμία των τίτλων ποτέ δεν αμφισβητήθηκε, παρά μόνο από μια ομάδα συνδικαλιστών συγκεκριμένης ιδεολογικής και πολιτικής κατεύθυνσης που δεν εκφράζουν παρά ένα μικρό τμήμα των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και οι οποίοι προσπάθησαν να δημιουργήσουν θέμα εκ του μη όντως με ψευδή στοιχεία. Φυσικά απέτυχαν: ουδέποτε υπήρξε αμφισβήτηση της ισοτιμίας.
· Μύθος 5: «Οι νέες διατάξεις εξασφαλίζουν ότι οι εκπαιδευτικοί θα είναι θωρακισμένοι έναντι πιέσεων να παρανομήσουν»
Αλήθεια: Ο φόβος περί πίεσης των εκπαιδευτικών από τους ιδιοκτήτες των σχολείων προκειμένου να διαστρεβλώνουν βαθμολογίες, να κρύβουν απουσίες ή να καλύπτουν παρανομίες, είναι κενός περιεχομένου. Κανένας ιδιοκτήτης δεν έχει συμφέρον να κάνει κάτι τέτοιο και να υπονομεύσει την αξία του σχολείου του ή την αξιοπιστία απέναντι στις οικογένειες των μαθητών του. Αντίθετα, στόχος κάθε σχολείου είναι η ανάδειξή του στη συνείδηση της κοινωνίας ώστε, στο τέλος της ημέρας, να έχει περισσότερες εγγραφές. Όμως, η ανάγκη ιδιαίτερης προστασίας των εργαζόμενων επειδή συντρέχουν λόγοι ιδιαίτερου κοινωνικού συμφέροντος είναι επίσης αδύναμο επιχείρημα: κάθε εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα έχει στα χέρια του ένα τμήμα δημοσίου συμφέροντος. Για παράδειγμα, οι δημοσιογράφοι θα μπορούσαν να γίνουν και αυτοί μόνιμοι ώστε να μην υπόκεινται σε ενδεχόμενο εκβιασμό του «καναλάρχη» ή του εκδότη να διαστρεβλώνουν τις ειδήσεις. Και, αν το σκεφτούμε καλύτερα, και οι υπάλληλοι στην εστίαση θα έπρεπε να είναι μόνιμοι ώστε να μην εκβιάζονται από τους μαγαζάτορες να σερβίρουν αλλοιωμένα φαγητά. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για πιλότους αεροσκαφών, οδηγούς οχημάτων… και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό: ο κάθε εργαζόμενος εκτελεί ένα επάγγελμα που έχει ένα ποσοστό ευθύνης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.Θα έπρεπε να γίνουν όλοι οι εργαζόμενοι μόνιμοι; Τι κοινωνία θα ήταν μια κοινωνία μονίμων; Ποιο θα ήταν το κίνητρο για εξέλιξη και αριστεία;
Αυτό που βλέπουμε να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας είναι ότι ομάδες συντεχνιακών συμφερόντων προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα αρνητικά αντανακλαστικά που δεκαετίεςαντιεπιχειρηματικής προπαγάνδας έχουν δημιουργήσει στην ελληνική κοινωνία απέναντι στην ιδιωτική πρωτοβουλία, την επιχειρηματικότητα, την ελευθερία. Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτές οι ομάδες, συνεπικουρούμενες από λαϊκίστικες κυβερνήσεις, πετύχαιναν τον στόχο τους, με αποτέλεσμα το οικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα να γίνει σταδιακά τοξικό για την επιχειρηματικότητα. Τα αποτελέσματα της καταστροφής αυτής, όμως, όλοι τα βιώσαμε τα τελευταία χρόνια. Όπως ήταν λογικό, κατά τη διάρκεια της κρίσης, έγιναν βήματα φιλελευθεροποίησης. Ίσως όχι αρκετά, αλλά έγιναν κάποια. Τα βήματα αυτά είναι που προσπαθεί να αναστρέψει η παρούσα κυβέρνηση προκειμένου να χαϊδέψει τα αυτιά ενός συνεχώς συρρικνούμενου κομματικού ακροατηρίου και ενάντια στο συμφέρον των Ελλήνων. Παράλληλα, όμως, επιχειρείται και κάτι πιο βαθύ: η πλήρης εξουδετέρωση της ελεύθερης ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην εκπαίδευση. Δεν θυμίζει, αυτή η σπουδή, έντονατην κατάσταση σε κάποια γειτονική χώρα;
Ο Παναγιώτης Καράμαλης είναι Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών ΕΜΠ – Εκπαιδευτικός και Μέλος Δ.Σ. Συνδέσμου Ιδρυτών Ελληνικών Ιδιωτικών Σχολείων
