Του Γεωργίου Ι. Μάτσου
Η παραπομπή του πρώην επικεφαλής τηςΕΛΣΤΑΤ, Α. Γεωργίου, για ψευδή βεβαίωση του ελλείμματος 2009, ξανάνοιξε τη σχετική συζήτηση με δύο αντίθετες εκδοχές να συγκρούονται: Η εκδοχή Παπακωνσταντίνου, κατά την οποία η κυβέρνηση Καραμανλή νόθευε το έλλειμμα του 2009 προς τα κάτω, και η εκδοχή Γεωργαντά – Λογοθέτη, κατά την οποία το έλλειμμα του 2009νοθεύθηκε προς τα άνω.
Και στις δύο εκδοχές υπάρχουν σοβαρές παρερμηνείες, σφάλματα και, κυρίως, παραλείψεις κρισίμων περιστάσεων.
Στην μεν πρώτη: Κανένας ποτέ δεν ισχυρίσθηκε πραγματικά ότι η κυβέρνηση Καραμανλή παρουσίασε ψευδή στοιχεία στην Ευρώπη. Οι Παπανδρέου – Παπακωνσταντίνου κατηγορούσαν τους Καραμανλή – Παπαθανασίου, όχι ότι νόθευσαν τα “στατιστικά” (ορθότερα: λογιστικά) στοιχεία που έστελναν στη Eurostat, αλλά μόνον ότι απέστελλαν υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις για το έλλειμμα της χρονιάς. Ενώ δηλαδή η κυβέρνηση Καραμανλή εκτιμούσε έλλειμμα 6%, η κυβέρνηση Παπανδρέου εκτιμούσε έλλειμμα 12,7%. Τα “ψευδή στοιχεία” δεν ήταν καν στοιχεία, αλλά φερόμενες ως εσφαλμένες εκτιμήσεις της προκατόχου κυβερνήσεως.
Στην δεύτερη εκδοχή: Οι κατηγορίες κατά Γεωργίου αφορούν την επανακατάταξη φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα εντός της Γενικής Κυβέρνησης. Η επανακατάταξη εκείνη οδήγησε σε ανακοίνωση, στις 15 Νοεμβρίου 2010, υψηλότερου ελλείμματος για το 2009 κατά 2,2% του ΑΕΠ, και χρέους υψηλότερου κατά 12% του ΑΕΠ.
Τα στοιχεία που παρέθεσαν δημοσίως εις βάρος τού κ. Γεωργίου οι Γεωργαντά – Λογοθέτης ουδέποτε απαντήθηκαν επί της ουσίας. Στον δημόσιο λόγο, κύριο υπερασπιστικό επιχείρημα υπέρ του κ. Γεωργίου είναι ότι “τα στοιχεία τα ενέκρινε η Eurostat”. Αυτό όμως λειτουργεί μόνον ως ελαφρυντικό ή, κατά περίπτωση, και απαλλακτικό στοιχείο για το αδίκημα. Δεν σημαίνει ότι το αδίκημα δεν διεπράχθη: Σημαίνει ότι, εάν διεπράχθη, διεπράχθη από την Eurostat ή, κατά περίπτωση, ‘και’ από τη Eurostat.
Εδώ όμως υφίστανται άλλα κρίσιμα ζητήματα: Ο κ. Γεωργίου ανέλαβε την ΕΛΣΤΑΤ στις 2 Αυγούστου 2010, όταν η χώρα είχε ήδη τρεις μήνες σε Μνημόνιο. Είναι αντικειμενικώς αδύνατον, οι ενέργειες του κ. Γεωργίου να συνετέλεσαν σε αυτό για το οποίο εντέλει κατηγορείται, ήτοι, στην υπαγωγή στη χώρας στο Μνημόνιο. Όσα έχουν δημοσιοποιηθεί περί φερόμενης ζημίας της χώρας κατά 210 δισ. κλπ. στερούνται αυτού που νομικά αποκαλείται “αιτιώδης συνάφεια”.
Τέτοιου είδους στατιστικές ή λογιστικές επανακατατάξεις είναι συχνές στην πράξη. Χωρίς τη συγκυρία του Μνημονίου, ουδείς θα ασχολούνταν ιδιαίτερα με αυτές, ακόμη και εάν ευσταθούν οι μηδέποτε απαντηθείσες επί της ουσίας καταγγελίες Γεωργαντά – Λογοθέτη. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η επανακατάταξη φορέων της ΓΚ φαίνεται ότι πράγματι έγινε με εσπευσμένο και αμφιλεγόμενο τρόπο και πάντως προκαλώντας αναμφισβήτητη σύγκρουση με τα λοιπά μέλη του Δ.Σ. της ΕΛΣΤΑΤ. Ποιος ο λόγος να προβεί σε τέτοιες ενέργειες ο κ. Γεωργίου, βάζοντας τον εαυτό του στις σημερινές περιπέτειες;
Την απάντηση ίσως δίδει μία ξεχασμένη συνέντευξη του επικεφαλής της Eurostat Radermacher στο Bloomberg στις 2 Σεπτεμβρίου 2010. Εκεί, ο κ. Radermacher κατηγόρησε την κυβέρνηση Παπανδρέου ότι δεν είχε παράσχει ακόμη τα “πραγματικά έγγραφα” (“real documents”) για τις πρακτικές νόθευσης των “στατιστικών”/ λογιστικών στοιχείων. Ο κ. Radermacher διπλωματικά έλεγε στην κυβέρνηση “πού είναι τα στοιχεία για τα Greek Statistics που εσείς οι ίδιοι καταγγέλλατε;”.
Η συνέντευξη Radermacher σημαίνει ότι στην Επιτροπή είχε ανοίξει έρευνα, που δεν μπορούσε να κλείσει άνευ ετέρου. Το βέβαιο είναι, όμως, ότι ο φάκελος εντέλει κάπως έκλεισε, καθώς ούτε ο κ. Radermacher ούτε κανείς άλλος επανήλθε ποτέ στο ζήτημα. Τι μεσολάβησε έκτοτε;
Το μόνο δημοσίως γνωστό γεγονός που μεσολάβησε ήταν η επανακατάταξη των φορέων Γενικής Κυβέρνησης που, κατά τις καταγγελίες Γεωργαντά – Λογοθέτη, διενήργησε “παρανόμως” ο κ. Γεωργίου.
Η συνέντευξη Radermacher, οι καταγγελίες Γεωργαντά – Λογοθέτη, υποτιθέμενες αληθείς, και η όψιμη ανάληψη καθηκόντων από τον κ. Γεωργίου δίνουν λοιπόν συνδυαζόμενες μια διαφορετική, όσο και εύλογη εκδοχή: Οι εσπευσμένες ενέργειες Γεωργίου σκοπό είχαν, όχι να νοθεύσουν το έλλειμμα, αλλά να οδηγήσουν σε κλείσιμο την έρευνα της Κομισιόν για τη δήθεν νόθευση στοιχείων, χωρίς να ρεζιλευτεί η ελληνική κυβέρνηση που δεν παρουσίασε ποτέ στοιχεία για τα Greek Statistics, κυρίως δε χωρίς να ρεζιλευτεί η Ευρώπη, που πίστεψε την ελληνική κυβέρνηση. Η “νόθευση” έγινε εντέλει απλή επανακατάταξη φορέων Γενικής Κυβέρνησης, η οποία βέβαια καθαυτή ουδόλως αποτελεί “νόθευση”, είτε υπό την προηγούμενη είτε υπό την επόμενη της επανακατάταξης κατάσταση.
Ποια είναι λοιπόν η αλήθεια για το έλλειμμα του 2009; Η δημόσια διαμαρτυρία του κ. Radermacher και η έλλειψη οποιασδήποτε συνέχειάς της είναι σε κάθε περίπτωση από μόνες τους παράδοξες.
Ο προσεκτικός αναγνώστης της συνέντευξης παρατηρεί κάτι ακόμη: Ο κ. Radermacher ουδόλως αναφέρεται στο έλλειμμα του 2009, αλλά αποκλειστικώς στη χρήση swap χρέους (προφανώς στο swap με τη Goldman Sachs), που εξ ορισμού δεν σχετίζεται με το έλλειμμα του 2009 (“Greece is the only euro country that lied about using these complex swap contracts after Eurostat told countries to report them in 2008”). Αυτό επιβεβαιώνει κάτι γνωστό ήδη από τότε στον γράφοντα από πηγές στην Ευρώπη, αλλά εντελώς άγνωστο στην Ελλάδα: Η Ευρώπη, όταν μιλούσε για Greek Statistics, δεν αναφερόταν στη φερόμενη νόθευση του ελλείμματος του 2009 από τη ΝΔ, αλλά μόνον το swap του 2001. Δηλαδή: Η κυβέρνηση Παπανδρέου, ομιλώντας για Greek Statistics, στους μεν Έλληνες εννοούσε ως ψευδή τα στοιχεία του ελλείμματος 2009, στους δε Ευρωπαίους το swap του 2001! Στην Ευρώπη δεν μπορούσε βέβαια να παρουσιαστεί μια φερόμενη ως εσφαλμένη εκτίμηση ως “νόθευση στοιχείων”, διότι μια εσφαλμένη εκτίμηση είναι απλά “εκτίμηση” (ορθή ή εσφαλμένη) και όχι “στοιχείο” (επιδεκτικό νόθευσης).
Με την έλλειψη ορθής ενημέρωσης στην Ελλάδα, η τότε κυβέρνηση μπορούσε να λέει σχεδόν τα ίδια και στους μεν και στους δε, όμως να υπονοεί διαφορετικά πράγματα στους μεν και διαφορετικά στους δε.
Το ερώτημα σε σχέση με το έλλειμμα του 2009 παραμένει, εντούτοις, αναπάντητο: Αν το έλλειμμα δεν νοθεύθηκε ούτε από τον Παπαθανασίου, ούτε από τον Γεωργίου, τότε πώς ο μεν Παπαθανασίου το υπολόγιζε 6%, ο δε Παπακωνσταντίνου αρχικά 12,7% και εν συνεχεία 13,6% μέχρι την αμφιλεγόμενη επανακατάταξη φορέων, που το ανέβασε σε 15,8%;
Η απάντηση μάλλον δίδεται από γεγονότα επίσης ξεχασμένα στο δημόσιο λόγο: Η κυβέρνηση Παπανδρέου προκάλεσε, άμα τη αναλήψει των καθηκόντων της, σοβαρή χειροτέρευση του ελλείμματος του 2009, με σημαντικότερες ενέργειές της τις εξής:
– επιπλέον επιστροφές φόρων 1,5 δις,
– εξόφληση χρεών νοσοκομείων 1,2 δις,
– αύξηση δαπανών για εξοπλιστικά 0,7 δις,
– επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης 0,5 δις,
– μη είσπραξη ΕΤΑΚ 2009 0,6 δις,
– αύξηση Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων 0,2 δις,
– αναβολή ημιυπαίθριων, κατάργηση φόρου λαχείων, ξυστού και σκαφών, 2,2 δις,
– αύξηση δαπανών για οδοιπορικά, λειτουργικά και προμήθειες 0,7 δις,
– επιπλέον υστέρηση εσόδων 1,7 δις.
Σύνολο: 9,3 δις ευρώ, 4% του τότε ΑΕΠ.
Οι πρακτικές αυτές της κυβέρνησης Παπανδρέου καταγγέλθηκαν, μαζί με άλλες, τρεις φορές από τη ΝΔ: Στις 21 Δεκεμβρίου 2009 από τον Μ. Κεφαλογιάννη, στις 7 Ιουλίου 2010 από τον Α. Σαμαρά και το Νοέμβριο 2010 από τον Ι. Παπαθανασίου.
Οι καταγγελίες αυτές ουδέποτε απαντήθηκαν από κανέναν. Αλλά ούτε διατηρήθηκαν στη συλλογική μνήμη.
Σήμερα, το μεν “μνημονιακό” κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας απολαμβάνει ηδονικά τη “νόθευση του ελλείμματος από τον Καραμανλή”, το δε “αντιμνημονιακό” στοχοποιεί στον κ. Γεωργίου, που όμως ανέλαβε τρεις μήνες μετά το Μνημόνιο.
Έτσι, κανένας δεν ασχολείται με αυτό που φαίνεται να είναι η μόνη πραγματική νόθευση: Όχι “στατιστικών”/ λογιστικών στοιχείων, αλλά της ίδιας της πραγματικότητας, στο κρίσιμο πρώτο επτάμηνο της κυβέρνησης Παπανδρέου.
* Γεώργιος Ι. Μάτσος – Δ.Ν., Δικηγόρος
