Του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου
Οι παλαιότεροι στο Χρηματιστήριο θα θυμούνται πως λέγαμε ότι συνήθως οι αγορές προεξοφλούν. Αν αυτό ισχύει ακόμα, τότε η εικόνα του ελληνικού Χρηματιστηρίου προεξοφλεί τον “θάνατο” της ελληνικής οικονομίας. Χθες το Χ.Α. πραγματοποίησε τον μικρότερο τζίρο μέσα στο 2016. Ούτε καν 25 εκατ. ευρώ συναλλαγές. Πλήρης αδιαφορία από εγχώριους και ξένους επενδυτές.
Προφανώς και υπάρχουν επιπτώσεις από το προβληματικό διεθνές κλίμα στις αγορές και τις ανησυχίες που υποβόσκουν ακόμα και για κραχ. Προφανώς και υπάρχουν ειδικοί “εσωτερικοί” λόγοι που η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά έχει οδηγηθεί σε συνθήκες απαξίωσης. Κατάλοιπα από το παρελθόν, πολιτικές αποφάσεις ανάμεικτες με τύψεις και εμμονές σε συνδυασμό με δαιμονοποίηση της αγοράς, κυριαρχία των επιθετικών κερδοσκοπικών funds, “πληγές” που παραμένουν ανοιχτές με “κυνήγι” με μπαράζ αντικινήτρων εις βάρος των εγχώριων επενδυτών και το ντόμινο των νέων απωλειών σχεδόν… διαχρονικά πλέον (και πολλά άλλα…), έχουν ασελγήσει επί της χρηματιστηριακής αγοράς.
Θα μπορούσαν να γραφούν όχι απλώς σχόλια, αλλά βιβλία ολόκληρα για το τι έφταιξε, για το πώς μπορούν να επιμεριστούν οι ευθύνες κλπ κλπ. και για το πώς έχουν χάσει τα λεφτά τους όσοι μπήκαν για παράδειγμα στις αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών κλπ. Αλλά όσο και αν αυτό ξενίσει πολλούς, έχω να σημειώσω το εξής. Όλα αυτά, θα είχαν μικρή σημασία, αν υπήρχε μπροστά οποιαδήποτε προοπτική. Οποιοδήποτε φως στον ορίζοντα.
Με άλλα λόγια, αν οι ξένοι παίκτες, αλλά και οι εγχώριοι (έστω και με… ξένο μανδύα), οσμίζονταν “αίμα”, η εικόνα θα ήταν πολύ διαφορετική. Αν υπήρχε η προσδοκία ότι κάποια στιγμή η ελληνική οικονομία και η κατάσταση της χώρας μπορεί να γυρίσει, αν υπήρχε μία πολιτική φιλική προς την επιχειρηματικότητα, μία πολιτική που θα παρείχε κίνητρα και όχι αντικίνητρα για επενδύσεις, αν υπήρχε μία προσδοκία ότι αντί για “λουκέτα” και ενδεχόμενη νέα τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση θα είχαμε μπροστά μας ανάπτυξη και δημιουργία, τότε τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά.
Μπορεί η εικόνα του Χρηματιστηρίου, αυτή η εγκατάλειψη, αυτή η κατάντια με την απόσυρση των πιο δυναμικών επιχειρήσεων και την αδυναμία να παράσχει οποιαδήποτε χρηματοδοτική συνδρομή, τη στιγμή που διεθνώς στις αγορές διευρύνονται και ενισχύονται τα “εργαλεία” που έχουν στη διάθεσή τους επενδυτές και επιχειρήσεις, να μην λέει και πολλά στον μέσο πολίτη που ζει μιά δυσβάσταχτη καθημερινότητα, αλλά λέει πολλά στους διαχειριστές κεφαλαίων παγκοσμίως.
Το Χ.Α. είναι μία μικρή φθηνή περιφερειακή ευρωπαϊκή αγορά. Και θα μπορούσε αυτό να σημαίνει πολλά… Βεβαίως και αυτή την ώρα οι αγορές διεθνώς βρίσκονται μπροστά σε τρομακτικά διλήμματα. Υπάρχει πολύ μεγάλη ανησυχία και ανασφάλεια. Λόγω brexit, λόγω των τεράστιων προβλημάτων των ιταλικών τραπεζών και τον κίνδυνο συστημικής μετάδοσης της τραπεζικής κρίσης, σε σχέση με τον καλπασμό του ευρωσκεπτικισμού στην Ευρώπη.
Κι όμως, δεν θα ήταν η πρώτη φορά που μία περιφερειακή αγορά, η οποία (θεωρητικά πάντα…) υποτίθεται ότι παρέχει την ασφάλεια του νομίσματος σε συνδυασμό με τις εξευτελιστικές αποτιμήσεις, θα μπορούσε να προσελκύσει έστω και ένα μικρό κομμάτι (αλλά σημαντικό γι’ αυτήν) κεφαλαίων που αναζητούν στόχευση και κατεύθυνση. Έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν. Ναι, αλλά με αγορές που είχαν μπροστά τους κάποιο story, κάποια προοπτική. Όχι με χρηματιστηριακά “πτώματα”. Όχι σε συνθήκες πολιτικής εξουσίας που αντιμετωπίζει το κεφάλαιο και τον πλουτισμό ως “ταξικούς εχθρούς”. Όχι σε μία χώρα όπου τα capital controls στέλνουν “μήνυμα εγκλωβισμού” και ανελαστικότητας. Και φυσικά για την Ελλάδα υπάρχει μία πρόσθετη ανασφάλεια για την αποτελεσματικότητα των όσων έχουν συμφωνηθεί (που υποτίθεται ότι θα αντιμετωπίζονταν θετικά από τις αγορές) από την κυβέρνηση καθώς όλα δείχνουν ότι οδηγούν σε περαιτέρω κατάρρευση των δημόσιων εσόδων, νέα επιχειρηματικά “λουκέτα” και πιθανώς σε πολιτικό αδιέξοδο.
Δεν περιμένει βεβαίως κανείς από τους ΣΥΡΙΖΑίους να κατανοήσουν το ρόλο που θα μπορούσε να παίξει μία “ζωντανή” χρηματιστηριακή αγορά σε μία οικονομία που στενάζει από έλλειψη ρευστότητας και από αδυναμία χρηματοδότησης. Ωστόσο θα πρέπει όλοι οι υπόλοιποι να σταματήσουν να αντιμετωπίζουν τα όσα συνέβησαν πριν από 16-17 χρόνια στο Χρηματιστήριο περίπου ως… προπατορικό αμάρτημα. Πρέπει να τολμήσουν να το αντιμετωπίσουν ως μία εναλλακτική επιλογή που μπορεί αν συμβάλει στην έξοδο από την ύφεση.
Και είναι κρίμα γιατί υπάρχουν πραγματικά σε εξευτελιστικές αποτιμήσεις εξαιρετικές ελληνικές επιχειρήσεις. Θα μου πείτε “όποιος έχει καεί στο χυλό (και όχι μόνο μία φορά…) φυσάει και το γιαούρτι”. Μπορεί να είναι και έτσι, αλλά από την άλλη πλευρά, ο κύκλος των αγορών δεν κλείνει εντελώς ποτέ. Με εξαίρεση αυτή τη χώρα…
