Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Κυριακής οι εξελίξεις που έχουν δρομολογηθεί για τις επόμενες μέρες, εβδομάδες και μήνες λίγο έως καθόλου μπορούν να αλλάξουν.
Μερικές από τις καταλυτικές εξελίξεις θα είναι οι εξής:
Οι τράπεζες θα αργήσουν να ανοίξουν ξανά. Η επάνοδος μιας ομαλοποίησης θα πάρει τουλάχιστον μήνες και η πλήρης ομαλοποίηση χρόνια. Τα σενάρια αν θα ανοίξουν με ευρώ ή δραχμή θα τα εξετάσουμε στη συνέχεια.
Όσοι εγγυώνται καταθέσεις ή είναι ψεύτες ή δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Οι τράπεζες χρωστάνε 125 δισ. στον ELA, όση είναι και η λογιστική απεικόνιση των καταθέσεων. Συν “κόκκινα” δάνεια κλπ. Αυτό που έγινε στην Κύπρο νομίζω πως θα θυμίζει παιδική εκδρομή…
Οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα είτε καταβληθούν είτε όχι λίγο θα βοηθήσουν με κλειστές τράπεζες. Οι επιχειρήσεις μαζικά αδυνατούν να καταβάλλουν μισθούς. Οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα ήδη μπαίνουν μαζικά σε διαθεσιμότητα και η ανεργία θα εκτοξευθεί.
Ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων που είχαν επιβιώσει τα τελευταία χρόνια θα βάλει λουκέτο. Αν το προηγούμενο ήταν ύφεση αυτό που ξεκίνησε θα είναι Αρμαγεδδών.
Τα έσοδα του δημοσίου και οι ασφαλιστικές εισφορές θα καταρρεύσουν ήδη από τον Ιούνη και πλήρως από τον Ιούλη. Άρα, μισθοί και συντάξεις του δημοσίου καταβάλλονται για τελευταία φορά ολόκληρα.
Μέσα στους επόμενους μήνες ασχέτως αν θα πρόκειται να γίνει με δραχμή ή με ευρώ, μισθοί και συντάξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα θα επαναπροσδιοριστούν από μηδενική βάση.
Θυμάστε που λέγαμε καλύτερα μείωση 20, 30 ή 50% οργανωμένα παρά χάος και επαναπροσδιορισμός από μηδενική βάση; Ήρθε η ώρα να αποδειχτεί ποιοι ήταν οι πραγματικοί φίλοι του λαού ως συνόλου και ιδίως των πιο αδυνάμων που θα υποφέρουν πιο πολύ σε αυτές τις ανακατατάξεις.
Τα μόνα συναλλαγματικά διαθέσιμα που διαθέτει η χώρα είναι τα 30-40 δισ. ευρώ που βρίσκονται στα στρώματα. Αν το κράτος επιχειρήσει να τα υφαρπάξει από τα στρώματα όπως είχε προβλέψει τις προάλλες ένας Ευρωβουλευτής, θα κρυφτούν στα όρη και τα ποτάμια της επικράτειας.
Άρα, σύντομα θα παρατηρηθούν ελλείψεις στα ράφια και τα πρατήρια.
Το να επιχειρήσουν να βάλουν δελτίο ο Λαφαζάνης και ο Λαπαβίτσας και κάποιοι άλλοι που είναι ανεπαρκείς ακόμη και να τυλίγουν σουβλάκια στον Κάβουρα, το θεωρώ εκ των προτέρων αποτυχία. Οι πολιτικές εξελίξεις θα σαρώσουν τα πάντα…
Ασχέτως λοιπόν αποτελέσματος δημοψηφίσματος την Κυριακή, οι εξελίξεις αυτές έχουν δρομολογηθεί και εξελίσσονται ραγδαία πλέον.
Ευρώ ή δραχμή…
Αν υποθέσουμε πως επικρατήσει το ΟΧΙ. Ο κύριος Τσίπρας ίσως έχει τη ψευδαίσθηση πως αυτός θα παίξει κάποιο ρόλο στις διαπραγματεύσεις. Κατά την γνώμη μου είναι απίθανο να συμβεί αυτό… Ούτε μια στο εκατομμύριο να κάνουν βήμα πίσω.
Υπάρχουν οι εξής επιλογές είτε να υποχωρήσει, είτε να παραιτηθεί, είτε να σχεδιάσει τη μετάβαση στη δραχμή. Μόνο κάποιες διάνοιες του μεγέθους Λαπαβίτσα και Μακρή μπορούν να καθίσουν σοβαρά να σχεδιάσουν την μετάβαση στη δραχμή εν μέσω ανθρωπιστικής κρίσης.
Μετάβαση σε εθνικό νόμισμα χωρίς συναλλαγματικά αποθέματα για εισαγωγή καυσίμων και τροφίμων δεν έχει καμιά τύχη. Ανθρωπιστική κρίση σημαίνει “σκληρή” διαπραγμάτευση με τον Σόιμπλε και τον Μοσκοβισί για την αποστολή τραίνων με ρύζι και μακαρόνια.
Τα περί Ρωσίας και Κίνας είναι αστειότητες. Η Ελλάδα έχει αξία για τις χώρες αυτές σαν μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης.
Ποιος απομένει ικανός να μας δώσει 30-40 δισ. τα επόμενα χρόνια για να σηκώσουμε την χώρα από τα ερείπια; Η ΕΕ και η Ευρωζώνη με την υποστήριξη των ΗΠΑ. Είναι απίθανο όλοι αυτοί όμως να κάνουν οποιαδήποτε συμφωνία με τον κ. Τσίπρα και το κ. Βαρουφάκη.
Άρα, στην πρώτη φάση οι πολιτικές εξελίξεις αφορούν κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας και μετά εκλογές.
Στην εκδοχή αυτή η χώρα μόνο από ατύχημα μπορεί να βρεθεί εκτός ευρώ. Αν εξυπηρετούσε την κυβέρνηση το σενάριο αυτό θα το επεδίωκε. Όμως δεν λύνει κανένα πρόβλημα ίσα-ίσα που τα περιπλέκει. Παρόλα αυτά επειδή η ιστορία είναι κυρίως μια σειρά από ατυχήματα, οι πιθανότητες ενός Grexit είναι κοντά στο 50%.
Αν επικρατήσει το ΝΑΙ
Και στην περίπτωση αυτή οι τράπεζες θα παραμείνουν κλειστές και άδειες. Οι μισθοί δεν θα καταβληθούν κλπ κλπ. Θα υπάρξουν πολιτικές εξελίξεις κατά μερικές μέρες νωρίτερα.
Στο σενάριο αυτό οι πιθανότητες Grexit είναι κάτω από το 50%.
Πιστεύω σταθερά πως η Ελλάδα είναι καλύτερα να μείνει στο ευρώ για λόγους οικονομικούς, γεωπολιτικούς και κυρίως πολιτισμικούς. Το μέσα ή έξω σε σχέση με αυτά που έχουν δρομολογηθεί να γίνουν τις επόμενες εβδομάδες και μήνες είναι επουσιώδες.
Αυτό που είναι πιο επικίνδυνο από το ΝΑΙ ή το ΟΧΙ στο Ευρώ είναι ο υφέρπων εθνικός διχασμός, που έχει καλλιεργήσει η κυβέρνηση στην προσπάθεια να καλύψει τις τεράστιες ευθύνες που φέρει για την κατάληξη των πραγμάτων.
Όλοι πρέπει να δείξουμε ψυχραιμία καθώς βρισκόμαστε πάνω στο ίδιο καράβι και όπου είναι να πάμε θα πάμε όλοι μαζί. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος και οι εχέφρονες της κάθε πλευράς θα πρέπει να νουθετήσουν τους θερμοκέφαλους.
Συνέλληνες ψηλά το κεφάλι, καταιγίδα είναι θα περάσει. Είχαμε χτίσει ένα κάστρο στην άμμο και το νερό το έχει διαβρώσει. Θα το ξαναχτίσουμε λίγο πιο πέρα…
2) Ο Θουκυδίδης για τα δεινά του εμφυλίου πολέμου
[65
Σε καιρό ειρήνης και όταν ευημερή ο κόσμος και οι πολιτείες, οι άνθρωποι είναι ήρεμοι γιατί δεν τους πιέζουν ανάγκες φοβερές. Αλλ’ όταν έρθη ο πόλεμος που φέρνει στους ανθρώπους την καθημερινή στέρηση, γίνεται δάσκαλος της βίας κ’ ερεθίζει τα πνεύματα του πλήθους σύμφωνα με τις καταστάσεις που δημιουργεί. Ο εμφύλιος πόλεμος, λοιπόν, μεταδόθηκε από πολιτεία σε πολιτεία. Κι όσες πολιτείες έμειναν τελευταίες, έχοντας μάθει τι είχε γίνει αλλού, προσπαθούσαν να υπερβάλλουν σ’ επινοητικότητα, σε ύπουλα μέσα και σε ανήκουστες εκδικήσεις. Για να δικαιολογούν τις πράξεις τους άλλαζαν ακόμα και τη σημασία των λέξεων. Η παράλογη τόλμη θεωρήθηκε ανδρεία και αφοσίωση στο κόμμα (φιλέταιρος), η προσωπική διστακτικότητα θεωρήθηκε δειλία που κρύβεται πίσω από εύλογες προφάσεις και η σωφροσύνη προσωπίδα της ανανδρείας. Η παραφορά θεωρήθηκε ανδρική αρετή, ενώ η τάση να εξετάζωνται προσεκτικά όλες οι όψεις ενός ζητήματος θεωρήθηκε πρόφαση για υπεκφυγή. Όποιος ήταν έξαλλος γινόταν ακουστός, ενώ όποιος έφερνε αντιρρήσεις γινόταν ύποπτος. Όποιον επινοούσε κανένα τέχνασμα και πετύχαινε, τον θεωρούσαν σπουδαίο, κι όποιον υποψιαζόταν σύγκαιρα και φανέρωνε τα σχέδια του αντιπάλου, τον θεωρούσαν ακόμα πιο σπουδαίο. Ενώ όποιος ήταν αρκετά προνοητικός, ώστε να μην χρειαστούν τέτοια μέσα, θεωρούσαν ότι διαλύει το κόμμα και ότι είναι τρομοκρατημένος από την αντίπαλη παράταξη. Με μια λέξη, όποιος πρόφταινε να κάνη κακό πρίν από άλλον, ήταν άξιος επαίνου, καθώς κ’ εκείνος που παρακινούσε στο κακό όποιον δεν είχε σκεφτή να το κάνη.
Αλλά και η συγγένεια θεωρήθηκε χαλαρότερος δεσμός από την κομματική αλληλεγγύη, γιατί οι ομοϊδεάτες ήσαν έτοιμοι να επιχειρήσουν ό,τιδήποτε, χωρίς δισταγμό, και τούτο επειδή τα κόμματα δεν σχηματίστηκαν για να επιδιώξουν κοινή ωφέλεια με νόμιμα μέσα, αλλά αντίθετα, για να ικανοποιήσουν [67] την πλεονεξία τους παρανομώντας (οὐ γὰρ μετὰ τῶν κειμένων νόμων ὠφελίας αἱ τοιαῦται ξύνοδοι, ἀλλὰ παρὰ τοὺς καθεστῶτας πλεονεξίᾳ). Και η μεταξύ τους αλληλεγγύη βασιζόταν περισσότερο στη συνενοχή τους παρά στους όρκους τους στους θεούς. Τις εύλογες προτάσεις των αντιπάλων τους τις δέχονταν με υστεροβουλία και όχι με ειλικρίνεια για να φυλαχτούν από ένα κακό αν οι άλλοι ήσαν πιο δυνατοί. Και προτιμούσαν να εκδικηθούν για κάποιο κακό αντί να προσπαθήσουν να μην το πάθουν. Όταν έκαναν όρκους για κάποια συμφιλίωση, τους κρατούσαν τόσο μόνο όσο δεν είχαν την δύναμη να τους καταπατήσουν, μη έχοντας να περιμένουν βοήθεια από αλλού. Αλλά μόλις παρουσιαζόταν ευκαιρία, εκείνοι που πρώτοι είχαν ξαναβρεί το θάρρος τους, αν έβλεπαν ότι οι αντίπαλοί τους ήσαν αφύλαχτοι, τους χτυπούσαν κ’ ένοιωθαν μεγαλύτερη χαρά να τους βλάψουν εξαπατώντας τους, παρά χτυπώντας τους ανοιχτά. Θεωρούσαν ότι ο τρόπος αυτός όχι μόνο είναι, πιο ασφαλής αλλά και βραβείο σε αγώνα δόλου. Γενικά είναι ευκολώτερο να φαίνονται επιδέξιοι οι κακούργοι, παρά να θεωρούνται τίμιοι όσοι δεν είναι δόλιοι. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να κάνουν το κακό και να θεωρούνται έξυπνοι, παρά να είναι καλοί και να τους λένε κουτούς. Αιτία όλων αυτών ήταν η φιλαρχία που έχει ρίζα την πλεονεξία και την φιλοδοξία που έσπρωχναν τις φατρίες να αγωνίζονται με λύσσα. Οι αρχηγοί των κομμάτων, στις διάφορες πολιτείες, πρόβαλλαν ωραία συνθήματα. Ισότητα των πολιτών (ἰσονομία πολιτικὴ) από την μια μεριά, σωφροσύνη της αριστοκρατικής διοίκησης (ἀριστοκρατία σώφρων) από την άλλη. Προσποιούνταν έτσι ότι υπηρετούν την πολιτεία, ενώ πραγματικά ήθελαν να ικανοποιήσουν προσωπικά συμφέροντα και αγωνίζονταν με κάθε τρόπο να νικήσουν τους αντιπάλους τους. Τούτο τους οδηγούσε να κάνουν τα φοβερώτερα πράματα επιδιώκοντας να εκδικηθούν τους αντιπάλους τους, όχι ως το σημείο που επιτρέπει η δικαιοσύνη ή το συμφέρον της πολιτείας, αλλά κάνοντας τις αγριότερες πράξεις, με μοναδικό κριτήριο την ικανοποίηση του [68] κόμματος τους. Καταδίκαζαν άνομα τους αντιπάλους τους ή άρπαζαν βίαια την εξουσία, έτοιμοι να κορέσουν το μίσος τους. Καμιά από τις δύο παρατάξεις δεν είχε κανένα ηθικό φραγμό κ’ εκτιμούσε περισσότερο όσους κατόρθωναν να κρύβουν κάτω από ωραία λόγια φοβερές πράξεις. Όσοι πολίτες ήσαν μετριοπαθείς θανατώνονταν από την μια ή την άλλη παράταξη είτε επειδή είχαν αρνηθή να πάρουν μέρος στον αγώνα είτε επειδή η ιδέα και μόνο ότι θα μπορούσαν να επιζήσουν προκαλούσε εναντίον τους τον φθόνο.
Έτσι οι εμφύλιοι σπαραγμοί έγιναν αιτία ν’ απλωθή σ’ όλο τον ελληνικό κόσμο κάθε μορφή κακίας και το ήθος, που είναι το κυριότερο γνώρισμα της ευγενικής ψυχής κατάντησε να είναι καταγέλαστο κ’ εξαφανίστηκε. Ο ανταγωνισμός δημιούργησε απόλυτη δυσπιστία και δεν υπήρχε τρόπος που να μπορή να την διαλύση, ούτε εγγυήσεις ούτε όρκοι φοβεροί. Όλοι, όταν επικρατούσαν, ξέροντας ότι δεν υπήρχε ελπίδα να κρατηθούν μόνιμα στην εξουσία, προτιμούσαν, αντί να δώσουν πίστη στους αντιπάλους τους, να πάρουν τα μέτρα τους για να μην πάθουν οι ίδιοι. Τις περισσότερες φορές επικρατούσαν οι διανοητικά κατώτεροι (οἱ φαυλότεροι γνώμην ὡς τὰ πλείω περιεγίγνοντο). Φοβόνταν την δική τους ανεπάρκεια και την ικανότητα των αντιπάλων τους κ’ έτσι, για να μην νικηθούν στη συζήτηση και για να μην πέσουν θύματα των όσων οι άλλοι θα επινοούσαν, δεν είχαν κανένα δισταγμό να προχωρήσουν σε βίαιες πράξεις. Όσοι, πάλι, περιφρονούσαν τους αντιπάλους τους, νόμιζαν ότι μπορούσαν σύγκαιρα να καταλάβουν τα σχέδιά τους. Θεωρούσαν ότι δεν ήταν ανάγκη να μεταχειριστούν βία για τα όσα μπορούσαν, καθώς νόμιζαν, να πετύχουν με τις ραδιουργίες τους. Έτσι, τις περισσότερες φορές, δεν φυλάγονταν και οι αντίπαλοί τους αφάνιζαν.
[Στην Κέρκυρα, λοιπόν, έγιναν, για πρώτη φορά, τα φοβερά αυτά πράγματα στα οποία μπορούν να οδηγηθούν άνθρωποι που ζούν κάτω από καθεστώς [69] τυραννικό όταν τους δοθή η ευκαιρία να εκδικηθούν τους άρχοντές τους. Άλλοι, κινήθηκαν για ν’ απαλλαγούν από τη φτώχεια τους επιδιώκοντας να πάρουν τις περιουσίες των άλλων. Άλλοι χτυπούσαν άγρια και αλύπητα τους ανθρώπους της ίδιας τάξης, όχι από πλεονεξία, αλλά από το τυφλό πάθος του πρωτόγονου ανθρώπου. Ολόκληρη η ζωή της πολιτείας αναστατώθηκε και η ανθρώπινη φύση, η οποία – κι όταν ακόμα υπάρχη ευνομία – έχει την τάση να παρανομή, ξεχείλισε, κι ανατρέποντας τους νόμους, έδειξε με ικανοποίηση, όλη της την ασυγκράτητη έχθρα εναντίον κάθε εξουσίας. Αν προτίμησαν την άνομη εκδίκηση από τη δικαιοσύνη, αν προτίμησαν την πλεονεξία από την ευνομία, τούτο συνέβηκε επειδή ο φθόνος είχε διαβρώσει την ψυχή τους. Για να εκδικηθούν τους εχθρούς τους οι άνθρωποι, σε τέτοιες περιστάσεις, αγνοούν τους κανόνες επάνω στους οποίους στηρίζονται οι κοινωνίες, κανόνες όμως επάνω στους οποίους μπορούν να στηριχτούν για να σωθούν αν βρεθούν στην ανάγκη. Αλλά αδιαφορούν ξεχνώντας ότι, αν καταλύσουν όλους τους κανόνες, τότε κ’ οι ίδιοι θα στερηθούν από την προστασία τους αν έρθη στιγμή που θα την έχουν ανάγκη].
Κώστας Στούπας
